Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

226 Skrifter i Samling II
laupa i. Raakar det paa sprokkutt og steinutt Grunn,
so kann det og renna inne i Jordi og sidan koma
uppsprettande paa ein laagare Stad; daa verd det ei
Kjelda elder Ila. Kjem Vatnet ned i ei stor Dypt og
ikkje kann finna nokot laagare Avlaup, so fyller det
heile Dypti, til det naar upp til den laagaste Avlaupsstaden;
daa verd det ein Hyl elder eit Vatn, som
me kalla det. Kjem Elvi fram paa ein bratt Bakke
elder Berghamar, so støyter ho seg ned i ein skumande
Foss; kjem ho derimot ut paa ei Flata, so
sig ho stillt og seint fram; men endaa stadnar ho
ikkje, fyre ho naar ned til Sjoflata.
Paa Landjordi vil Vatnet soleides alltid strøyma
ned imot Sjoen: men i Fjordom og i Havet er ogso
ymse Strøymingar i andre Stemnor. Mest kunnig er
den Rørsla, som me kalla Sjofallet, og som heve si
visse Tid, so at det verd Flod og Fjøra tvo Gonger
i Døgret, med di at Sjoen stig elder fløder i seks
Timar upp imot Flodmaalet og sidan fell i seks
Timar ned imot Fjøremaalet. Det høver so til, at
den eine Flodi kjem, naar Maanen er i Sud (elder i
Middagsstriket), og den andre, naar han er paa Nordsida,
og difyre verd det soleides uttydt, at Maanen
heve eit Tildrag, som verkar paa Havet, so at der
verd ei Strøyming imot Maanen paa den eine Sida
og derimot ei Fraastrøyming paa den andre, til dess
at der verd Jamvegt paa baade Sidor. Elles er det
og sagt, at Tildraget imot Soli verkar nokot med.
Sjofallet kann vera myket ulikt paa ymse Stader, av
di at der er Tverrbakkar i Grunnen, som møta Havstraumen
elder driva honom til Sida. I store Fjordar,
som liggja langt ifraa Havet, er det ofta liti elder
ingi Flod, og endaa i vaart eiget Land er der paa
Sudsida ymse Fjordar, der det er vandt aa sjaa
nokon Skilnad paa Flod og Fjøra; men derimot hava
me paa Vestersida eit stort Sjofall, umkring som fjore
elder fem Alner i Høgdi. Denne Rørsla er Orsak til