Skrifter i Samling Band 3 - Aasentunet

152 Skrifter i Samling III
av same Uppkoma og soleides nokorlunda med
same Hug og Seder, med same Maal og same Minne.
Naar no slikt eit Folkaslag kann bu i eit Land fyre
seg sjølv og skipa eit Rike, soleides som vaart Folk,
so er det ein Landslyd. (Lyd er Familie.) No er
Bondestandet alltid den største Parten i vaar Landslyd;
og naar det no er avgjort, at Bønderne ero
Landsens upphavlege (oprindelige) Folkaslag, og at
deira Maal er Landsens upphavlege Maal, so er det
ogso avgjort, at dette her er det heimlege, tjodlege
elder nationale Maalet; det er dette, som høyrer
Landet og Folket til. Kunnskap elder Kultur kjem
inkje denne Saki ved; Folket kann trenga til Upplysning,
og Maalet kann trenga til Dyrkning; men
dette er eit annat Spursmaal, og derav fylgjer inkje
at baade Folket og Maalet skulde vera uduglegt.
Naar no Tidahøvi hava medført, at eit Bokmaal fraa
eit annat Land er vordet kunnigt her i Landet, og
at ymse Ætter hava lært seg dette Maalet, so er
dette vistnog ein «historisk» Tilburd; men endaa
kann ingen segja, at dette innførde Maalet skulde
no vera det rette heimlandske elder tjodlege (nationale)
Maalet, elder at dei Folk, som tala det, skulde
no vera den rette Landslyden. Dette vilde vera at
snu alle Ting paa tvert. Det innførde Maalet hever
her ingen Rett utan den, som Magt og Tvang elder
Ovrike kunde giva det; og den Retten varer inkje
lenger, en medan Magti varer; sidan er det alltid
Raad til at reisa det rette Maalet uppatter, og um
det endaa kann ganga smaatt i Fyrstningi, so er dog
Tanken lika mogoleg fyre det. Alt dette, skulde me
tru, maatte vera so greidt og klaart, at det vilde
vera ein drjugvoren Djervskap, som skulde neitta det.
Men naar det no skal heita, at det norske Bondestandet
stend paa eit slikt Villmanns-Stig (elder «barbarisk
Standpunkt»), at um det endaa hadde Regjering
og Embættesmenner fyre seg sjølv, so skulde