Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

aasentunet.no
from aasentunet.no More from this publisher
17.07.2013 Views

260 Skrifter i Samling II Mus, Vond, Lemende, Ikorn, Bjor (elder Bøver), Hare, Bustyvel, Musskjer, og dertil ogso Flogmus elder Skjaavengja, som heve ei Skinna imillom Fotom til aa fljuga med. – 2) Hovdyr er berre faae Slag; dertil høyrer Hesten (og Æselet) med einfelde elder heile Hovar og (i andre Land) Elefanten, Elvhesten og Einhyrningen (elder Nashornet) med skilde Smaahovar; og hertil rekna dei ogso Svinet, som elles er likt Klauvdyrom i Foteskapet. – 3) Klauvdyr (elder Jortardyr) er slike som: Elg, Hjort, Rein, Geit, Saud og Naut (elder Ku); dei hava jamnaste Horn paa Skolten og skilja seg fraa dei andre Dyrslag med ein serleg Mageskapnad, som er slik, at dei kunna «jorta» elder gulka Foderet upp or Magen og tyggja det upp atter. – 4) Sveivdyr er slike som Kobbe (elder Sel) og Hav-erkn og Rossmaal; det er Sjodyr, som hava Sumlabbar elder Sveivar, men som elles era like Klodyrom. – 5) Sporddyr er slike som Kval og Vagn (elder Staurhyrning) og Nisa; dei hava full Fiskeskapnad med snaud Hud og eit Par Sveivar, men elles ingi Føter, so at det er Sporden, som dei røra seg mest med; men i Beingrind og Innreide era dei mest like Spendyrom. I andre Jordbolkar er det elles mange fleire Slag, som ikkje era uppnemnde her; derimillom er ymse Klauvdyr, som Kamela og Steingeit, og mange Klodyr, som Løva og Tiger (med Kattarskap), og dertil Pungdyr og Beltedyr og ymse andre. Eit serskilt Slag er Aporna, som era mest like Menneskja, men hava alle Utlimerne skapade som Hender og difyre era best lagade til aa kliva i Skogom. Mange av Klodyrom merkja seg ut med Mod og Styrke og ein rik Reidskap til aa berga seg med; men daa dei alltid vilja hava Kjøt til Fodring og difyre gjera myket Draap og Skade paa andre Dyr, verda dei jamlege kallade Udyr elder Rædyr og myket etterjagade. Hovdyr og Klauvdyr liva derimot

Skrifter i Samling II mest av Gras, og av desse Dyrom er det nokre Slag, som Menneskja alt ifraa dei eldste Tider heve tamt og fostrat og haldet som ein serskild Eigedom. Den andre Deildi av Dyreriket er Fuglarne, som ogso hava tvau Par Utlimer likasom Spendyri, men det fremste Paret er Vengjor. Dei hava Fjøder i Staden fyre Haar og øksla seg med Egg, som turva Bræding elder Verming, fyrr en Ungarne koma fram. Dei skilja seg i fleire Avdeilder, som me her skulo nemna paa det snøggaste. 1) Ræfuglar, som era dei sterkaste og djervaste; det er slike som Falk, Hauk, Ørn (elder Are), Fiskegjod, Bergul, Kattula. 2) Skogfuglar er slike som: Ramn, Kraaka, Skjor, Skrikja, Gauk, Spetta; Stare, Trast, Lerka, Steintit, Svola, Erla, Meis, Gulskur, Sporv og fleire. 3) Hønsfuglar er slike som: Hane (Kalkun, Paafugl og fl.); Tidur, Orre, Jarpe, Rjupa, Duva. 4) Vadfuglar (Strandfugl) er slike som Heidlo, Vipa, Tjeld, Trana, Hegre, Spue, Stelk (elder Graatjeld), Strandtita, Rugda, Humregauk, Myrsnipa, Aakerriksa. 3) Sumfuglar (Sjofugl) med serleg Skapnad i Fotom (Sumfot elder Sveiv); det er slike som Terna, Maase, Kive; Svana, Gaas, And, Æd, Havsula, Skarv, Imbre, Lom, Langve, Teiste, Lunde, Alka og fleire. Nokre Fugleslag, som Gjæser og fleire, flytja fraa oss um Hausten til eit varmare Land, men um Vaaren koma dei atter og fostra Ungarne sine i dei nørdste Landsbolkom. Til den tridje Deildi, som er kallad Snauddyr elder Krjupdyr (Reptilier), rekna me nokre krjupande elder laagføtte Dyr utan Haarvokster og utan Varme, sume med fjore Føter og sume fotlause. Dertil høyrer: 1) Skjelpadda, som heve heilt Skal kringum Bulen og held seg mest i den varme Jordbolken. 2) Ødlor elder Fjorføtlor, som hjaa oss era smaae meinlause Dyr, men i Sudlandom ymse store og faarlege Slag, som Krokodilen og fleire. 3) Froskar 261

260 <strong>Skrifter</strong> i <strong>Samling</strong> II<br />

Mus, Vond, Lemende, Ikorn, Bjor (elder Bøver), Hare,<br />

Bustyvel, Musskjer, og dertil ogso Flogmus elder<br />

Skjaavengja, som heve ei Skinna imillom Fotom til<br />

aa fljuga med. – 2) Hovdyr er berre faae Slag;<br />

dertil høyrer Hesten (og Æselet) med einfelde elder<br />

heile Hovar og (i andre Land) Elefanten, Elvhesten<br />

og Einhyrningen (elder Nashornet) med skilde Smaahovar;<br />

og hertil rekna dei ogso Svinet, som elles er<br />

likt Klauvdyrom i Foteskapet. – 3) Klauvdyr (elder<br />

Jortardyr) er slike som: Elg, Hjort, Rein, Geit, Saud<br />

og Naut (elder Ku); dei hava jamnaste Horn paa<br />

Skolten og skilja seg fraa dei andre Dyrslag med<br />

ein serleg Mageskapnad, som er slik, at dei kunna<br />

«jorta» elder gulka Foderet upp or Magen og tyggja<br />

det upp atter. – 4) Sveivdyr er slike som Kobbe<br />

(elder Sel) og Hav-erkn og Rossmaal; det er Sjodyr,<br />

som hava Sumlabbar elder Sveivar, men som elles<br />

era like Klodyrom. – 5) Sporddyr er slike som Kval<br />

og Vagn (elder Staurhyrning) og Nisa; dei hava full<br />

Fiskeskapnad med snaud Hud og eit Par Sveivar,<br />

men elles ingi Føter, so at det er Sporden, som dei<br />

røra seg mest med; men i Beingrind og Innreide era<br />

dei mest like Spendyrom.<br />

I andre Jordbolkar er det elles mange fleire Slag,<br />

som ikkje era uppnemnde her; derimillom er ymse<br />

Klauvdyr, som Kamela og Steingeit, og mange Klodyr,<br />

som Løva og Tiger (med Kattarskap), og dertil<br />

Pungdyr og Beltedyr og ymse andre. Eit serskilt<br />

Slag er Aporna, som era mest like Menneskja, men<br />

hava alle Utlimerne skapade som Hender og difyre<br />

era best lagade til aa kliva i Skogom.<br />

Mange av Klodyrom merkja seg ut med Mod og<br />

Styrke og ein rik Reidskap til aa berga seg med;<br />

men daa dei alltid vilja hava Kjøt til Fodring og<br />

difyre gjera myket Draap og Skade paa andre Dyr,<br />

verda dei jamlege kallade Udyr elder Rædyr og<br />

myket etterjagade. Hovdyr og Klauvdyr liva derimot

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!