Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

298 Skrifter i Samling II
og som difyre vardt hardlege trugad og forfylgd.
Seinare var der i Engelland ein lærd Mann, John
Viclif (død l387), som talade imot Paven og raadde
Folk til aa fylgja Bibelen. Nokot slikt lærde ogso
Johan Hus i Bøhmen, og difyre vardt han baalbrend
paa eit Kyrkjemøte (Aar 1415). Men sidstpaa kom
der daa ein Mann, som hadde større Heppa med
seg; det var Martin Luther, Lærar ved Høgskulen i
Wittenberg (i Tydskland). Han vitnade djervt og
fyndugt mot alle Forvendingar i Kyrkje-Læra og
sette sjølv upp ei Fyreskrift til ein betre Lærdom
og Kyrkjesed. Han fekk godt Medhelde, og ymse
Hovdingar hjelpte honom, so hans Fiendar ikkje fekk
Magt yver honom. Fyrr en han døydde (1546), hadde
han daa ogso den Hugnad, at hans Lærdomsbot alt
var innførd i Nord-Tydskland og Holland og dertil
ogso i Danmark, Norig og Sverike.
I det frie Landet Sveits vardt ogso ei Lærdomsbot
innførd (av Zvingli og Calvin); men Lærdomen
var ikkje heilt upp den same, som Luther hadde
sett upp, og difyre vardt detta Kyrkjelaget kallat
det «reformerade» til Skilnad fraa det «lutherske».
I Frankrike fekk den «reformerade» Lærdomen myken
Inngang, men kom ikkje til nokot Herredøme I Engelland
hadde Kongen, Henrik VIII, komet i Usemja
med Paven og difyre skilt seg fraa den romerske
Kyrkja og innført ein ny Kyrkjesed. Dotter hans,
Maria, som sidan fekk Riket, vilde derimot reisa den
gamle Kyrkjeseden uppatter; men etter henne kom
Systeri, Drottning Elisabeth, og i hennar lange og
lukkelege Regjering (1558 til 1603) kom Lærdomsboti
til fullt Herredøme.
I Frankrike vardt det ein stor Strid um Lærdomsskiftet.
Dei, som stridde fyre den umbøtte (elder reformerade)
Lærdomen, hadde mindre Magt og leid
store Tap, og eingong vardt alle deira gildaste Menner
lokkade saman med Voner til Fred og Vinskap,