Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet
Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet
290 Skrifter i Samling II yverstiget, so at sidstpaa ein tydsk Hovding, Odoaker, tok inn Rom, sette Keisaren av og kallade seg sjølv Konung av Italia. (476). Etter honom kom ein gothisk Konung Thjodrik (elder Theodorik), som var ein gild og vyrdeleg Hovding; men hans Ættingar miste si Magt, og sidan var Italia i lange Tider som ein Trætteteig imillom framande Herrar, som ymist slogost um Landet og toko snart det eine Stykket og snart det andre. Enden paa det romerske Riket er reknad som eit stort Tideskifte, so at den fylgjande Æva er kallad Midalderen, til Skilnad fraa den fyrre, som er reknad til Fornalderen. Vesterbolken av Europa byrjade no aa skipa seg til i nye Rike og mest med Hovdingar av dei germanske elder tydske Ætter (Gothar, Frankar, Saksar og fleire), som i Folkeflutnings-Tidom hadde strøymt ut yver Landet. I Spania vardt eit nytt Rike tilskipat av gothiske Hovdingar. I Gallia vardt eit Rike med frankiske Hovdingar, og etter deim vardt Landet sidan kallat Frankrike. I Britania vardt ei stor Innflutning av Saksar elder Anglar (Angel-Saksar), so at Landet etter deim vardt kallat Engelland (elder Anglia). Sjølve Tydskland var endaa skilt i ymse Smaarike; men ei stor Deild av Landet hekk saman med det nye frankiske (elder franske) Riket, som no ei Tid frametter var det megtugaste Rike paa Vesterleidi. I desse nye Rikjom vann Kristendomen Inngang nokot um Senn, og dermed vardt daa ogso nokor Umbot i Folkeseden, og nokot større Kunnskap kom til, med di at Prestar og Landshovdingar tamde seg til med Skrift og Lesnad, so som Grækarne og Romarne fyrr hadde gjort. Kyrkje-Retten vardt tilskipad etter den Sedvane, som var tilkomen i Rom, og Bispen i Rom var halden som Hovudsmann fyre heile Kyrkjelaget og kallad Pave elder Papa (d. e. Fader). Desse Pavarne fingo dermed stor Magt og
Skrifter i Samling II Vyrdnad, og sume av deim, som Gregor den store (død 604), verkade ogso myket godt til Framhjelp fyre Kunnskapen og til Utbreiding av Kristendom imillom Heidningom. Men medan Kristendomen soleides gjekk jamt fram i Vesterrikjom, fekk han derimot ein stor Atterstøyt paa Austersida. I Mekka i Arabia var ein Mann med Namnet Mahomed, som tok seg til aa læra Folket ei ny Tru, og daa han hadde fenget eit Fylgje med seg, tok han Landet under seg med Vald og Vaapenmagt og nøydde Folket til aa taka ved den nye Lærdomen. (død 632). Hans Ettermenner i Herredømet vaaro djerve og stridsame, so dei foro med Hermagt yver Landet i Aust og Vest og trugade Folket til aa taka Mahomeds Tru. I Asia grunnade dei eit stort Rike med Hovudstaden Bagdad, som vardt Sæte fyre deira Konung elder «Kalif». I Afrika toko dei heile Nordsida langs med Midelhavet; derifraa trengde dei seg inn i Spania og stomnade der det mauriske Riket, som sidan stod lenge uppe. Sidstpaa vilde dei og leggja Frankrike under seg; men den frankiske Hovdingen Karl Martell samnade ein sterk Stridsher imot deim og slog deim i eit stort Slag (Aar 732), so dei sidan ikkje torde vaaga nokot meir paa den Sida. Ein Son til Karl Martell vardt sidan Konung i Frankrike, og hans Son var den vidkunnuge Karl den store (død 814). Han hadde myken Strid, men var jamnan heppen, so han sidstpaa lagde under seg heile Saksland og Sud-Tydskland med Halvparten av Italia og eit Stykke av Spania. Dertil er han og myket namnfræg fyre si Umsut fyre Log og Rett og lika eins fyre Kristendom og Kunnskap. Etter hans Daude losnade det store Riket i sunder, og hans Sonarsøner skifte det i try Rike, som var Frankrike og Tydskland og Italia. (843). Tittelen av «romersk Keisar», som Karl den store hadde fenget, gjekk sidan i Arv til Kongarne i Tydskland. 291
- Page 239 and 240: Skrifter i Samling II at heile denn
- Page 241 and 242: Skrifter i Samling II er den, som g
- Page 243 and 244: Skrifter i Samling II vokstren og G
- Page 245 and 246: Skrifter i Samling II Sudsida er Ar
- Page 247 and 248: hadde funnet Øyarne austanfyre Ame
- Page 249 and 250: Skrifter i Samling II Skalberg) og
- Page 251 and 252: Skrifter i Samling II fleire Floer,
- Page 253 and 254: Skrifter i Samling II um Hausten, m
- Page 255 and 256: Skrifter i Samling II Dauvnetla; e)
- Page 257 and 258: Skrifter i Samling II c) Dyreriket.
- Page 259 and 260: Skrifter i Samling II heve Mjølk i
- Page 261 and 262: Skrifter i Samling II mest av Gras,
- Page 263 and 264: Skrifter i Samling II og Veidehorn,
- Page 265 and 266: den rike Livskapningen, som me sjaa
- Page 267 and 268: Skrifter i Samling II seg Verjor et
- Page 269 and 270: Skrifter i Samling II at det verd n
- Page 271 and 272: Skrifter i Samling II fyre slike Ti
- Page 273 and 274: Skrifter i Samling II og soleides k
- Page 275 and 276: Skrifter i Samling II nokot Jordbru
- Page 277 and 278: Skrifter i Samling II endaa kjem ti
- Page 279 and 280: Skrifter i Samling II Uppstig, skal
- Page 281 and 282: Skrifter i Samling II Til Avgjerd a
- Page 283 and 284: Skrifter i Samling II ulike, og man
- Page 285 and 286: Skrifter i Samling II var ogso dei
- Page 287 and 288: Skrifter i Samling II Vestanfyre Gr
- Page 289: Skrifter i Samling II som heitte Di
- Page 293 and 294: Skrifter i Samling II Valdhavarom.
- Page 295 and 296: Skrifter i Samling II Lukka seg so,
- Page 297 and 298: Skrifter i Samling II ymist i Strid
- Page 299 and 300: Skrifter i Samling II men sidan svi
- Page 301 and 302: Skrifter i Samling II I Nørdre-Lut
- Page 303 and 304: Skrifter i Samling II (1812); og de
- Page 305 and 306: MERKNADER Skrifter i Samling II Sam
290 <strong>Skrifter</strong> i <strong>Samling</strong> II<br />
yverstiget, so at sidstpaa ein tydsk Hovding, Odoaker,<br />
tok inn Rom, sette Keisaren av og kallade seg<br />
sjølv Konung av Italia. (476). Etter honom kom ein<br />
gothisk Konung Thjodrik (elder Theodorik), som var<br />
ein gild og vyrdeleg Hovding; men hans Ættingar<br />
miste si Magt, og sidan var Italia i lange Tider som<br />
ein Trætteteig imillom framande Herrar, som ymist<br />
slogost um Landet og toko snart det eine Stykket<br />
og snart det andre.<br />
Enden paa det romerske Riket er reknad som eit<br />
stort Tideskifte, so at den fylgjande Æva er kallad<br />
Midalderen, til Skilnad fraa den fyrre, som er reknad<br />
til Fornalderen. Vesterbolken av Europa byrjade no<br />
aa skipa seg til i nye Rike og mest med Hovdingar<br />
av dei germanske elder tydske Ætter (Gothar, Frankar,<br />
Saksar og fleire), som i Folkeflutnings-Tidom<br />
hadde strøymt ut yver Landet. I Spania vardt eit<br />
nytt Rike tilskipat av gothiske Hovdingar. I Gallia<br />
vardt eit Rike med frankiske Hovdingar, og etter<br />
deim vardt Landet sidan kallat Frankrike. I Britania<br />
vardt ei stor Innflutning av Saksar elder Anglar<br />
(Angel-Saksar), so at Landet etter deim vardt kallat<br />
Engelland (elder Anglia). Sjølve Tydskland var endaa<br />
skilt i ymse Smaarike; men ei stor Deild av Landet<br />
hekk saman med det nye frankiske (elder franske)<br />
Riket, som no ei Tid frametter var det megtugaste<br />
Rike paa Vesterleidi.<br />
I desse nye Rikjom vann Kristendomen Inngang<br />
nokot um Senn, og dermed vardt daa ogso nokor<br />
Umbot i Folkeseden, og nokot større Kunnskap kom<br />
til, med di at Prestar og Landshovdingar tamde seg<br />
til med Skrift og Lesnad, so som Grækarne og Romarne<br />
fyrr hadde gjort. Kyrkje-Retten vardt tilskipad<br />
etter den Sedvane, som var tilkomen i Rom,<br />
og Bispen i Rom var halden som Hovudsmann fyre<br />
heile Kyrkjelaget og kallad Pave elder Papa (d. e.<br />
Fader). Desse Pavarne fingo dermed stor Magt og
Change language