ธันวาคม 2552 Phuket Rajabhat University Academic Journal Volume

วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต A 

ป�ที่ 

5 ฉบับที่ 

2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2552 

Phuket Rajabhat University Academic Journal 

Volume 5 No. 2 July – December, 2009 

ISSN 1905 -162X 

เจาะ ดี เอ็น เอ ธุรกิจครอบครัวไทย 

สาเหตุการไม�มาตรวจติดตามคัดกรองของผู�ที่เสี่ยงต�อโรคความดัน 

โลหิตสูง กรณีศึกษาตําบลศรีสุนทร จังหวัดภูเก็ต 

ศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุขภูเก็ต 

การพัฒนาแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียน 

การสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับ 

นักศึกษาด�านวิทยาศาสตร� 

การประยุกต�ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 : 

2004 ของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานใน 

ประเทศไทย 

ผลของการฝ�กสมาธิหลักสูตรศิลปะการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติ 

ภาวนาของเสถียรธรรมสถานต�อความสุขของวัยรุ�น 

จังหวัด 

นครสวรรค� 

ดนัย เทียนพุฒ 

ชญานิศ ลือวานิช 

กฤตพร เมืองพร�อม 

กัญญา พฤฒิสืบ 

ทัศนีย� เอกวานิช 

นิตยา ป�ญจมีดิถี 

ศันสนีย� สังสรรค�อนันต� 

ณรงค� สมพงษ� 

สยาม อรุณศรีมรกต 

วรพร สังเนตร 

ขวัญชนก เรนนี 

สุวรรณา หล�อโลหการ 

ประพรศรี นรินทร�รักษ�

บรรณาธิการที่ปรึกษา 

อธิการบดีมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

รองอธิการบดี 

บรรณาธิการ รศ.นิศา ชัชกุล 

ผู�ช�วยบรรณาธิการ 

ผศ.ดร.ชญานิศ ลือวานิช 

วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

์ 

กองบรรณาธิการกิตติมศักดิ 

ศ.ดร.สุภางค� จันทวานิช จุฬาลงกรณ�มหาวิทยาลัย 

รศ.ดร.คุณหญิงสุมณฑา พรหมบุญ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 

ศ.วิรุณ ตั้งเจริญ 

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 

ศ.ดร.สมคิด เลิศไพบูรณ� มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร� 

รศ.วินิจ วีรยางกูร นักวิชาการอิสระ 

รศ.ดร.เพชรน�อย สิงห�ช�างชัย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร� 

ดร.เทิดชาย ช�วยบํารุง สถาบันวิจัยเพื่อพัฒนาการท�องเที่ยวไทย 

กองบรรณาธิการ 

ผศ.ดร.เพ็ญจันทร� เงียบประเสริฐ ดร.วิญ�ู วีรยางกูร 

ผศ.ดร.สุกัญญา วงศ�ธนะบูรณ� ดร.อรุณศรี ว�องปฏิการ 

ผศ.ดร.สายธาร ทองพร�อม ดร.อรทัย ครุธเวโช 

ผู�ทรงคุณวุฒิ 

1. ผศ.ดร.ปราโมทย� เงียบประเสริฐ มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

2. ผศ.ดร.เพ็ญจันทร� เงียบประเสริฐ มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

3. รศ.สมชาย สกุลทัพ มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

4. ผศ.ดร.ชญานิศ ลือวานิช มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

5. ผศ.ดร.สุกัญญา วงศ�ธนะบูรณ� มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

6. ผศ.ดร.จอม สุวรรณโณ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ� 

7. ผศ.ดร.สายฝน เอกวรางกูร มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ� 

8. นายสมบูรณ� อัยรักษ� นักวิชาการสาธารณสุข 9 

เจ�าของ มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

วัตถุประสงค� 

1. เพื่อเผยแพร�บทความวิชาการและผลงานวิจัย 

2. เพื่อเป�นแหล�งเสนอผลงานวิชาการสําหรับคณาจารย� 

นักศึกษา ผู�สนใจ 

3. เพื่อเป�นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนเรียนรู�และประสบการณ�ทางวิชาการ 

โดยต�นฉบับที่ตีพิมพ�จะต�องได�รับการกลั่นกรอง 

(Peer review) จากผู�ทรงคุณวุฒิที่กองบรรณาธิการเรียนเชิญ 

สํานักงาน กองบรรณาธิการวารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

สํานักงานบัณฑิตศึกษา ตึกอํานวยการ ห�อง 113 

มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต ตําบลรัษฎา อําเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต 83000 

หมายเลขโทรศัพท� 076-222370, 076-240474-7 ต�อ 107 โทรสาร 076-211778 

บทความหรือข�อคิดเห็นใดๆ ที่ปรากฏในวารสารเป�นวรรณกรรมของผู 

�เขียนโดยเฉพาะ 

มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ตและบรรณาธิการไม�จําเป�นต�องเห็นด�วย



5 ฉบับที่ 

2 กรกฎาคม - ธันวาคม 2552 

Phuket Rajabhat University Academic Journal 

Volume 5 No. 2 July – December, 2009 

1. เจาะ ดี เอ็น เอ ธุรกิจครอบครัวไทย 1 

2. สาเหตุการไม�มาตรวจติดตามคัดกรองของผู�ที่เสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูง 

31 

กรณีศึกษาตําบลศรีสุนทร จังหวัดภูเก็ต 

3. ศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุขภูเก็ต 

55 

4. การพัฒนาแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอน 

69 

ผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาด�าน 

วิทยาศาสตร� 

5. การประยุกต�ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 : 2004 89 

ของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานในประเทศไทย 

6. ผลของการฝ�กสมาธิหลักสูตรศิลปะการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนา 105 

ของเสถียรธรรมสถานต�อความสุขของวัยรุ�น 

จังหวัดนครสวรรค� 

7. บทวิจารณ�หนังสือ ดินคือ สินทรัพย� ตามแนวพระราชดําริ 125 

8. คําแนะนําในการเตรียมต�นฉบับ 131 

9. ใบบอกรับเป�นสมาชิก วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 135

นิพนธ�ต�นฉบับผู�ทรงคุณวุฒิ 

เจาะ ดี เอ็น เอ ธุรกิจครอบครัวไทย 

ดนัย เทียนพุฒ ∗ 

บทคัดย�อ 

ธุรกิจครอบครัวไทยเป�นพลังขับเคลื่อนสําคัญของเศรษฐกิจไทย 

แต�ขาด 

การศึกษาและค�นคว�าอย�างลึกซึ้งในบริบทของธุรกิจไทย 

ผู�เขียนได�กําหนดวัตถุประสงค� 

หลัก ของการศึกษาไว� 3 วัตถุประสงค�คือ 1) การศึกษาเพื่อค�นหาองค�ประกอบหรือ 

คุณลักษณะตามความสามารถของผู�ประกอบการ 

2) การสังเคราะห�ดี เอ็น เอ โมเดลสู� 

ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยจากรุ�นสู�รุ�น 

และ 3) นําเสนอต�นแบบของธุรกิจ 

ครอบครัวไทยในอนาคตที่เป�นองค�ความรู�ในบริบทของสังคมและเศรษฐกิจไทย 

รูปแบบและวิธีดําเนินการศึกษา เป�นการวิจัยแบบผสม (Mixed Methods) ทั้ง 

การวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ ทําการศึกษาในลักษณะของภาพตัดขวาง (Cross- 

Section Study) ตั้งแต�เดือนมีนาคม 

2545 ถึงเดือนพฤศจิกายน 2550 ประชากรมีลักษณะ 

เป�นผู�ประกอบการ 

ทั้งที่คิดจะเป�นผู�ประกอบการ 

ที่เป�นผู�ประกอบการอยู�และธุรกิจที่มี 

ลักษณะความเป�นธุรกิจครอบครัว ในการวิจัยใช�เทคนิคการวิเคราะห�เครือข�ายมากําหนด 

กลุ�มตัวอย�างให�มีลักษณะความเป�นเอกพันธ� 

กลุ�มตัวอย�างทั้งหมดมีจํานวน 

294 คน 

ทําการศึกษาองค�ประกอบหรือคุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการโดยใช� 

แบบสอบถามที่เป�นมาตราส�วนประมาณค�า 

5 ตัวเลือกมีค�าความเชื่อถือได� 

( ) เท�ากับ 

0.923 และวิเคราะห�ความแปรปรวนทางเดียว (One-Way ANOVA) เพื่อใช�ทดสอบความ 

แตกต�างของค�าเฉลี่ยด�วยค�าสถิต 

F ที่ระดับนัยสําคัญ 

0.05 ในลําดับถัดมาสังเคราะห� 

ดี เอ็น เอ โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยจากรุ�นสู�รุ�นด�วยวิธีการสังเคราะห� 

เมต�าเนื้อหา 

(Meta-Content Analysis) และสุดท�ายสังเคราะห�ต�นแบบของธุรกิจ 

ครอบครัวไทยในอนาคตโดยบูรณาการทั้งหมดเข�ามาด�วยกัน 

∗ กรรมการผู 

�จัดการ บริษัท ดี เอ็น ที คอนซัลแตนท� จํากัด นักวิจัย-อาจารย�โครงการพิเศษ 

ระดับบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต.

2 


ผลการศึกษา ในครั้งนี้พบว�า 

1. คุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการ 

ประกอบด�วย 1) ความสามารถ 

ด�านวิสัยทัศน�ธุรกิจ 2) ความสามารถด�านไฮเปอร� (High Performance) 3) ความสามารถ 

ด�านการพัฒนาทีมธุรกิจ 4) ความสามารถด�านทักษะการบริหาร 5) ความสามารถด�าน 

การพัฒนาทีมธุรกิจ และ 6) ความสามารถด�านคุณลักษณะแห�งตน 

2. โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยจากรุ�นสู�รุ�น 

มี DNA โมเดลสู� 

ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทย ที่ประกอบด�วย 

4 แกนหลักคือ แกนครอบครัว 

แกนความเป�นเจ�าของ แกนธุรกิจและแกนผู�ประกอบการ 

3. ต�นแบบของธุรกิจครอบครัวไทยในอนาคต มีส�วนประกอบที่สําคัญ 

4 

ส�วนประกอบดังนี้ 

ส�วนที่ 

1 DNA โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยเป�นแกน 

หลักของต�นแบบ ส�วนที่ 

2 รูปแบบของธุรกิจครอบครัวไทยในศตวรรษที่ 

21 จะมี 

รูปแบบตั้งแต� 

1) ธุรกิจจากอุตสาหกรรมในครัวเรือน 2) ธุรกิจครอบครัวแบบซัพพลาย 

เออร�ที่เชี่ยวชาญเฉพาะ 

3) ธุรกิจครอบครัวที่เป�นแบบ 

OEM และ Partner และ 4) ธุรกิจ 

ครอบครัวที่เป�นบรรษัทขนาดใหญ� 


3 ธุรกิจครอบครัวไทยในมิติทางสังคม- 

วัฒนธรรม จะต�องพิจารณาถึง 1) ความเป�นโลกาภิวัตน� 2) การใกล�ชิดถึงระยะของอํานาจ 

3) ระบบคุณค�าของธุรกิจครอบครัว และ ส�วนที่ 

4 เมทริกซ�ระยะของผู�สืบทอดธุรกิจ 

มี 3 

ระยะคือ ระยะที่ 

1การปฏิบัติ ระยะที่ 

2 การชี้นําสู�การปฏิบัติ 

และระยะที่ 

3 การอนุญาต 

ให�ปฏิบัติ 

คําสําคัญ : ธุรกิจครอบครัวไทย คุณลักษณะผู�ประกอบการ 

ต�นแบบของธุรกิจ 

ครอบครัวไทยในอนาคต 

การสร�างเมล็ดพันธุ�แห�งป�ญญา 

ถ�าถามว�าธุรกิจครอบครัวไทยที่ประสบความสําเร็จจะมีคุณลักษณะ 

ความสามารถของผู�ประกอบการในรูปแบบหรือโมเดลอย�างไร 

โมเดลการบริหารธุรกิจ 

ครอบครัวไทยและการสืบทอดธุรกิจจากรุ�นสู�รุ�น 

จะมีวิธีการหรือพาราไดม�อย�างไร ทํา 

กันมากน�อยแค�ไหน สิ่งเหล�านี้เป�นคําถามที่หาคําตอบได�ยากหรือต�องการคําตอบใน

วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 3 

การดําเนินธุรกิจเกือบทุกประเภทเป�นที่ทราบกันดีหรือพูดกันอยู�ตลอดเวลาว�า 

มีจุดเริ่มต�นหรือจุดกําเนิดมาจากธุรกิจครอบครัว 

(Family Business) และที่สําคัญอย�างยิ่ง 

คือ ธุรกิจครอบครัวถือเป�นพลวัตในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจที่สําคัญของประเทศ 

ธุรกิจที่เห็นกันว�ายิ่งใหญ� 

เช�น Ford Nike Sony และ Samsung เหล�านี้มีกําเนิด 

มาจากธุรกิจครอบครัวเป�นหลัก หรือแม�แต�กลุ�มเครือเจริญโภคภัณฑ� 

กลุ�มเครือเซ็นทรัล 

ธุรกิจแต�ละกลุ�มนี้ยังคงมีความเป�นธุรกิจครอบครัวปรากฏให�เห็นอย�างเด�นชัด 

ผู�เขียนได�พบประเด็นทางความรู�ที่น�าสนใจเกี่ยวกับธุรกิจครอบครัวใน 

ต�างประเทศว�า 

1. มีสถาบันค�นคว�า ศึกษาและเครือข�ายจํานวนมากเกี่ยวกับธุรกิจครอบครัว 

อาทิ Family Business Associates, United States Association for Small Business and 

Entre-preneurship (USASBE), Family Firm Institute, Inc.(FFI), Family Owned 

Business Institute, Global Entrepreneurship Monitor (GEM) 

2. มีสถาบันที่เป�ดการเรียนการสอนในระดับบัณฑิตศึกษาด�านธุรกิจครอบครัว 

อาทิ The Wharton School, Harvard Business School, ESE MBA (European School of 

Economics) ทั้งในยุโรปและอเมริกา 

และผลสะท�อนมาจาก “การส�งเสริมให�ธุรกิจ SMEs ได�มีโอกาสประสบ 

ความสําเร็จโดยการผลักดันให�ธุรกิจก�าวจากธุรกิจเล็กๆ กิจการเจ�าของคนเดียว ไปสู� 

กิจการที่มีขนาดใหญ�ขึ้นมาเป�นบรรษัทครอบครัว 

(Family Conglomerates) ต�างๆนั้น 

กลุ�มที่อยู�รอดกลับกลายเป�นกลุ�มที่ต�องอิงอํานาจรัฐหรือมีอํานาจเหนือรัฐ 

หรือไม�ก็ต�อง 

ร�วมทุนกับต�างชาติ” (ผาสุก พงศ�ไพจิตรและคณะ, 2549) ผลจากสิ่งที่กล�าวไว�นี้ได� 

สะท�อนให�เห็นถึงผู�ประกอบการหรือเจ�าของกิจการที่ขาดซึ่งความเข�าใจและขาดความ 

รับผิดชอบต�อสังคมและประเทศชาติ อาทิ 

1. ความเข�าใจในแก�นแท�ของธุรกิจครอบครัวโดยเฉพาะเมื่อกิจการนั้นจด 

ทะเบียนในตลาดหลักทรัพย� ซึ่งหมายถึงการเป�นกิจการของสาธารณะ

4 


2. ธุรกิจจําเป�นต�องมีความรับผิดชอบต�อสังคม ไม�ใช�เพียงแต�ถามว�าธุรกิจนั้น 

ได�ทําอะไรผิดกฎหมายหรือไม� แต�ธุรกิจต�องถามว�าได�ทําอะไรให�กับลูกค�า ประชาชน 

สังคมและประเทศนั้นคุ�มค�าเงินหรือไม�ต�างหาก 

สิ่งที่เป�นประเด็นและป�ญหาที่น�าสนใจเกี่ยวกับธุรกิจครอบครัวไทย 

“คุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการคือ 

รากฐานของธุรกิจ 

ครอบครัว” ธุรกิจส�วนใหญ�ในโลกนี้ถือกําเนิดมาจากธุรกิจครอบครัว 

(Family Business : 

FB) ไม�ว�าจะเรียกชื่อไปอย�างไร 

อาทิ วิสาหกิจชุมชน SMEs ธุรกิจขนาดใหญ�หรือขยาย 

กิจการให�เติบโตเพียงใดธุรกิจดังกล�าวยังคงจะมีความเป�นครอบครัวไว�ในรูปแบบใด 

รูปแบบหนึ่งโดยที่มิอาจหลีกเลี่ยงได� 

Ward (2005) ได�ศึกษาว�า ธุรกิจครอบครัวมีการสืบ 

ทอดจากรุ�นสู�รุ�นตามวัฏชีวิตธุรกิจ 

โดยเริ่มต�น 

ขยายตัว เติบโตและถดถอย และ 

ความสําเร็จในการจัดการธุรกิจครอบครัวไทย (Thai Family Business) ที่สืบทอดกันมา 

จากรุ�นหนึ่งไปสู�อีกรุ�นหนึ่ง 

ล�วนมีพัฒนาการอย�างต�อเนื่องในด�านการลงทุน 

การจัดการ 

และทุกขอบเขตของธุรกิจ แต�การศึกษาถึงแก�นแท� (DNA) หรือประเด็นป�จจัยแห�ง 

ความสําเร็จ (Key Success Factors) โมเดลธุรกิจครอบครัว (Family Business Model) 

และการสืบทอดธุรกิจ (Business Succession) ขาดการศึกษาและค�นคว�าอย�างลึกซึ้งใน 

บริบทของธุรกิจไทย ธุรกิจครอบครัวไทยจึงควรที่จะมีการศึกษา 

กําหนดหรือพัฒนา 

รูปแบบให�ธุรกิจเติบโตอย�างต�อเนื่องและมั่นคง 

รวมถึงการที่จะสามารถออกไปแช�งขัน 

ในเวทีโลกโดยสร�างมูลค�าเพิ่มให�กับธุรกิจ 

สังคมและประเทศชาติอย�างยั่งยืน 

ผู�เขียนได�กําหนดวัตถุประสงค�หลักในการศึกษาอยู� 

3 วัตถุประสงค� คือ 

1. การศึกษาเพื่อค�นหาองค�ประกอบหรือคุณลักษณะตามความสามารถของ 

ผู�ประกอบการ 

2. การสังเคราะห�ดี เอ็น เอ โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยจาก 

รุ�นสู�รุ�น 

3. นําเสนอต�นแบบของธุรกิจครอบครัวไทยในอนาคตที่เป�นองค�ความรู�ใน 

บริบทของสังคมและเศรษฐกิจไทย


กรอบแนวคิดในการวิจัย 

ผู�เขียนได�มีการทบทวนวรรณกรรมและงานวิจัยที่เกี่ยวข�องใน 

2 องค�ความรู� 

หลักคือ 1) พลวัตธุรกิจครอบครัว (Family Business Dynamics) ซึ่งประกอบด�วยพลวัต 

ที่ 

1 สิ่งที่เป�นความท�าทายของธุรกิจครอบครัว 

(ความหมาย รากเหง�าของธุรกิจครอบครัว 

ลักษณะธรรมชาติของธุรกิจครอบครัวและผู�ก�อตั้งกับความเป�นผู�ประกอบการ) 

พลวัตที่ 

2 พัฒนาการโมเดลของธุรกิจครอบครัว (แนวคิดของโมเดลธุรกิจครอบครัว วัฏชีวิต 

ธุรกิจครอบครัวและการสืบทอดธุรกิจครอบครัว) และพลวัตที่ 

3 การออกแบบโรดแม็ป 

ใหม� (New Road Map) เพื่อการเดินทางที่ท�าทาย 

(DMFB-Development Model of 

Family Business) (ความท�าทายในศตวรรษที่ 

21 โรดแม็ปใหม�และเมทริกซ�ระยะของผู� 

สืบทอดธุรกิจ) และ 2) ธุรกิจครอบครัวไทยจากสุโขทัยสู�รัตนโกสินทร�ซึ่งประกอบด�วย 

วิวัฒนาการการค�าของไทย (ยุคสุโขทัย อยุธยา ธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร�) พัฒนาการ 

ด�านการจัดการธุรกิจไทย (ยุคที่ 

1 พ.ศ.2435-พ.ศ.2481-ยุคราชวงศ� ยุคที่ 

2 พ.ศ.2481- 

พ.ศ.2500-ยุคทหาร ยุคที่ 

3 พ.ศ.2500-พ.ศ.2516-ยุคพ�อค�า ยุคที่ 

4 พ.ศ.2516-พ.ศ.2535- 

ยุคทุนต�างชาติ และยุคที่ 

5 พ.ศ.2535-พ.ศ.2550-ยุคอาณานิคมทางความรู�) 

ภูมิป�ญญาถักทอ 

ธุรกิจครอบครัวไทย (พ�อค�าสยาม พ�อค�าจีนในสยามและพ�อค�าฝรั่งในสยาม) 

การเกิด 

เติบโต และดํารงอยู�ของธุรกิจครอบครัวไทยจากรุ�นสู�รุ�น 

(ธุรกิจครอบครัวไทย การเกิด 

การเติบโตและคงอยู�กับครอบครัว 

จิราธิวัฒน� : ต�นแบบธุรกิจครอบครัวไทย) ทั้งหมดนี้ 

ได�สังเคราะห�มาเป�นกรอบแนวคิดในการวิจัย เจาะ ดี เอ็น เอ ธุรกิจครอบครัวไทย ได�ดัง 

ภาพ 1

6 


ภาพ 1 กรอบแนวคิดในการวิจัยดี เอ็น เอ ธุรกิจครอบครัวไทย 

สําหรับความหมายของธุรกิจครอบครัว ผู�เขียนได�ใช�ความหมายที่ 

Ward 

(2005) ให�ไว�ว�า “ธุรกิจครอบครัวเป�นกิจการที่มีการส�งผ�านจากรุ�นสู�รุ�นอย�างมีการจัดการ 

และการควบคุม มีวิวัฒนาการของครอบครัวเป�นสิ่งกําหนดความซับซ�อนและการเติบโต


สิ่งที่เป�นประเด็นคําถามในการวิจัย 

ผู�เขียนเกิดคําถามในการวิจัยภายหลังจากที่ได�มีการทบทวนวรรณกรรมและ 

งานวิจัยที่เกี่ยวกับธุรกิจครอบครัวทั้งในประเทศและต�างประเทศดังนี้ 

คําถามที่ 

1 ธุรกิจครอบครัวโดยเฉพาะผู�ก�อตั้งธุรกิจจะต�องมีคุณลักษณะ 

ความสามารถของผู�ประกอบการอะไรเป�นพื้นฐาน 

ดังนั้นธุรกิจครอบครัวไทยจะมี 

องค�ประกอบหรือคุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการที่สําคัญอะไรบ�าง 

และจะ 

มีองค�ประกอบย�อยหรือรายการความสามารถอะไรที่อธิบายองค�ประกอบของ 



2 ธุรกิจครอบครัวไทยจะมีการพัฒนาโมเดลของธุรกิจครอบครัวสู� 

ความสําเร็จในรูปแบบใด และมีสิ่งใดที่เป�นดี 

เอ็น เอ (DNA) หรือองค�ประกอบสําคัญ 

ซึ่งกําหนดความเป�นไปได�ในการพัฒนาโมเดลของธุรกิจครอบครัวไทย 


3 ถ�าธุรกิจครอบครัวไทยจะขับเคลื่อนไปสู�ความสําเร็จในอนาคต 

จะต�องกําหนดรูปแบบหรือโมเดลในการสืบทอดธุรกิจรูปแบบใดที่จะนําไปสู�การปฏิบัติได� 

สมมติฐานในการวิจัย 

ผู�เขียนได�กําหนดสมมติฐานในการวิจัยครั้งนี้คือ 

1. สมมติฐานแรกของการวิจัย กรอบคุณลักษณะความสามารถของ 

ผู�ประกอบการที่ประสบความสําเร็จจะมีอยู� 

6 คุณลักษณะความสามารถของ 

ผู�ประกอบการคือ 

1) ความสามารถด�านวิสัยทัศน�ธุรกิจ 2) ความสามารถด�านไฮเปอร� 

3) ความสามารถด�านการพัฒนาทีมธุรกิจ 4) ความ-สามารถด�านทักษะการบริหาร 

5) ความสามารถด�านนวัตกรรมและ 6) ความสามารถด�านคุณลักษณะแห�งตน 

2. สมมติฐานการวิจัยที่ 

2.1 โมเดลสู�ความสําเร็จธุรกิจครอบครัวไทย 

ควรจะมี 

โมเดลการพัฒนาธุรกิจครอบครัวอย�างน�อย 3 แกน ซึ่งประกอบด�วยแกนความเป�นเจ�าของ 

(Ownership Axis) แกนครอบครัว (Family Axis) และแกนธุรกิจ (Business Axis)

8 


3. สมมติฐานการวิจัยที่ 

2.2 ธุรกิจครอบครัวไทยจะขับเคลื่อนไปสู�ความสําเร็จ 

ในอนาคตจะสามารถกําหนดรูปแบบหรือโมเดลในการสืบทอดธุรกิจด�วยรูปแบบเมทริกซ� 

ระยะของผู�สืบทอดธุรกิจที่ประกอบด�วยระยะที่ 

1 การปฏิบัติ (The Do Phase) ระยะที่ 

2 

การชี้นําสู�การปฏิบัติ 

(The Lead to Do Phase) และระยะที่ 

3 การอนุญาตให�ปฏิบัติ (The 

Let Do Phase) 

ประโยชน�ที่จะได�รับ 

การวิจัยครั้งเป�นถือเป�นการบุกเบิกในองค�ความรู�เกี่ยวกับธุรกิจครอบครัวไทย 

ซึ่งยังไม�มีการศึกษาในลักษณะเช�นนี้มาก�อนซึ่งจะก�อให�เกิด 

1. เข�าใจเกี่ยวกับบริบทและองค�ความรู�เกี่ยวกับพัฒนาการของธุรกิจครอบครัว 

ไทยที่จะสามารถนําไปศึกษาต�อยอดพัฒนาองค�ความรู�ที่เหมาะสมกับบริบทและ 

สังคมไทยมากยิ่งขึ้น 

2. การพัฒนาธุรกิจครอบครัวไทยด�วยคุณลักษณะความสามารถของ 


การพัฒนาโมเดลของธุรกิจครอบครัวไทยจากรุ�นสู�รุ�นจะช�วยให�มี 

รูปแบบที่ชัดเจนสําหรับผู�ที่ประสงค�จะก�อตั้งธุรกิจครอบครัวและการพัฒนาธุรกิจ 

ครอบครัวให�เป�นรากฐานทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศต�อไปในระยะยาว 

3. การพัฒนาการเรียนการสอนสําหรับวิชาผู�ประกอบการ 

วิชาการวางแผนกลยุทธ 

สําหรับธุรกิจครอบครัว และวิชานวัตกรรมสําหรับผู�ประกอบการที่จะสามารถใช�ผลจาก 

การวิจัยไปเป�นตัวตั้งต�อการปรับเนื้อหาหลักสูตรและการสอนให�สอดคล�องกับธุรกิจ 

ครอบครัวไทยหรือพัฒนาการเรียนการสอนให�นําไปสู�การปฏิบัติได� 

ข�อจํากัดในการวิจัย 

การพัฒนาโมเดลของธุรกิจครอบครัวไทยจากรุ�นสู�รุ�นเป�นพาราไดม�ที่ 

สังเคราะห�ขึ้น 

ดังนั้นการนําไปใช�ควรมีการพิจารณาให�สอดคล�องกับบริบท 

รูปแบบ 

ขนาดและวัฒนธรรมของธุรกิจครอบครัวนั้นๆ


รูปแบบการวิจัย 

เป�นรูปแบบของการวิจัยผสม (Mixed Methods) ทั้งการวิจัยเชิงคุณภาพ 

(Qualitative Research) และการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) รวมทั้งยัง 

ทําการศึกษาในลักษณะของภาพตัดขวาง (Cross-Section Study) โดยการศึกษาตั้งแต� 

เดือนมีนาคม 2545 ถึง พฤศจิกายน 2550 ประชากรในการวิจัยมีลักษณะเป�น 


ทั้งที่คิดจะเป�นผู�ประกอบการ 

ที่เป�นผู�ประกอบการอยู�และธุรกิจที่มี 

ลักษณะความเป�นธุรกิจครอบครัว โดยใช�เทคนิคการวิเคราะห�เครือข�าย (Social Network 

Analysis : SNA) มากําหนดกรอบของกลุ�มตัวอย�างให�มีลักษณะความเป�นเอกพันธ� 

(Homogeneous) กลุ�มตัวอย�างในช�วงที่ 

1 ป� 2545-2546 เป�นผู�ประกอบการจํานวน 

129 

คน ช�วงที่ 

2 ป� 2550 จํานวนทั้งสิ้น 

165 คน ซึ ่งเป�นกลุ�มผู�ประกอบการธุรกิจสปา 

จํานวน 

52 คน กลุ�มนักศึกษา 

MBA ที่เรียนวิชาบริหารกลยุทธและความเป�นผู�ประกอบการ 

จํานวน 56 คน และกลุ�มสมาชิกชุมชนออนไลน� 

www.oknation.net ที่เข�ามาโหวต 

คุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการ 

จํานวน 53 คนและกลุ�มอื่น 

จํานวน 4 คน 

รวมทั้งสิ้น 

294 คน 

วิธีดําเนินการวิจัย 

ผู�เขียนได�แบ�งลักษณะการวิจัยออกเป�น 

3 ส�วน เพื่อสามารถดําเนินการได�ตรง 

ตามวัตถุประสงค�ของการวิจัย 

ส�วนแรก การศึกษาเพื่อค�นหาองค�ประกอบหรือคุณลักษณะความสามารถของ 

ผู�ประกอบการได�สร�างแบบสอบถามเกี่ยวกับคุณลักษณะความสามารถของ 


ซึ่งประกอบด�วย 

การสอบถามข�อมูลเบื้องต�นในเรื่อง 

ประเภทกิจการ 

จํานวนพนักงาน สินค�าที่ขาย/ให�บริการและยอดขายทั้งป� 

และรายการประเมิน 

ความสามารถของผู�ประกอบการใน 

6 ด�าน คือ ความสามารถด�านวิสัยทัศน�ธุรกิจ 

ความสามารถด�านไฮเปอร� (High Performance) ความสามารถด�านการพัฒนาทีมธุรกิจ 

ความสามารถด�านทักษะการบริหาร ความสามารถด�านนวัตกรรม และความสามารถด�าน 

คุณลักษณะแห�งตน (Personal Attributes) มีคําถามทั้งหมด 

19 รายการประเมิน เป�นแบบ 

มาตรส�วนประมาณค�า 5 ตัวเลือก ได�มีการทดลองใช� (Try-Out) กับผู�ประกอบการ 

ที่เข�า 

อบรมในหลักสูตรด�านการพัฒนากลยุทธธุรกิจ SMEs จัดโดยสถาบันส�งเสริมวิสาหกิจ

10 


ส�วนที่สอง 

การสังเคราะห�ดีเอ็นเอ โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทย 

จากรุ�นสู�รุ�น 

ใช�วิธีการวิเคราะห�เมต�าเนื้อหา 

(Meta-Content Analysis) ซึ่งประกอบด�วยการ 

พิจารณาความสอดคล�องสัมพันธ� (Relevancy) ในกลุ�มเอกสารแต�ละกลุ�มและการ 

พิจารณาความเป�นเอกฉันท� (Concurrence) ของการวิเคราะห�เนื้อหาทั้งหมดของเอกสาร 

หนังสือ บทความ งานวิจัย รวมถึงข�อมูลออนไลน�จากการสืบค�นทางอินเตอร�เน็ต ฯลฯ 

เกี่ยวกับธุรกิจครอบครัวที่อยู�ในช�วงป� 

1990-ป� 2008 

ส�วนที่สาม 

การสังเคราะห�เพื่อนําเสนอต�นแบบธุรกิจครอบครัวไทยในอนาคต 

ที่เป�นองค�ความรู�ในบริบทของสังคมและเศรษฐกิจไทย 

ซึ่งเป�นผลต�อเนื่องจากการ 

สังเคราะห�เมต�าเนื้อหาในส�วนที่ 

2 

สรุปผลผลิตทางป�ญญา 

การวิจัยเจาะดี เอ็น เอ ธุรกิจครอบครัวไทย มีผลการศึกษาที่ตอบวัตถุประสงค� 

หลักของการวิจัยทั้งหมดดังนี้ 

1. คุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการ 

ผู�วิจัยได�ทําการวิเคราะห� 

ค�าเฉลี่ย 

( ) ค�าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 

(S.D.) และวิเคราะห�ความแปรปรวนทางเดียว (One-Way 

ANOVA) เพื่อใช�ทดสอบความแตกต�างของค�าเฉลี่ยด�วยค�าสถิติ 

F ที่ระดับนัยสําคัญ 

เท�ากับ 0.05 มีองค�ประกอบหรือคุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการที่พบ 

คือ 

1.1 ความสามารถด�านวิสัยทัศน�ธุรกิจ (Corporate Vision) ประกอบด�วย 

ภาวะผู�นํา 

คิดการณ�ไกลและกล�าเสี่ยง 

ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ 

1.1.1 ภาวะผู�นํา 

เป�นลักษณะที่สามารถนําคนหรือลูกน�องบอกทิศทาง 

ในอนาคตหรือมองเห็นทางออกของธุรกิจหรือโอกาสรวมถึงมีคําตอบที่ลูกน�องต�องการ 

1.1.2 คิดการณ�ไกล เป�นการหยั่งหรือประมวลสภาพธุรกิจในอนาคต 

ออกมาได�อย�างชัดเจน หรือเห็นภาพหรือจุดที่อยากจะไปให�ถึงของธุรกิจ 

1.1.3 กล�าเสี่ยง 

หมายถึง หมกมุ�นต�อโอกาส 

เห็นวิธีการที่จะนําโอกาส 

มาสร�างธุรกิจได�อย�างมุ�งมั่น 

อดทน


1.2 ความสามารถด�านไฮเปอร� (High Performance) ประกอบด�วย 

สนองตอบในทันที มุ�งผลสําเร็จ 

และกระหายต�อการดําเนินธุรกิจ ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ 

1.2.1 สนองตอบในทันที หมายถึง มีความรวดเร็วหรือสามารถ 

ดําเนินการด�วยพลังอย�างต�อเนื่องเพื่อให�ลูกค�า 

ผู�ใช�บริการหรือทุกๆ 

คน ที่เกี่ยวข�องได�ผล 

ลัพธ�ตามที่ต�องการ 

แม�ว�าจะมีความไม�แน�นอนเกิดขึ้นก็ตาม 

1.2.2 มุ�งผลสําเร็จ 

หมายถึง ทํางานโดยมีเป�าหมายที่สูงกว�ามาตรฐาน 

ของคนทั่วไป 

และพยายามผลักดันให�มีผลสําเร็จในทุกวิถีทางที่เหมาะสม 

1.2.3 กระหายต�อการดําเนินธุรกิจ เป�นผู�ที่เหนือกว�าธรรมดาและ 

กระหายความรู�ในโลกธุรกิจ 

ปรับตัวและพัฒนาอย�างต�อเนื่องเพื่อการเติบโตและผลลัพธ� 

ที่สูงกว�าเป�าหมายของธุรกิจ 

1.3 ความสามารถด�านการพัฒนาทีมธุรกิจ (Team Building) ประกอบด�วย 

การเรียนรู�ด�วยตนเองในมิติที่กว�าง 

สร�างทีมงานและแสวงหาความรู�ใหม�ๆ 

ทั้งที่เกี่ยวข�อง 

และไม�เกี่ยวข�องกับธุรกิจ 


1.3.1 การเรียนรู�ด�วยตนเองในมิติที่กว�างคือ 

อยากและชอบที่จะเรียนรู� 

สิ่งใหม�ๆ 

ในโลกธุรกิจ รับฟ�งสิ่งใหม�ๆ 

อย�างตั้งใจรวมถึงพร�อมที่จะนําไปคิดและพัฒนา 

อย�างต�อเนื่อง 

1.3.2 สร�างทีมงาน คือ เห็นความสําคัญของการสร�างทีมงานหรือ 

มุ�งเน�นต�อการพัฒนาผู�นําหรือทีมงาน 

ให�สามารถก�าวหน�าเติบโตขึ้นมารับผิดชอบธุรกิจ 

ในระยะยาว 

1.3.3 แสวงหาความรู�ใหม�ๆ 

ทั ้งที่เกี่ยวข�องและไม�เกี่ยวข�องกับธุรกิจ 

หมายถึง ยอมรับความล�มเหลวเพื่อนํามาเป�นบทเรียนแห�งความสําเร็จของธุรกิจ 

ค�นหา 

วิธีการที่จะเปรียบเทียบและถ�ายโยงความรู�ใหม�ๆ 

เข�ามาสู�ธุรกิจทุกวิถีทางที่กระทําได� 

1.4 ความสามารถด�านทักษะการบริหาร (Managerial Skills) ประกอบด�วย 

ทักษะในการจัดการคน ความเก�งด�านจัดองค�กรและมีวิธีการทางการเงินและการควบคุม 

ภายในที่มีประสิทธิภาพ 


1.4.1 ทักษะในการจัดการคน คือ เลือกและคัดคนที่เหมาะสมนําทีม 

สามารถจูงใจและวัดผลคนตามความสําเร็จหรือผลงาน

12 


1.4.2 ความเก�งด�านจัดองค�กร หมายถึง วินิจฉัยองค�กรเพื่อให�ทําอย�าง 

เต็มความสามารถ สร�างความไว�ใจ แบ�งป�นข�อมูล มีการกําหนดความรับผิดชอบและให� 

อํานาจตัดสินใจที่ชัดเจนตามที่มอบหมาย 

1.4.3 มีวิธีการทางการเงินและการควบคุมภายในที่มีประสิทธิภาพคือ 

สามารถจัดการด�านบัญชี-การเงิน มีระบบการจัดการที่โปร�งใสตรวจสอบได� 

1.5 ความสามารถด�านนวัตกรรม (Innovation) ประกอบด�วยความคิดริเริ่ม 

ความยืดหยุ�นและการปรับปรุงวิธีทํางานใหม� 


1.5.1 ความคิดริเริ่มคือ 

สามารถที่จะมีแนวคิดใหม�ๆ 

ปรับปรุงแนวคิด 

ไปสู�รูปธรรมหรือนําไปสู�ภาคปฏิบัติจริงของธุรกิจได� 

1.5.2 ความยืดหยุ�น 

หมายถึง การปรับวิธีคิดและวิธีการทํางานหรือ 

กระบวนการให�รองรับสถานการณ�ที่เปลี่ยนแปลงหรือไม�อาจคาดการณ�ได� 

1.5.3 การปรับปรุงวิธีการทํางานใหม� หมายถึง ชอบหรือแสวงหา 

วิธีการใหม�ๆ ในการปรับทั้งวิธีการทํางาน 

วิธีการดําเนินธุรกิจหรือพัฒนาโอกาสใหม�ๆ 

เพื่อความได�เปรียบในการแข�งขัน 

1.6 ความสามารถด�านคุณลักษณะแห�งตน (Personal Attributes) ประกอบด�วย 

มองโลกในแง�ดีและเชื่อมั่นในตนเองซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ 

1.6.1 มองโลกในแง�ดี คือ มีทัศนคติหรือวิธีการคิดอ�านที่เห็นโอกาส 

หรือช�องทางในทางบวกมากกว�าการที่จะมีโลกทรรศน�ในทางลบหรือวิพากษ�วิจารณ�แต� 

จุดด�อย 

1.6.2 เชื่อมั่นในตนเอง 

คือ มีความเชื่อมั่นหรือยืดมั่นในหลักการแห�ง 

ตนที่สูง 

หรือไม�ยอมที่จะเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ยังไม�มีข�อสรุปหรือข�อมูลที่ชัดเจน 

โดยที่ทั้ง 

6 คุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการมีที่ไม�ผ�านการทดสอบ 

ทางสถิติอย�างมีนัยสําคัญ คือ คุณลักษณะกล�าเสี่ยงในความสามารถด�านวิสัยทัศน�ธุรกิจ 

และความซื่อสัตย�ในความ-สามารถด�านคุณลักษณะแห�งตน 

สรุปโมเดลคุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการ 

จะเป�นดังภาพที่ 

2

ภาพ 2 โมเดลคุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการ 


2. โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยจากรุ�นสู�รุ�น 

ผลการสังเคราะห� 

ได� “DNA โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยจากรุ�นสู�รุ�น” 

จะเป�นดังนี้ 

DNA โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทย 

จะประกอบด�วย 4 แกน 

หลักคือ 

2.1 แกนครอบครัว (Family Axis) จะเป�นการพัฒนาโครงสร�างและ 

ความสัมพันธ�ระหว�างบุคคลในครอบครัว ได�แก� การสมรส การเป�นพ�อแม�ผู�ปกครอง 

ความสัมพันธ�ระหว�างทายาท ลูกเขย ลูกสะใภ� แบบแผนการสื่อสารและบทบาทของ 

ครอบครัว มีรูปแบบครอบครัวตามช�วงอายุ (Families’Life Cycle) ได� 4 ระดับคือ 1) 

ครอบครัวหนุ�มสาว 

2) ครอบครัวเข�าสู�ธุรกิจ 

3) ครอบครัวทํางานร�วมกัน และ 4) ส�งมอบ 

ธุรกิจให�กับรุ�นต�อไป 

และครอบครัวในบริบทของธุรกิจไทยจะมีโครงสร�าง 

ความสัมพันธ� 3 ระดับด�วยกันคือ 

ระดับแรก มีความเป�นครอบครัวตามที่อธิบายไว� 

คือ บุคคลใน 

ครอบครัวและที่เกี่ยวข�อง 

(พี่น�อง 

เขย สะใภ� ลูก หลาน ฯลฯ)

14 


ระดับที่สอง 

คือ พนักงานภายในธุรกิจที่ได�ร�วมลงทุนชีวิตและทุ�มเท 

การทํางานจนมีความรู�สึกเป�นครอบครัวเกิดขึ้นกับธุรกิจครอบครัว 

ระดับที่สาม 

คือ ผู�ร�วมค�าหรือซัพพลายเออร� 

รู�สึกว�าตนเองเป�นส�วน 

หนึ่งของครอบครัวในธุรกิจครอบครัวที่จะร�วมกันสร�างความสําเร็จให�ธุรกิจสืบต�อไป 

2.2 แกนความเป�นเจ�าของ (Ownership Axis) ความสําเร็จของธุรกิจ 

ครอบครัวที่อยู�ในแกนความเป�นเจ�าของจะมีอยู�ใน 

3 รูปแบบคือ 1) เจ�าของควบคุม 

(Controlling Owner) 2) ลูกพี่ลูกน�องมีส�วนร�วม 

(Sibling Partnership) และ 3) ทายาทเข�า 

มาดําเนินการ (Cousin Consortium) โดยที่ 

รูปแบบแรก เจ�าของควบคุมจะมีลักษณะการควบคุมแบบเจ�าของ 

(Controlling Owner) ทั้งธุรกิจและครอบครัวตั้งแต�ผู�ก�อตั้งธุรกิจ 

(Founder) ได�เริ่มจัดตั้ง 

ธุรกิจขึ้นมา 

ไม�ว�าจะเป�นคณะกรรมการบริษัทและการบริหารธุรกิจ 

รูปแบบที่สอง 

ลูกพี่ลูกน�องมีส�วนร�วมเกิดขึ้นเมื่อผู�ก�อตั้งธุรกิจมีการส�ง 

ต�อความเป�นเจ�าของไปสู�ทายาทหรือสมาชิกจากหลายครอบครัวหรือพี่น�องในครอบครัว 

ที่พร�อมเข�ามาร�วมดําเนินธุรกิจ 

ซึ่งปกติจะเป�นรุ�นลูกพี่ลูกน�อง 

(Sibling) 

รูปแบบที่สาม 

ทายาทเข�ามาดําเนินการ ธุรกิจครอบครัวเมื่อเข�าสู�รุ�นที่ 

3 

หมายถึง ลูกชายหญิงของผู�ก�อตั้ง 

หรือรุ�นที่ 

1 จะเริ่มเข�ามาสู�ธุรกิจ 

ดังนั้นลักษณะของ 

ความเป�นเจ�าของจะมีการส�งผ�านไปยังรุ�นลูกหลาน 

ที่มีความสามารถจะเข�ามาสานต�อการ 

ดําเนินธุรกิจที่จะส�งต�อไปยังรุ�นต�อๆ 

ไป 

2.3 แกนธุรกิจ (Business Axis) จะเป�นรูปแบบพื้นฐานของวัฏชีวิตธุรกิจมี 

ความแตกต�างกันใน 3 ระยะด�วยกันคือ 

ระยะที่หนึ่ง 

การเริ่มต�นธุรกิจ 

เป�นช�วงที่ธุรกิจเริ่มก�อตั้งด�วยความ 

เข�มแข็งและมีคุณลักษณะพิเศษจากความเป�นผู�ประกอบการ 

ทําให�ธุรกิจในระยะเริ่มต�นมี 

ความแตกต�างไปจากระยะอื่นๆ 

ระยะที่สอง 

การขยายตัว เมื่อธุรกิจเติบโตขยายตัวจะมีความ 

สลับซับซ�อนมากขึ้น 

ธุรกิจครอบครัวจะมีโอกาสเพิ่มการดําเนินธุรกิจ 

ขณะเดียวกันจะ 

เกิดความตึงเครียดจากผู�ที่มีส�วนร�วมในธุรกิจ 

หรือการเป�ดรับบุคคลภายนอกครอบครัว 

เข�ามาร�วมในธุรกิจ หรือแม�กระทั่งลูกพี่ลูกน�องหรือการมีผลประโยชน�และผลตอบแทน 

จากความก�าวหน�าของธุรกิจให�กับเจ�าของและผู�ที่เกี่ยวข�องทุกคน


ระยะที่สาม 

การเติบโตเต็มที่ของการพัฒนาธุรกิจจะถึงจุดอิ่มตัว 

ต�องการการปรับเปลี่ยนทั้งอาจจะเกิดมาจากรุ�นก�อตั้งกําลังจะถอยหรือวางมือ 

กับการที่ผู� 

สืบทอดทั้งรุ�นที่ 

2 หรือรุ�นที่ 

3 และผู�บริหารภายนอกครอบครัวอาจจะเกิดการต�างปกป�อง 

ฐานะและผลประโยชน�ของตนเอง ธุรกิจดําเนินการไปอย�างซ้ําซากซึ่งสามารถที่จะ 

เติบโตต�อไปได�หรืออาจจะหยุดกิจการหรือประสบความล�มเหลวหากไม�มีการ 

เปลี่ยนแปลง 

2.4 แกนผู�ประกอบการ 

(Entrepreneur Axis) จะมีสิ่งที่เป�นความคาดหวัง 

ของผู�ประกอบการในการดําเนินธุรกิจอยู� 

3 ลักษณะคือ 

ลักษณะแรก ความคาดหวังทางธุรกิจสิ่งที่เป�นความคาดหวังทางธุรกิจ 

จะประกอบด�วย 

1) การทํากําไรหรือทําเงิน (Make Money/Profit) เพราะการตั้งธุรกิจ 

เป�นวิธีการให�ได�มาซึ่งรายได� 

ถ�าพิจารณาจากมุมมองทางเศรษฐกิจ ผลตอบแทนทาง 

การเงินของธุรกิจที่ผู�ประกอบการควรได�รับจะต�องครอบคลุมหรือตอบแทนทั้งเวลา 

เงิน 

รวมถึงรางวัลที่ดีพอจากความเสี่ยงและการริเริ่มในการดําเนินธุรกิจของผู�ประกอบการ 

2) ความเป�นตัวเอง (Independence) ผู�ประกอบการส�วนใหญ� 

ต�องการ 

เป�นเจ�านายตนเองที่สามารถทําการตัดสินใจได�ด�วยตนเอง 

กล�าเสี่ยงและเก็บเกี่ยวผล 

รางวัล 

ความเป�นตัวเองเป�นสิ่งที่อยู�ในตัวผู�ประกอบการที่ต�องการทําสิ่งต�างๆ 

ในวิธี 

ของตนเอง เก็บเกี่ยวผลกําไรของตนและกําหนดตารางชีวิตของตนเอง 

3) ต�องการอิสระ (Freedom) การที่ผู�ประกอบการต�องการอิสระจาก 

สถานการณ�ที่ไม�พึงปรารถนาหรือการทํางานที่ไม�ชอบ 

เป�นเหตุผลสําคัญที่แต�ละบุคคล 

เข�าสู�ธุรกิจด�วยการเป�นเจ�าของธุรกิจ 

(Ownership) 

ลักษณะที่สอง 

ความเป�นจริงทางธุรกิจ หมายถึงการที่ผู�ประกอบการที่ 

มีความเป�นธุรกิจครอบครัวจะต�องสร�างความได�เปรียบในการแข�งขันทางธุรกิจ 

ธุรกิจครอบครัวที่เริ่มมาจากผู�ก�อตั้งที่มีความเป�นผู�ประกอบการ 

สามารถสร�างความได�เปรียบจากสิ่งต�อไปนี้

16 


1) ความรู�โดยเฉพาะของธุรกิจ 

(Firm-Specific Knowledge) โดยธุรกิจ 

ครอบครัวสามารถใช�ความรู�โดยเฉพาะนี้เป�นสิ่งแลกเปลี่ยนที่ดีที่สุดในการพัฒนาให�แต� 

ละบุคคลเข�าใจธุรกิจและให�เกิดความไว�วางใจกับบุคคลอื่นๆ 

2) แบ�งป�นเครือข�ายทางสังคม (Shared Social Network) ในระหว�าง 

สมาชิกครอบครัว ซึ่งจะนําไปสู�ทุนทางสังคมที่มีคุณค�ากับธุรกิจเมื่อได�แบ�งป�นเครือข�าย 

ไปยังสมาชิกในรุ�นหนุ�มสาวของครอบครัว 

ซึ่งจะทําให�สามารถมั่นใจได�ถึงผล 

ประกอบการของธุรกิจในอนาคต 

3) การมุ�งผลสําเร็จในระยะยาว 

(A Focus on the Long Run) ผู�บริหาร 

ที่เป�นคนในครอบครัว 

สามารถมีมุมมองในระยะยาวได�ง�ายกว�าผู�บริหารองค�กรที่เป�น 

เพียงผลการทํางานเป�นป�ๆ หรือรายไตรมาส 

4) การรักษาไว�ซึ่งมีความมีชื่อเสียงของธุรกิจ 

(Preservation of the 

Firm’s Reputa-tion) เนื่องจากว�าผู�เป�นหุ�นส�วนในการรักษาชื่อเสียงของครอบครัว 

คือ 

สมาชิกครอบครัวจะต�องรักษาชื่อเสียงให�สูงกว�ามาตรฐาน 

เมื่อต�องการความไว�เนื้อเชื่อ 

ใจในการเจรจาทางธุรกิจหรือสิ่งอื่นๆ 

อาทิ การเสนอคุณภาพและคุณค�าต�อลูกค�า 

5) การลดซึ่งการควบคุมค�าใช�จ�าย 

(Reduced Cost of Control) เพราะ 

พนักงานที่เป�นหลักในธุรกิจครอบครัวจะต�องสัมพันธ�และไว�ใจคนอื่นๆ 

ธุรกิจจึงจะ 

สามารถมีค�าใช�จ�ายให�น�อยได�จากระบบที่ออกแบบไว� 

เพื่อลดการลักขโมยและติดตาม 

นิสัยการทํางานของพนักงาน 

ลักษณะที่สาม 

ผลผลิตทางธุรกิจ สิ่งที่เป�นผลผลิตทางธุรกิจจาก 

ผู�ประกอบการในธุรกิจครอบครัว 

คงจะหนีไม�พ�นที่จะดําเนินตามสิ่งที่คาดการณ�ไว� 

วิวัฒนาการของวัฏชีวิตธุรกิจซึ่งสร�างการส�งผ�านและความท�าทายใหม� 

(Carlock & 

Ward, 2001) 

คุณค�าวัฒนธรรมและเป�าหมายของครอบครัวมีอิทธิพลต�อความสําเร็จ 

ของธุรกิจมากกว�าป�จจัยอื่นๆ 

แม�ว�าจะมีป�จจัยภายนอกที่อาจจะมีผลต�อผลประกอบการ 

ในอนาคตและความอยู�รอดของธุรกิจในระยะยาว 

สมรรถภาพ (Capabilities) ของธุรกิจเป�นสิ่งที่มีอิทธิพลอย�างยิ่งยวดต�อ 

กลยุทธธุรกิจ (Carlock & Ward, 2001) ดังนั้น 

ผลผลิตทางธุรกิจจึงเป�นความร่ํารวยของ 

ครอบครัว (Family Wealth) ที่ทั้งบุคคลและครอบครัวจะได�รับโอกาสเพื่อค�นหาและ


สรุป DNA โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยจะเป�นโมเดลดังภาพ 

3 

ภาพ 3 DNA โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทย 

3. ต�นแบบของธุรกิจครอบครัวไทยในอนาคต ที่เป�นองค�ความรู�ในบริบทของ 

สังคมและเศรษฐกิจไทย ผลการสังเคราะห�จะมีส�วนประกอบที่สําคัญ 

4 ส�วนประกอบ 

ดังนี้

18 



1 DNA โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทยเป�นเป�นแกน 

หลักของต�นแบบธุรกิจครอบครัวไทยในอนาคตที่มี 

4 แกนหลักคือ 1) แกนครอบครัว 

(Family Axis) 2) แกนความเป�นเจ�าของ (Ownership Axis) 3) แกนธุรกิจ (Business Axis) 

และ 4) แกนผู�ประกอบการ 

(Entrepreneur Axis) ตามข�อค�นพบที่มีรายละเอียดในข�อ 

2 


2 รูปแบบธุรกิจครอบครัวไทยในศตวรรษที่ 

21 ภายใต�ความเป�น 

โลกาภิวัฒน�จะมีรูปแบบเริ่มตั้งแต� 

1) ธุรกิจจากอุตสาหกรรมในครัวเรือน (Cottage Industry) หมายถึงการเกิด 

อุตสาหกรรมในบ�านหรือกระท�อมมากกว�าที่จะใช�โรงงานเป�นหลักหรืออาจจะหมายถึง 

การผลิตขั้นเริ่มต�นอาจจะรวมถึงผู�ผลิตจํานวนมาก 

การทํางานจากในบ�านของตนหรือ 

การผลิตในครัวเรือนและอาจจะเป�นรูปแบบการทํางานในลักษณะบางเวลา (Part Time) 

2) ธุรกิจครอบครัวแบบซัพพลายเออร�ที่เชี่ยวชาญเฉพาะ 

(Specialized 

Supplier Family Business) เป�นลักษณะธุรกิจครอบครัวแบบดั้งเดิมที่ยังคงอยู�รอดใน 

ป�จจุบัน ที่มุ�งการออกแบบพัฒนาและการผลิตที่เป�นป�จจัยการผลิตโดยเฉพาะในรูปของ 

เครื่องจักร 

เครื่องมือ 

คอมโพเน�นท�และซอฟท�แวร�ที่มีการลงทุนด�านวิจัยและพัฒนาเพียง 

เล็กน�อย แต�จะเชี่ยวชาญการจัดหาสินค�าอุตสาหกรรมให�แก�อุตสาหกรรมต�างๆ 

เป�นหลัก 

3) ธุรกิจครอบครัวที่เป�นแบบ 

OEM และ Partner (OEM & Partner Family 

Business) คือ ลักษณะธุรกิจครอบครัวที่พัฒนาขึ้นมาจากลักษณะที่สอง 

เนื่องจากมี 

ความสัมพันธ�ใกล�ชิดและยังจะคงความเชี่ยวชาญหรืออยู�รอดในธุรกิจได� 

จําเป�นที่จะต�อง 

ได�รับโนว�ฮาว�หรือนวัตกรรมใหม�ๆ การเติบโตของธุรกิจลักษณะนี้ 

คือ การปรับตัวเอง 

จากธุรกิจซื้อมาขายไป 

(Trading Firm) เข�าไปเป�น OEM (ผู�รับจ�างผลิต 

: Original 

Equipment Manufacturing) ในลักษณะการเป�นหุ�นส�วน 

(Partner) หรือร�วมลงทุน 

4) ธุรกิจครอบครัวที่เป�นบรรษัทขนาดใหญ� 

(Conglomerate Family 

Business) ทิศทางและแนวโน�มของธุรกิจครอบครัวที่จะประสบความสําเร็จในศตวรรษ 

ที่ 

21 จําเป�นต�องมีลักษณะเป�นเครือธุรกิจในลักษณะบรรษัทขนาดใหญ� (Conglomerate) 

ควรจะมีอย�างน�อยใน 2 รูปแบบ คือ 

4.1) ธุรกิจครอบครัวแบบดาวรุ�ง 

(Superstar Firms) คือมีลักษณะของ 

การพัฒนาเข�าสู�การปรับเปลี่ยนเชิงนวัตกรรมในระดับที่สูง 

โดยเฉพาะในสาขาหรือ 

อุตสาหกรรมทางเทคโนโลยี


4.2) ธุรกิจครอบครัวที่เป�นโรงงานเสมือนจริง 

(Virtual Manufacturing) 

คือ การยกโรงงานเข�ามาอยู�ในโรงงานเสมือนจริงที่ทําตั้งแต�การออกแบบผลิตภัณฑ� 

(ODM) การผลิตผลิตภัณฑ� (OEM) อาทิ จัดหาแหล�งวัตถุดิบ รับจ�างผลิต การเก็บสินค�า 

ในคลังสินค�า การขนส�งที่ควบคุมด�วยเทคโนโลยีเวบ 

มีเครือข�ายทั่วโลก 

โดยสรุปรูปแบบธุรกิจครอบครัวไทยในศตวรรษที่ 

21 จะเป�นดังภาพ 4 


3 ธุรกิจครอบครัวไทยในมิติทางสังคม-วัฒนธรรม (Social Culture 

Dimension) ธุรกิจครอบครัวไทยที่จะเป�นต�นแบบของธุรกิจครอบครัวไทยในอนาคต 

ต�องดํารงอยู�ในสังคมโลกดังนั้น 

สิ่งที่เป�นมิติทางสังคมวัฒนธรรม 

จึงเป�นสิ่งที่ 

จําเป�นต�องพิจารณาถึง 

1) ความเป�นโลกาภิวัฒน� (Globalization)ซึ่งจะทําให�ธุรกิจครอบครัวไทยที่ 

เป�นธุรกิจในระดับท�องถิ่น 

(Local Firm) จะต�องก�าวเข�าสู�ธุรกิจระดับโลก 

(Global 

Firm/Multi National Company) ซึ่งโดยลักษณะของธุรกิจครอบครัวจะแข�งขันในตลาด 

เสรี (Free Trade) แต�เป�นลักษณะเสรีบนความผูกขาด (Monopoly based on Free Trade) 

(ผาสุก พงษ�ไพจิตร,2549) 

ภาพ 4 รูปแบบธุรกิจครอบครัวไทยในศตวรรษที่ 

21

20 


ภาพ 5 ธุรกิจครอบครัวไทยในมิติทางสังคม-วัฒนธรรม 

2) การใกล�ชิดถึงระยะของอํานาจ (Power Distance) Hofstede (2005) ได�ศึกษา 

เกี่ยวกับวัฒนธรรมและองค�กรหรือสถาบัน 

(เช�น ครอบครัว) โดยได�อธิบายถึง ระยะของ 

อํานาจ (Power Distance) ซึ่งอธิบายได�ว�าเป�นความสัมพันธ�ที่บุคคลบางคนที่ใกล�กับ 

ตําแหน�งที่มีอํานาจจะใช�อํานาจมากกว�าบุคคลอื่นซึ่งเป�นสิ่งที่ไม�เท�าเทียมกัน 

3) ระบบคุณค�าของธุรกิจครอบครัว (Family’s Value System) ผู�วิจัยจึง 

สังเคราะห�จากวรรณกรรมที่เกี่ยวข�องและการวิจัยเกี่ยวกับระบบคุณค�าข�างต�นและผล 

การศึกษาคุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการโดยเฉพาะคุณลักษณะแห�งตน 

ออกมาเป�นเฉพาะที่จําเป�นสําหรับธุรกิจครอบครัวไทย 

ระบบคุณค�าของธุรกิจไทยว�าจะมี 

ความสัมพันธ�ใน 3 ระดับของคุณค�า 

ระดับแรกสุด คุณค�าส�วนบุคคล (Personal Values) จะประกอบด�วย 

1) ต�องการทํางานที่มีอิสระ 

2) มีทักษะความสามารถในการดําเนินธุรกิจ 

3) ใฝ�ฝ�น มุ�งมั่น 

อดทน ลงมือทํา 

4) ขยัน ซื่อสัตย�

5) มองโลกในแง�ดี 

6) เชื่อมั่นในตนเอง 


ระดับที่สอง 

ระบบคุณค�า (Value System) จะประกอบด�วย 

1) มีอีโก�สูง 

2) มุ�งเน�นถึงความสัมพันธ�ที่ยิ่งใหญ� 

3) การมุ�งรักษาความสัมพันธ�แบบเสมอต�นเสมอปลาย 

4) การยืดหยุ�นและปรับตัว 

5) มีการศึกษาและความสามารถ 

6) ความเชื่อถือระหว�างกัน 

7) มุ�งความสําเร็จในงาน 

ระดับที่สาม 

ระบบคุณค�าของธุรกิจครอบครัวไทย (Thai Family Value System) 

จะประกอบด�วย 

1) ความยุติธรรมและซื่อสัตย� 

2) เกียรติยศ 

3) มนุษยธรรม 

4) ความรับผิดชอบ 

5) ยกระดับความผูกพันของครอบครัว 

6) ความหลงใหลในธุรกิจ 

7) ความถ�อมตน 

8) การทํางานหนัก 

9) การสร�างความเติบโตและการมีงานทําให�กับสังคมเศรษฐกิจ 

ซึ่งรายละเอียดทั้งหมดสรุปอยู�ในภาพ 

5 และ 6 


4 เมทริกซ�ระยะของผู�สืบทอดธุรกิจ 

(The Successor’s Phase Matrix) 

สิ่งที่เป�นพื้นฐานสําคัญสิ่งหนึ่งของธุรกิจครอบครัวคือ 

ความเป�นเจ�าของ (Ownership) 

ซึ่งจะเริ่มจากผู�ก�อตั้งธุรกิจหรือเจ�าของเข�ามาควบคุม 

ต�อมาจะเป�นช�วงที่ลูกพี่ลูกน�องเข�า 

มามีส�วนร�วมและการส�งผ�านธุรกิจครอบครัวจากรุ�นสู�รุ�นโดยทายาทเข�ามาดําเนินการ

22 


ผู�เขียนได�สังเคราะห�เมทริกซ�ระยะของผู�สืบทอดธุรกิจ 

(The Successor’s Phase 

Matrix) เพื่อเป�นโมเดลต�นแบบการสืบทอดธุรกิจครอบครัวไทยเป�น 

3 ระยะที่สัมพันธ� 

กับการมุ�งความสนใจใน 

4 แกนหลักของโมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทย 

โดยที่การสืบทอดภาวะผู�นําเป�นป�จจัยที่สําคัญที่สุดในการส�งผ�านธุรกิจ 

ครอบครัวที่อยู�ในสมาชิกครอบครัวสายเลือดเดียวกัน 

เช�น จากพ�อ-แม�ถึงลูก 

ความสัมพันธ�นี้มีทั้งจุดเด�นและข�อด�อย 

อีกทั้งระยะเวลาในการดํารงตําแหน�งของผู�นํา 

ธุรกิจครอบครัว อาจจะมีระยะเวลายาวนานตั้งแต� 

10 ป�ถึง 30-40 ป� ทําให�ผู�รับช�วงสืบ 

ทอดธุรกิจประสบกับป�ญหาต�อไปนี้ 

• วัฒนธรรมทางธุรกิจที่มักถูกกําหนดโดยผู�ก�อตั้งธุรกิจ 

• กลยุทธธุรกิจขึ้นอยู�กับประสบการณ�ในอดีต 

• ความสลับซับซ�อนในความสัมพันธ�ระหว�างพ�อ-แม�ลูก 

ทั้งหมดนี้ทําให�เกิดการเปลี่ยนแปลงของผู�สืบทอดธุรกิจครอบครัว 

มีวัฏจักร 

ของการสืบทอดธุรกิจอยู� 

3 ระยะด�วยกันคือ 

ระยะที่ 

1 การปฏิบัติ (The ‘Do” Phase) เป�นระยะที่เริ่มต�นด�วยการว�าจ�างใน 

ระดับแรกเข�าสู�ธุรกิจอยู�ในราวอายุ 

25-35 ป� ความท�าทายของผู�สืบทอดธุรกิจที่จะเผชิญ 

ภายในระยะนี้เป�นความขัดแย�งด�านความคิดเห็นในการดําเนินธุรกิจระหว�างผู�ก�อตั้งธุรกิจ 

หรือรุ�นอาวุโสที่จะมักใช�ความสัมพันธ�แบบสายบังคับบัญชาที่เป�นมาตั้งแต�เดิมกับผู�สืบ 

ทอดธุรกิจ ยังไม�เห็นความจําเป�นในการถ�ายโอนอํานาจการควบคุมธุรกิจ ให�มีการ 

ทดลองดําเนินธุรกิจแต�ก็ถูกจับตามองอย�างใกล�ชิด ระยะนี้มีสิ่งที่สําคัญคือการที่ผู�สืบ 

ทอดธุรกิจได�เรียนรู�และซึมซับวัฒนธรรมของผู�ก�อตั้งได�ดีเพียงใด

ภาพ 6 ระบบคุณค�าของธุรกิจครอบครัวไทย 



2 การชี้นําสู�การปฏิบัติ 

(The “Lead to Do” Phase) ระยะนี้เริ่มขึ้นเมื่อผู� 

สืบทอดธุรกิจได�รับการเลื่อนระดับให�สูงขึ้นด�านความรับผิดชอบ 

โดยอยู�ในระหว�างอายุ 

35-50 ป� สิ่งที่เป�นป�จจัยหลักคือ 

การสร�างครอบครัวใหม�จากการแต�งงาน ลูกๆ เริ่มมีวุฒิ 

ภาวะที่จะเป�นผู�สืบทอดธุรกิจ 

ทําให�ความสัมพันธ�แบบพ�อ-แม�ลูกเปลี่ยนไปเป�น 

ความสัมพันธ�แบบผู�ใหญ�-ผู�ใหญ� 

ผู�สืบทอดธุรกิจกําลังคิดว�าจะอยู�หรือจะไปจากธุรกิจ 

ครอบครัว เพราะคิดว�าไม�ได�รับความเป�นธรรมจากพ�อ-แม� หากมีลูกพี่ลูกน�องเข�ามา 

เกี่ยวข�องด�วย 

ทั้งสองฝ�ายต�างก็ดิ้นรนที่จะเข�ามาควบคุมธุรกิจ 

จึงกลายเป�นสงคราม 

ระหว�างผู�นํารุ�นเดิมกับผู�นํารุ�นใหม� 

สิ่งสําคัญอยู�ที่การกําหนดวัฒนธรรมธุรกิจครอบครัว 

ให�มีความชัดเจนเป�นรูปธรรม โดยเฉพาะการจัดตั้งสภาครอบครัว 

(Family Council) 


3 การอนุญาตให�ปฏิบัติ (The “Let Do” Phase) ระยะนี้จะอยู�ระหว�าง 

ช�วงอายุ 50-65 ป� ของผู�สืบทอดธุรกิจ 

แม�ว�ารุ�นพ�อ-แม�จะยังมีชีวิตอยู�และมีอิทธิพลด�าน 

จิตใจ ความท�าทายคือการพัฒนาความสัมพันธ�ระหว�างรุ�นในทางบวกต�องการบูรณาการ 

เรียนรู�บทเรียนที่ผ�านมา 

สําหรับความเป�นเจ�าของนั้น 

ผู�สืบทอดธุรกิจควบคุมไว�ได�อย�าง

24 


ขณะเดียวกันผู�สืบทอดธุรกิจรุ�นอาวุโสอาจจะดิ้นรนเพื่อยังคงรักษาไว�ซึ่ง 

อิทธิพลในการดําเนินธุรกิจ โดยพยายามหยิบยกประเด็นการบริหารจัดการแบบโปร�งใส 

(Corporate Governance) มาเป�นประเด็นของการเพิ ่มอิทธิพล 

วัฒนธรรมของการสืบทอดภาวะผู�นําจึงเป�นหัวใจสู�ความสําเร็จหากสามารถ 

พัฒนาให�เกิดเป�น “สถาบัน” ซึ่งจะทําให�ทั้งธุรกิจและครอบครัวสืบสานองค�กรต�อไป 

ตราบนานเท�านาน 

ผลการสังเคราะห�โดยสรุปทั้ง 

3 ระยะของเมทริกซ� ระยะของผู�สืบทอดธุรกิจ 

(The Successor’s Phase Matrix) จะเป�นดังตาราง 1 

ตาราง 1 เมทริกซ�ระยะของผู�สืบทอดธุรกิจครอบครัวไทย 

ผลการสังเคราะห�โดยบูรณาการทั้ง 

4 ส�วนประกอบคือ ส�วนที่ 

1 DNA โมเดลสู� 

ความสําเร็จของธุรกิจครอบครัวไทย ส�วนที่ 


21 ส�วนที่ 

3 ธุรกิจครอบครัวไทยในมิติทางสังคม-วัฒนธรรม และส�วนที่ 

4 เมทริกซ�


ภาพ 7 ต�นแบบของธุรกิจครอบครัวไทยในอนาคต (The 4-D of Future Thai Family 

Business Prototype) 

อภิปรายผลและข�อเสนอแนะ 

การวิจัยในครั้งนี้มีประเด็นสําคัญที่นําไปสู�การอภิปรายผลดังนี้ 

1. คุณลักษณะความสามารถของผู�ประกอบการที่ประกอบด�วยความสามารถ 

หลัก วิสัยทัศน�ธุรกิจ (Corporate Vision) ไฮเปอร�ฟอร�แมนซ� (High Performance) พัฒนา 

ทีมธุรกิจ (Team Building) ทักษะการบริหาร (Managerial Skills) นวัตกรรม (Innovation) 

และคุณลักษณะแห�งตน (Personal Attributes) ได�อภิปรายผลในช�วงการวิเคราะห�ข�อมูล 

แล�วขณะเดียวกันการโหวตจากชุมชนออนไลน� www.oknation.net ยังเห็นว�าด�านวิสัยทัศน� 

มีการโหวตสูงสุดและรองลงมาเห็นว�าทุกด�านมีความสําคัญเท�าๆ กันและจะมีความ

26 


2. ต�นแบบของธุรกิจครอบครัวไทยในอนาคต ซึ่งมีส�วนสําคัญอยู� 

4 

ส�วนประกอบ คือ ส�วนที่หนึ่ง 

DNA โมเดลสู�ความสําเร็จของธุรกิจ 

ครอบครัวไทยเป�น 

แกนหลัก ซึ่งมี 

4 แกนคือ 1) แกนครอบครัว 2) แกนความเป�นเจ�าของ 3) แกนธุรกิจ และ 

4) แกนผู�ประกอบการ 

ซึ่งแกนผู�ประกอบการนี้เป�นสิ่งสําคัญมากของธุรกิจครอบครัว 

เนื่องจากผู�ก�อตั้งธุรกิจทุกคนต�องมีความเป�นผู�ประกอบการ 

(Longenecker, et al : 2006) 



21 ที่ประกอบด�วย 

1) ธุรกิจจาก 

อุตสาหกรรมในครัวเรือน 2) ธุรกิจครอบครัวแบบซัพพลายเออร�ที่เชี่ยวชาญเฉพาะ 

3) ธุรกิจ 

ครอบครัวที่เป�นแบบ 

OEM และ Partner 4) ธุรกิจครอบครัวที่เป�นบรรษัทขนาดใหญ� 

ซึ่ง 

มี 2 ลักษณะ คือ ธุรกิจครอบครัวที่เป�นโรงงานเสมือนจริง 

และธุรกิจครอบครัวแบบ 

ดาวรุ�ง 

Hoffman, et al. (1998) เห็นด�วยที่ว�า 

ธุรกิจครอบครัวขนาดกลางและขนาดย�อมใน 

อนาคต ควรเป�นธุรกิจซูเปอร�สตาร� คือ ธุรกิจที่จะใช�ประโยชน�จากการแผ�กระจายของ 

แก�นนวัตกรรมในระดับที่สูง 

อีกทั้งมีความจําเป�นที่ธุรกิจครอบครัวขนาดกลางและขนาด 

ย�อมควรจะแยกออกมาจากธุรกิจขนาดใหญ�หรือห�องแล็ปวิจัย ซึ่งโดยทั่วไปจะเป�นธุรกิจ 

เฉพาะในระบบย�อยเชิงกลยุทธบริการและการประยุกต�เทคนิคเพื่อธุรกิจขนาดใหญ� 

รวมถึงธุรกิจที่โดดเด�นด�านซัพพลายเออร�และลูกค�า 

อนาคตเทคโนโลยีจะกลายเป�นสิ่ง 

สําคัญมากตามศักยภาพในการประยุกต�ของ IT ตัวอย�างที่เห็นได�ชัด 

คือ ธุรกิจครอบครัว 

ของฮ�องกง บริษัท Li & Fung ซึ่งปรับตัวเองจากบริษัทเทรดเดอร�มาเป�น 

“Virtual 

Manufacturing” จนกระทั่งสามารถก�าวสู�การเป�นบรรษัทบริหารระดับโลก 

(Multi-Company) 


3 ธุรกิจครอบครัวไทยในมิติทางสังคม-วัฒนธรรมที่จะต�องพิจารณาถึง 

1) ความเป�นโลกาภิวัตน�ในเรื่องของการค�าเสรีและลักษณะเสรีบนความผูกขาด 

2) การ 

ใกล�ชิดถึงระยะของอํานาจ (Power Distance) และ 3) ระบบคุณค�าของธุรกิจครอบครัว 

ซึ่ง 

ABN-AMRO Private Banking (2006) ชี้ให�เห็นว�า 

ระบบคุณค�าของธุรกิจครอบครัว 

อาเซียนเป�นคุณลักษณะที่สําคัญต�อการสืบทอดธุรกิจ 

ส�วนความเป�นโลกาภิวัฒน�เป�น 

ข�อมูลเชิงประจักษ�ที่เกิดขึ้นในป�จจุบันนี้และเรื่องของการใกล�ชิดถึงระยะของอํานาจคือ 

สิ่งที่ 

Hofstede (2005) อธิบายถึง วัฒนธรรมที่เป�นความสัมพันธ�ที่บุคคล 

ซึ่งใกล�ชิดกับ 

ตําแหน�งที่มีอํานาจ 

และผาสุก พงษ�ไพจิตร (2549) ระบุชัดเจนว�าธุรกิจครอบครัวไทยที่


3. ข�อเสนอสําหรับการนําสู�การปฏิบัติของธุรกิจครอบครัวไทย 

ผู�เขียนได� 

พัฒนาการปรับธุรกิจครอบครัวไทยไปสู�อนาคต 

โดยเฉพาะแกนธุรกิจและแกนครอบครัว 

จากการศึกษาของ Ramachan-dran (ISB Hyderbad : ค.ศ.2004) ซึ่งมองว�าธุรกิจครอบครัวมี 

ความจําเป�นต�องเปลี่ยนในแกนธุรกิจและแกนครอบครัวด�วยสมรรถภาพของการจัดการ 

ครอบครัวและการจัดการธุรกิจในการปรับเปลี่ยนภายใต� 

1) ความจําเป�นที่จะต�องมุ�งเน�น 

การแข�งขันด�วยการสร�างทายาท ภาวะผู�นํากลยุทธและความเป�นผู�ประกอบการ 

2) เข�าใจ 

บริบทของสภาพแวดล�อมการแข�งขันในด�าน PEST (การเมือง เศรษฐกิจ สังคมและ 

เทคโนโลยี) และ 3) ต�องวางทิศทางสู�ความสําเร็จด�วยทายาท 

การแบ�งป�น ความยืดหยุ�น 

และการดูแลสังคม 

ในรายละเอียดแกนธุรกิจ (Business Axis) เมื่อธุรกิจก�าวจากระยะที่ 

1 สู�ระยะที่ 

2 ซึ่งเป�นระยะวิกฤต 

การกําหนดกลยุทธโครงสร�างระบบกระบวนการ การสร�างคุณค�าที่ 

ซับซ�อนขึ้นนั้นจําเป�นจะต�องอาศัยสมรรถภาพการจัดการธุรกิจของธุรกิจครอบครัวใน 

การปรับเปลี่ยนจากระยะที่ 

2 ไปสู�ระยะที่ 

3 และระยะที่ 

4 

ส�วนแกนครอบครัว (Family Axis) การส�งต�อธุรกิจจากรุ�นที่ 

1 สู�รุ�นที่ 

2 จะเป�น 

ระยะวิกฤตซึ่งจะต�องสร�างความสัมพันธ�ภายในที่ซับซ�อน 

(โครงสร�าง) มุ�งเน�นกลยุทธ 

ด�านคุณค�าในการปฏิบัติและระบบที่ซับซ�อนโดยอาศัยสมรรถภาพการจัดการครอบครัว 

ของธุรกิจครอบครัวในการปรับเปลี่ยนทั้งหมดนี้จะทําให�ธุรกิจครอบครัวไทยสามารถ 

ก�าวข�ามวิกฤตของธุรกิจในระยะที่ 

2 และธุรกิจครอบครัวในรุ�นที่ 

2 ได�พร�อมๆ กันไปสู� 


3 และ 4 หรือรุ�นที่ 

3 และรุ�นที่ 

4 ได�อย�างราบรื่นดังภาพ 

8

28 


ภาพ 8 การปรับเปลี่ยนธุรกิจครอบครัวและองค�กร

เอกสารอ�างอิง 


ดนัย เทียนพุฒ. (2552). เจาะ DNA ธุรกิจครอบครัวไทย. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัย 

ราชภัฏสวนดุสิต. 

ผาสุก พงษ�ไพจิตร. (2549). การต�อสู�ของทุนไทย 

การปรับตัวและพลวัต. กรุงเทพฯ : 

มติชน. 

ABN-AMRO Private Banking. (2006). “The Family’s Value System” available 

http://www.abnamroprivatebanking.com/asian_families_emotional_aspects_ 

of_wealth_transfer_and_inheritance.pdf. 

Carlock, S.R., & Ward, J.L. (2001). Strategic Planning for the Family Business. 

New York : Palgrave Macmillan. 

Hofstede, G., & Hofstede, G.J. (2005). Cultures and Organizations : Software of the 

Mind. New York : McGraw-Hill. 

Kotter, J.P., & Heskett, J. L. (1992). Corporate Culture and Performance. New 

York : Free Press. 

Longenecker, et al. (2006). Small Business Management : An Entrepreneurial 

Emphasis. China : South-Western Thomson Learning. 

Ramachandran, K. (2004). “Indian Family Businesses : Their Survival Beyond 

Three Generation” India School of Business. avalilable http://www.isb.edu 

Ward, J.L. (2005). Unconventional Wisdom. England : John Wiley & Sons.

30 

วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต


สาเหตุการไม�มาตรวจติดตามคัดกรองของผู�ที่เสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูง 

กรณีศึกษาตําบลศรีสุนทร จังหวัดภูเก็ต ∗ 

The factors for not rechecking blood pressure among the 

hypertensive high-risk individual : A case study of 

Tambon Srisontorn, Phuket province 

ชญานิศ ลือวานิช ∗∗ กฤตพร เมืองพร�อม และกัญญา พฤฒิสืบ ∗∗∗ 


การวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค�เพื่อศึกษาสาเหตุการไม�มารับการตรวจซ้ํา 

เพื่อการวินิจฉัยโรคความดันโลหิตสูงของผู�ที่เสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูง 

ผู�ให�ข�อมูล 

หลักจํานวน 44 ราย ประกอบด�วย บุคลากรสาธารณสุข 3 ราย อาสาสมัครสาธารณสุข 16 

ราย และกลุ�มเสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูง 

25 ราย เก็บข�อมูลด�วยการสัมภาษณ�เชิงลึก 

การสนทนากลุ�มและการสนทนาแบบไม�มีส�วนร�วม 

วิเคราะห�ข�อมูลด�วยการวิเคราะห� 

เปรียบเทียบอย�างต�อเนื่อง 

ผลการศึกษาพบว�าสาเหตุสําคัญที่ผู�ป�วยกลุ�มเสี่ยงไม�มารับการตรวจวัดความ 

ดันโลหิตซ้ําประกอบด�วยสาเหตุ 

8 ประการ คือ ไม�มีอาการผิดปกติ ไม�ว�าง ไม�มีญาติพา 

มาตรวจ ลืมวันที่บุคลากรสาธารณสุข 

หรือ อสม.นัดให�ไปวัดความดันโลหิตซ้ํา 

ณ ศูนย� 

สุขภาพชุมชน เสียเวลาเพราะรอนาน กลัวว�าตนจะถูกวินิจฉัยว�าเป�นโรคความดันโลหิต 

สูง และ คิดว�าความดันโลหิตสูงเนื่องจากสาเหตุอื่น 

มิใช�เป�นโรคความดันโลหิต และ 

ไม�ได�รับการนัดให�มาวัดความดันโลหิตซ้ํา 

พร�อมเสนอแนะรูปแบบการคัดกรองความ 

ดันโลหิตที่ควรจะเป�น 

คือ 1) อสม. วัดความดันโลหิตตามบ�านในละแวกที่ตนรับผิดชอบ 

2) จัดกิจกรรมคัดกรองความดันโลหิตร�วมกับกิจกรรมของชุมชนให�มีความสม่ําเสมอ 

มากกว�าที่เคยดําเนินการมาและครอบคลุมทุกพื้นที่ที่รับผิดชอบ 

3) จัดการรณรงค�ใหญ� 

∗ ได�รับทุนสนับสนุนจากสํานักงานกองทุนสนับสนุนการสร�างเสริมสุขภาพ. 

∗∗ อาจารย�ประจําโปรแกรมสาธารณสุขชุมชน มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต. 

∗∗∗ พยาบาลวิชาชีพ โรงพยาบาลวชิระภูเก็ต.

32 


คําสําคัญ : การคัดกรอง ความดันโลหิตสูง การไม�มารับการตรวจซ้ํา 

กลุ�มเสี่ยง 

ABSTRACT 

This qualitative study objective was to study the factors for not rechecking 

blood pressure. Data collection consisted of in-depth interviews, focus group 

discussions, and observations with 44 participants composed of 3 community nurses, 

16 health care volunteers, 25 hypertensive high risk individual. The data was analyzed 

by using constant comparative analysis. 

The data analysis revealed that participants provided seen reasons for not 

rechecking their blood pressure. These reasons were: 1) the absence of symptom, 2) 

too busy to follow up, 3) no relative to bring to the blood pressure recheck, 4) forgot 

the follow up date, 5) the amount of time to get blood pressure recheck up at 

primary care center, 6) the fear to be diagnose as hypertension, 7) the thought that 

high blood pressure was caused by something other than hypertension, and 8) they 

didn’t get the appointment follow up note. 

The participants had 5 suggestions to improve hypertension screening and 

rechecking. These suggestions were: 1) facilitate screening by having health care 

volunteers check blood pressure using door-to-door methods, 2) integrate hypertension 

screening programs with the community’s social activities, 3) perform a hypertension 

screening campaign twice a year, 4) health care volunteers and community members 

should work together to encourage hypertension screening and recheck , and 5) to post


at community boards a list with names of community members who are hypertensive 

high-risk individuals. 

The results leaded health care providers to know that participants still had the 

misconceptions about hypertension. Therefore, health care providers should use many 

methods to encourage hypertension screening and recheck. 

Key words : Screening, Hypertension, Non-recheck, High risk individual 

บทนํา 

ความดันโลหิตสูงเป�นโรคหนึ่งที่ก�อให�เกิดภาระด�านสุขภาพและเป�นสาเหตุ 

การเสียชีวิตก�อนวัยอันควรของประชากรทั่วโลกป�ละประมาณ 

7 ล�านคน (Ruixing, et al., 

2006 : 423) จนได�รับการยอมรับและการขนานนามอย�างกว�างขวางว�าเป�นฆาตกรเงียบ 

หรือเพชฌฆาตเงียบ (Silent killer) เนื่องจากผู�ป�วยมักไม�มีอาการผิดปกติหรือรู�สึกไม� 

สบายจากการที่ร�างกายมีระดับความดันโลหิตสูงกว�าเกณฑ�ปกติ 

ผู�ป�วยจึงไม�ได�รับการ 

ตรวจวินิจฉัยโรคจนกระทั่งผู�ป�วยได�รับการวินิจฉัยว�าเป�นโรคหัวใจหรือโรคหลอดเลือด 

สมอง (Kane, Iwata, & Kane, 1984 : 164) โดยผู�ที่มีอายุระหว�าง 

40 - 70 ป� ทุกแรงดัน 

เลือดซิสโตลิกที่เพิ่มขึ้นทุกๆ 

20 มิลลิเมตรหรือแรงดันเลือดไดแอสโตลิกที่เพิ่มขึ้นทุก 

10 

มิลลิเมตรปรอทจะเพิ่มโอกาสเสี่ยงต�อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด 

2 เท�า (Cline, 

2008 : s3) นอกจากนี้ 

โรคความดันโลหิตสูงเป�นหนึ่งในป�จจัยเสี่ยงที่นําไปสู�การเป�นโรค 

อัมพฤกษ�อัมพาต โรคหัวใจและไตวาย (Angell, et al.,2008 : 46) 

ความดันโลหิตสูงเป�นโรคเรื้อรังที่เป�นภัยคุกคามต�อสุขภาพจากพฤติกรรมเสี่ยง 

และนับวันจะทวีจํานวนผู�ป�วย 

ดังนั้น 

แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห�งชาติฉบับที่ 

10 

(พ.ศ. 2550 - 2554) จึงกําหนดเป�าหมายในการลดอัตราการเพิ่มการเจ็บป�วยของโรคที่ 

ป�องกันได�ใน 5 อันดับแรก คือ หัวใจ ความดันโลหิตสูง เบาหวาน หลอดเลือดสมองและ 

มะเร็ง อีกทั้งแผนพัฒนาสุขภาพแห�งชาติฉบับที่ 

10 (พ.ศ. 2550 - 2554) ได�กําหนด 

ยุทธศาสตร�ที่ 

4 การสร�างระบบภูมิคุมกันเพื่อลดผลกระทบจากโรคและภัยคุกคามต�อ 

สุขภาพ โดยกําหนดเป�าหมายให�ควบคุมป�องกันโรคที่เป�นสาเหตุการป�วยและการตาย 

สําคัญจํานวน 10 โรค โรคความดันโลหิตสูงเป�น 1 ใน 10 โรคดังกล�าว (คณะกรรมการ

34 


สําหรับประเทศไทยจากการสํารวจผลการตรวจสุขภาพป� พ.ศ. 2547 พบว�า 

ประชาชนอายุ 15 ป�ขึ้นไปประมาณ 

51 ล�านคนมีความดันโลหิตสูงเฉลี่ยร�อยละ 

22 หรือ 

จํานวน 11 ล�านคนกําลังเผชิญกับโรคความดันโลหิตสูง กลุ�มที่ตรวจพบนี้ร�อยละ 

71 ไม� 

เคยวัดความดันโลหิตมาก�อน และผู�ที่ได�รับการวินิจฉัยว�าเป�นโรคความดันโลหิตสูง 

สามารถดูแลตนเองและควบคุมระดับความดันโลหิตให�อยู�ในระดับปกติได�ไม�ถึงร�อยละ 

20 หากผู�ป�วยไม�สามารถควบคุมระดับความดันโลหิต 

จะส�งผลต�ออวัยวะสําคัญ ได�แก� 

หัวใจ ไต สมอง ผู�ป�วยมีโอกาสเสียชีวิตจากโรคหัวใจวายร�อยละ 

60 - 75 มีโอกาส 

เสียชีวิตจากหลอดเลือดสมองแตกหรืออุดตันร�อยละ 20 - 30 เสียชีวิตจากไตวายร�อยละ 

5 - 10 สําหรับผู�ที่รอดชีวิตมีโอกาสเป�นอัมพาตสูงกว�าผู�ที่มีความดันโลหิตปกติ 

5 เท�า 

เนื่องจากเนื้อสมองตาย 

โดยคนไทยเสียชีวิตจากผลเนื่องมาจากความดันโลหิตสูงป�ละ 

48,000 ราย เฉลี่ยเสียชีวิตชั่วโมงละ 

5 รายและคนไทยเป�นโรคอัมพฤกษ�และอัมพาต 

ประมาณป�ละ 250,000 คน (สุพรรณ ศรีธรรมมา, 2551) 

จังหวัดภูเก็ต โรคความดันโลหิตสูงถูกจัดเป�นป�ญหาอันดับ 4 รองจากโรคเอดส� 

อุบัติเหตุและไข�เลือดออก (สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดภูเก็ต, 2551 : 25, 185) และจาก 

ข�อมูลการคัดกรองความดันโลหิตสูงระหว�างเดือนตุลาคม พ.ศ. 2550 - มกราคม พ.ศ. 

2551 จํานวน 29,804 คน คิดเป�น ร�อยละ 24.75 ของประชากรกลุ�มเสี่ยงพบผู�ที่มีความดัน 

โลหิตสูงเกินเกณฑ� (140/90 มิลลิเมตรปรอท) จํานวน 943 คน คิดเป�นร�อยละ 3.16 ของ 

กลุ�มเสี่ยงที่ได�รับการคัดกรองทั้งหมด 

ศรีสุนทรเป�นตําบลหนึ่งในจังหวัดภูเก็ตที่สภาพสังคมกึ่งเมืองกึ่งชนบท 

จาก 

ข�อมูลการคัดกรองผู�มารับบริการของศูนย�สุขภาพชุมชนศรีสุนทรในป�งบประมาณ 

2549 

จํานวน 275 คน พบผู�ที่มีความดันโลหิตสูงเกินเกณฑ� 

จํานวน 30 คน คิดเป�นร�อยละ 

10.90 ป�งบประมาณ 2550 คัดกรองผู�มารับบริการจํานวน 

1,355 คน พบผู�ที่มีความดัน 

โลหิตสูงเกินเกณฑ� จํานวน 162 คน คิดเป�นร�อยละ 11.96 และจากการคัดกรองผู�มารับ


จากการทบทวนวรรณกรรม พบว�าการศึกษาส�วนใหญ�เป�นการศึกษาในกลุ�มผู� 

ที่ได�รับการวินิจฉัยแล�วว�าเป�นโรคความดันโลหิตสูง 

การวิจัยเกี่ยวกับการคัดกรองมีน�อย 

โดยเฉพาะกลยุทธ�การคัดกรอง (Buuren, Boshuizen, & Reijneveled, 2006 : 145) 

สอดคล�องกับข�อเสนอแนะจากการทบทวนองค�ความรู�สถานการณ�และป�จจัยสนับสนุน 

ในการดูแลตนเองในผู�ป�วยความดันโลหิตสูง 

พบว�าควรมีโครงการวิจัยเกี่ยวกับการ 

ป�องกันและการวินิจฉัยโรคความดันโลหิตสูงตั้งแต�ระยะเริ่มต�น 

โดยครอบคลุมถึงการ 

คัดกรองความดันโลหิตสูง (สมจิต หนุเจริญกุล และอรสา พันธ�ภักดี, 2542 : 67) และการ 

ที่จะผู�ป�วยจะให�ความร�วมมือในแผนการรักษาใดๆ 

ก็ตาม บุคลากรสาธารณสุขควรทราบ 

ถึงเจตคติของผู�ป�วยต�อภาวการณ�เจ็บป�วยนั้นๆ 

(Lahdenpera & Kyngas, 2002 : 189) 


เพื่อเป�นการป�องกันการเพิ่มอุบัติการณ�ของโรคความดันโลหิตสูงและเพื่อเป�น 

แนวทางในการสร�างเสริมสุขภาพประชาชนที่มารับการ 

คัดกรองหรือกลุ�มเสี่ยงต�อโรค 

ความดันโลหิตสูง อีกทั้งหาแนวทางหรือมาตรการในการคัดกรองความดันโลหิตสูงที่ 

เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ 

คณะผู�วิจัยจึงศึกษา 

สาเหตุการไม�มารับการตรวจซ้ําเพื่อ 

การวินิจฉัยโรคความดันโลหิตสูงในมุมมองของผู�ที่เสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูงด�วย 

การวิจัยเชิงคุณภาพ เนื่องจากผู�เป�นผู�ที่มีความสําคัญที 

่สุดต�อการตัดสินใจรับหรือไม�รับ 

การคัดกรองความกันโลหิต 

วัตถุประสงค�การวิจัย 

เพื่อศึกษาสาเหตุการไม�มารับการตรวจซ้ําเพื่อการวินิจฉัยโรคความดันโลหิต 

สูงของผู�ที่เสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูง

36 


ขอบเขตการวิจัย 

การศึกษาครั้งนี้ศึกษาเฉพาะพื้นที่ที่อยู�ในความรับผิดชอบของศูนย�สุขภาพ 

ชุมชนตําบลศรีสุนทรจํานวน 5 หมู�บ�าน 

โดยศึกษาในกลุ�มที่มารับการคัดกรองสุขภาพที่ 

พบระดับความดันโลหิตตั้งแต� 

140/90 มิลลิเมตรปรอทขึ้นไป 

โดยผู�มารับการคัดกรอง 

สุขภาพไม�เคยมีประวัติและไม�เคยถูกวินิจฉัยว�าเป�นโรคความดันโลหิตสูงมาก�อน และ 

บุคลากรสาธารณสุขหรือ อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) นัดหมายให�มาตรวจวัดระดับ 

ความดันโลหิตซ้ํา 

ณ ศูนย�สุขภาพชุมชน แต�ผู�มารับการคัดกรองไม�ได�ไปรับการตรวจซ้ํา 


ผู�ให�ข�อมูลหลัก 

ผู�ให�ข�อมูล 

(Key informants) ประกอบด�วย บุคลากรสาธารณสุข อสม. และผู� 

มารับการคัดกรองสุขภาพที่มีระดับความดันโลหิตตั้งแต� 

140/90 มิลลิเมตรปรอท โดยไม� 

มีประวัติได�รับการวินิจฉัยว�าเป�นโรคความดันโลหิตสูงมาก�อน คณะผู�วิจัยสัมภาษณ�ผู�ให� 

ข�อมูลหลัก คือ บุคลากรสาธารณสุขที่รับผิดชอบการคัดกรองความดันโลหิตเป�นลําดับ 

แรกและทําการวิเคราะห�ข�อมูลทันทีเพื่อสร�างมโนทัศน� 

รวมทั้งวิเคราะห�ข�อมูล 

จัด 

หมวดหมู� 

(Categories) ให�แก�นมโนทัศน� เพื่อตัดสินใจว�ายังต�องการข�อมูลใดอีกและจะ 

เก็บข�อมูลได�จากใคร โดยในการสัมภาษณ�ผู�ให�สัมภาษณ�รายต�อไปจะต�องมีความ 

แตกต�างในคุณสมบัติ (Properties) และมีความแตกต�างในมิติ (Dimensions) ผู�ให�ข�อมูล 

หลักลําดับต�อมา คือ อสม. จาก 5 หมู�บ�านที่ปฏิบัติงานด�านการคัดกรองสุขภาพ 

ประชาชนในพื้นที่ที่ตนรับผิดชอบโดยตรง 

สําหรับผู�ให�ข�อมูลหลักที่เป�นกลุ�มเสี่ยง 

คณะผู�วิจัยคัดเลือกจากรายชื่อผู�มารับการคัดกรองความดันโลหิตจากบุคลากร 

สาธารณสุขและ อสม. โดยคัดเลือกผู�ที่มีความดันโลหิตตั้งแต� 

140/90 มิลลิเมตรปรอท 

ขึ้นไปและไม�ได�มารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

หลังจากนั้นคณะผู�วิจัยลงสนามเพื่อ 

ค�นหากลุ�มเสี่ยงตามรายชื่อที่มี 

โดยสอบถามว�ามีโรคความดันโลหิตสูงเป�นโรคประจําตัว 

หรือไม� เนื่องจากข�อมูลที่ได�จากศูนย�สุขภาพชุมชนทั้งกรณีผ�านการคัดกรองโดยบุคลากร 

สาธารณสุขหรือ อสม. ไม�ได�ระบุว�าผู�ที่มีความดันโลหิตสูง 

โดยเฉพาะการคัดกรองโดย 

อสม. อีกทั้งบางรายไม�ได�มารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

ณ ศูนย�สุขภาพชุมชน แต�ไปรับ 

การวัดความดันโลหิตที่โรงพยาบาลชุมชนหรือโรงพยาบาลประจําจังหวัด 

ตลอดจน


การเก็บรวบรวมข�อมูล 

ประกอบด�วยการสัมภาษณ�ระดับลึก การสังเกตแบบไม�มีส�วนร�วม การสนทนา 

กลุ�ม 

การจดบันทึกข�อมูลและการถ�ายภาพ โดยจะทําการเก็บข�อมูลจนกระทั่งข�อมูลอิ่มตัว 

จึงหยุดเก็บข�อมูล 

เครื่องมือที่ใช�ในการเก็บรวบรวมข�อมูลประกอบด�วย 

แบบบันทึกข�อมูลส�วน 

บุคคล แนวคําถามในการสัมภาษณ� สร�างขึ้นภายใต�กรอบแนวคิดและจากการทบทวน 

วรรณกรรมที่เกี่ยวข�องกับโรคความดันโลหิตสูง 

แบบบันทึกข�อมูลภาคสนาม เครื่อง 

บันทึกเสียง และ กล�องถ�ายภาพ เพื่อให�ได�แนวคําถามที่สมบูรณ� 

คณะผู�วิจัยได�นําร�าง 

คําถามที่ผ�านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาจากผู�ทรงคุณวุฒิจํานวน 

3 ท�าน และนํา 

ร�างคําถามไปใช�ในการสัมภาษณ� จดบันทึกและบันทึกเสียง หลังจากนั้นนําแถบ 

บันทึกเสียงมาถอดความและวิเคราะห�ความครบถ�วนของข�อมูลตามกรอบแนวคิดการ 

วิจัย แนวคําถามกระชับเข�าใจง�ายหรือไม� และวิเคราะห�เนื้อหา 

การพิทักษ�สิทธิของผู�ให�ข�อมูลหลัก 

การวิจัยนี้ได�รับการพิจารณาการสนับสนุนทุนจากคณะกรรมการของ 

สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย นักวิจัยจะสัมภาษณ�ผู�ให�ข�อมูลหลักที่เต็มใจให� 

สัมภาษณ�เท�านั้น 

โดยคณะผู�วิจัยต�องปฏิบัติตนเองในฐานะนักวิจัยอย�างเคร�งครัดและห�าม 

ชี้นํา 

ชักจูง ตัดสินใจ โน�มน�าวหรือกระทําการใดๆ ต�อผู�ให�ข�อมูลหลัก 

การวิจัยครั้งนี้เป�น 

การวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข�อมูลโดยการสัมภาษณ� การสังเกตแบบไม�มีส�วนร�วม 

และการสนทนากลุ�ม 

ซึ่งไม�ก�อให�เกิดอันตรายต�อร�างกาย 

แต�อาจคุกคามต�อสิทธิความ 

เป�นส�วนตัวของผู�ให�ข�อมูลหลัก 

จึงต�องมีการพิทักษ�สิทธิของผู�ให�ข�อมูลหลักตลอด 

ระยะเวลาของการศึกษา โดยอธิบายถึงวัตถุประสงค�การวิจัย วิธีการ และขออนุญาตใน 

การสัมภาษณ�พร�อมทั้งบันทึกเสียง 

ตลอดจนการถ�ายภาพ ผู�ให�ข�อมูลหลักล�วนอนุญาต 

ด�วยวาจา คณะผู�วิจัยอธิบายให�ทราบว�าผู�ให�ข�อมูลหลักมีสิทธิจะไม�ตอบคําถามที่ไม� 

ต�องการตอบ เมื่อผู�ให�ข�อมูลหลักตกลงอนุญาตให�ข�อมูล 

จึงเริ่มการสัมภาษณ� 

โดยอธิบาย

38 


การวิเคราะห�ข�อมูล 

การวิเคราะห�ข�อมูลการวิจัย ผู�วิจัยได�ทําเป�นระยะๆ 

ทุกครั้งที่สิ้นสุดการ 

สัมภาษณ�ผู�ให�ข�อมูลหลักในแต�ละวัน 

และนําข�อมูลมาวิเคราะห�เปรียบเทียบอย�างต�อเนื่อง 

(Constant comparative analysis) ซึ่งเป�นการวิเคราะห�ข�อมูลของทฤษฎีฐานราก 

โดย 

ผู�วิจัยให�รหัส 

(Coding) ข�อมูลแบบคําต�อคํา บรรทัดต�อบรรทัด และจัดหมวดหมู�จําแนก 

ประเภทข�อมูลแล�วนํามาเปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต�างในคุณภาพหรือ 

คุณสมบัติของข�อมูลเพื่อสร�างข�อสรุปที่เป�นลักษณะร�วมและแตกต�างของข�อมูลชุดนั้น 

(Hutchinson, 1986 : 122 - 123) นอกจากนี ้เพื่อให�ข�อมูลการวิจัยที่คณะผู�วิจัยเก็บมามี 

ความน�าเชื่อถือ 

จึงต�องใช�วิธีการตรวจสอบแบบสามเส�า (Triangulation) โดยการ 

ตรวจสอบสามเส�าด�านวิธีรวบรวมข�อมูล (Methodological triangulation) โดยคณะผู�วิจัย 

ใช�การสัมภาษณ�ระดับลึก การสนทนากลุ�ม 

ควบคู�การสังเกตแบบไม�มีส�วนร�วม 

และ การ 

ตรวจสอบสามเส�าด�านข�อมูล (Data triangulation) โดยแหล�งข�อมูล ประกอบด�วย 

บุคลากรสาธารณสุข อสม. และผู�ให�ข�อมูลหลักลุ�มเสี่ยง 

โดยสัมภาษณ�ทั้งเพศหญิง 

เพศ 

ชาย วัยหนุ�มสาว 

วัยกลางคนและผู�สูงอายุทั้ง 

5 หมู�บ�าน 

ผลการวิจัย 

ข�อมูลส�วนบุคคลของผู�ให�ข�อมูลหลัก 

กลุ�มผู�ให�ข�อมูลหลักประกอบด�วย 

บุคลากรสาธารณสุข 3 คน อาสาสมัคร 

สาธารณสุข 16 คน และกลุ�มเสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูง 

25 คน รวมจํานวน 44 คน 

ผู�ให�ข�อมูลหลักที่เป�นกลุ�มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง 

19 ราย คิดเป�นร�อยละ 76.00 ให� 

ข�อมูลว�าไม�มีโรคประจําตัว ร�อยละ 60 มีสิทธิการรักษาประกันสุขภาพ ผู�ให�ข�อมูลหลัก 

กลุ�มเสี่ยง 

20 ราย คิดเป�นร�อยละ 80 มีบุคคลในครอบครัวมีโรคประจําตัว โดยพบในแม� 

สูงสุด คิดเป�นร�อยละ 50.00 รองลงมา คือ พ�อ คิดเป�นร�อยละ 16.66 โรคประจําตัวของ 

ครอบครัวกลุ�มเสี่ยงที่พบสูงสุด 

คือ โรคความดันโลหิตสูง พบ 11 ราย คิดเป�นร�อยละ 55


สาเหตุไม�มารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

การทราบสาเหตุที่กลุ�มเสี่ยงไม�ไปรับการวัดความดันโลหิตซ้ํามีความสําคัญยิ่ง 

ต�อการพัฒนาระบบบริการสาธารณสุข ประเด็นที่น�าสนใจ 

คือ โรคความดันโลหิตสูง 

เป�นโรคที่ผู�ให�ข�อมูลหลักให�ความหมายว�าเป�นโรคที่อันตราย 

น�ากลัว เป�นโรคที่มีภาระ 

สูง แต�จากสภาพจริงกลับพบว�าแม�กลุ�มเสี่ยงได�รับการบอกกล�าวจากบุคลากรสาธารณสุข 

หรือ อสม. ว�าความดันโลหิตค�อนข�างสูงหรือสูง นัดให�มารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

ณ 

ศูนย�สุขภาพชุมชนใน 1 - 2 สัปดาห�ต�อมา แต�กลับพบว�าอัตราการกลับมาวัดซ้ําน�อย 

แม� 

ผู�ป�วยกลุ�มเสี่ยงบางรายมีบุคคลในครอบครัวมีความดันโลหิตสูงเป�นโรคประจําตัวก็ตาม 

โดยสาเหตุสําคัญที่ผู�ป�วยกลุ�มเสี่ยงไม�มารับการวัดความดันโลหิตซ้ําประกอบด�วยสาเหตุ 

8 ประการ ดังภาพ 1 โดยสามารถจําแนกได� 2 ป�จจัยหลัก คือ ป�จจัยด�านกลุ�มเสี่ยงและ 

ป�จจัยด�านระบบการคัดกรอง ดังนี้ 

ป�จจัยด�านผู�ป�วย 

- ไม�มีอาการผิดปกติ 

- ไม�ว�าง 

- ไม�มีญาติพามาตรวจ การไม�มาวัดความดันโลหิตซ้ํา 

- ลืมวันที่บุคลาสาธารณสุขหรือ 

อสม.นัด 

- กลัวว�าตนจะถูกวินิจฉัยว�าเป�น 

โรคความดันโลหิตสูง 

- คิดว�าความดันโลหิตสูงเนื่องจากสาเหตุอื่น 

ป�จจัยด�านระบบการคัดกรอง เครื่องวัดความดันโลหิต 

- เสียเวลาเพราะรอนาน ไม�เพียงพอจากการชํารุด 

- ไม�ได�รับการนัดให�มาวัดความดันโลหิตซ้ํา 

ภาพ 1 สาเหตุการไม�มารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา

40 


1. ป�จจัยด�านกลุ�มเสี่ยง 

ประกอบด�วย 6 สาเหตุ คือ 

1.1 ไม�มีอาการผิดปกติ เป�นสาเหตุสําคัญที่กลุ�มเสี่ยงให�เหตุผลในการไม�มา 

รับการวัดความดันโลหิตซ้ําสูงสุด 

14 รายจากผู�ให�ข�อมูลหลัก 

25 ราย เนื่องจากใน 

ระยะแรกของโรคความดันโลหิตสูงมักไม�ปรากฏอาการ วงการแพทย�วินิจฉัยโรค 

ความดันโลหิตสูงจากการวัดความดันโลหิต แต�สําหรับประชาชนจะรับรู�ว�าตนเป�นโรค 

ความดันโลหิตสูงต�อเมื่อมีอาการผิดปกติ 

เช�น มึนศีรษะ ปวดศีรษะ ดังนั้น 

เมื่อผู�ให�ข�อมูล 

หลักได�รับการคัดกรองพบว�าความดันโลหิตสูง และได�รับการนัดให�มารับการวัดซ้ํา 

แต� 

เนื่องจากทั้งก�อนและหลังได�รับการวัดความดันโลหิตไม�เคยปรากฏอาการใดผิดปกติ 

จึง 

ทําให�ผู�ให�ข�อมูลหลักคิดว�าตนไม�ได�เป�นโรคความดันโลหิตสูง 

ดังคําสะท�อนของผู�ให� 

ข�อมูลหลัก ดังนี้ 

“ไม� ผมไม�ได�มีไร ผมตัวบายอย�างนั ้นแหละ ผมไม�อยากจะไป ผมไม�มีอะไร 

เท�าแต�ความดันขึ้นนิดๆ 

ไม�พรือ (ไม�เป�นไร) มันก็ยังนั้นแหละ 

มันไม�เป�นไร” (กลุ�มเสี่ยง 

รายที่ 

2 เพศชาย อายุ 69 ป�) 

“ก็ไม�รู�สึกพรือ 

เฉย ๆ มันปกติดี ไม�ปวดหัว ปวดไร มันปกติดีนิ เห็นปกติดี 

หน�าตาก็ไม�ลาย ธรรมดา ก็ไม�มันต�องปวดหัว และหน�ามืดหน�าไร มันปกติดี” (กลุ�มเสี่ยง 

รายที่ 

16 เพศชาย อายุ 57ป�) 

1.2 ไม�ว�าง เป�นสาเหตุอันดับรองที่ 

โดยพบในกลุ�มเสี่ยง 

6 ราย จากกลุ�มเสี่ยง 

25 ราย เนื่องจากยุคป�จจุบันการประกอบอาชีพมีความสําคัญต�อการดํารงชีวิตของบุคคล 

อีกทั้งขณะที่ศึกษาเป�นช�วงที่ทุกประเทศทั่วไปโลกประสบป�ญหาเศรษฐกิจถดถอย 

หาก 

ผู�ให�ข�อมูลหลักไม�ปรากฏอาการใดผิดปกติ 

ประกอบกับต�องประกอบอาชีพ จึงให� 

ความสําคัญกับการประกอบอาชีพเป�นลําดับหนึ่ง 

ดังคําสะท�อนของผู�ให�ข�อมูลหลัก 

ดังนี้ 

“ไม�ลืม บางทีทํางานอยู�วันหมอนัด 

พอไม�ว�าง ไม�ได�ไป ข�ามวันไป กลายเป�นว�า 

ไม�ได�ไป” (กลุ�มเสี่ยงรายที่ 

21 เพศชายอายุ 52 ป�) 

“ก็ไปโรงเรียนไรบ�าง ไม�ได�ว�างเลย ต�องไปฝ�กงาน” (กลุ�มเสี่ยงรายที่ 

6 เพศ 

ชายอายุ 20 ป�)


1.3 ไม�มีญาติพามาตรวจ พบสูงในกลุ�มผู�สูงอายุ 

เนื่องจากสภาพสังคม 

ป�จจุบันผู�สูงอายุอยู�บ�านตามลําพัง 

คนหนุ�มสาวประกอบอาชีพนอกบ�าน 

อีกทั้งผู�ให�ข�อ 

หลักบางรายไม�ได�อาศัยใกล�ศูนย�สุขภาพชุมชนและหากผู�สูงอายุไม�สามารถขับ 

รถจักรยานยนต�ด�วยตนเอง จึงไม�สามารถไปรับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

ณ ศูนย�สุขภาพ 

ชุมชนได� ในกรณีมีการจัดหน�วยคัดกรองตามจุดต�างๆ ของหมู�บ�านก็เช�นกัน 


ผู�สูงอายุมักระบุว�าไม�มีญาติพาไปตรวจ 



“เราคนลําบากด�วยคนพา ป�านนี้เดินไกล ๆ เดินไม�ค�อยรอดแล�ว (เดินไม�ไหว 

แล�ว) ขี่รถเครื่องไม�เป�น 

ไม�มีคนพาไป” (กลุ�มเสี่ยงรายที่ 

3 เพศหญิง อายุ 67 ป�) 

1.4 ลืมวันที่บุคลาสาธารณสุขหรืออสม.นัดไปวัดความดันโลหิตซ้ํา 

จาก 

สภาพสังคมที่เร�งรีบจากการประกอบอาชีพของผู�คนในชุมชน 

ปรากฏการณ�ที่พบ 

คือ 

ผู�ให�ข�อมูลหลักลืมวันนัดการมารับการวัดความดันโลหิตซ้ําแม�จะได�รับใบนัดก็ตาม 

ดัง 

คําสะท�อนของผู�ให�ข�อมูลหลัก 


“บางทีที่ไม�มาเพราะเขาลืม 

บางทีไปพบที่ตลาดก็ถามว�าทําไมไม�ไปวัดความ 

ดัน เขาก็บอกว�า เอ�า ตาย ลืม” (อสม. รายที่ 


“ก็มัวเก็บของก็เลยไม�ได�มา ลืมไปเสีย อ�าวลืมนัดเสียแล�วว�าจะไปวัดความ 

ดันอีกรอบหนึ่ง 

พอรุ�งเช�าก็ไปทํางาน 

ก็ไม�ได�มา” (กลุ�มเสี่ยงรายที่ 


1.5 กลัวว�าตนจะถูกวินิจฉัยว�าเป�นโรคความดันโลหิตสูง จากการศึกษา 

พบว�ามีผู �ให�ข�อมูลหลัก 1 รายให�เหตุผลถึงการไม�รับการวัดความดันโลหิตซ้ําเนื่องจาก 

ความดันโลหิตที่ตรวจพบมีค�าสูงมาก 

คือ 186/109 มิลลิเมตรปรอท หลังผู�ให�ข�อมูลหลัก 

รับทราบระดับความดันโลหิตจึงดื่มน้ํามะขามป�อมแทนการไปรับการวัดความดันโลหิต 

ซ้ํา 

เนื่องจากกลัวว�าตนจะถูกวินิจฉัยว�าเป�นโรคความดันโลหิตจริงๆ 

ซึ่งได�รับการบอก 

กล�าวจากคนในละแวกบ�าน หลังรับประทานรู�สึกอาการมึนศีรษะพบน�อยลง 

ดังคํา 

สะท�อนของผู�ให�ข�อมูลหลัก 


“กินยาตามบ�านอยู� 

กลัวว�าจะเป�นความดัน กลัวว�าความดันขึ้นจะไม�ลด 

เขา 

บอกว�ากินมะขามป�อม ต�มกินแต�น้ํา 

คนตามบ�านเขาบอกกันมา เพราะไปถามเขาว�าเป�น

42 


1.6 คิดว�าความดันโลหิตสูงเนื่องจากสาเหตุอื่น 

มิใช�เกิดจากโรคความดัน 

โลหิตสูง ตัวอย�างเช�นผู�ให�ข�อมูลหลักบอกเล�าว�าวันที่ตนวัดความดันโลหิตนั้นเป�นวันที่ 

ตนมีภาวะเครียดและโมโหหลานชายและลูก จึงส�งผลให�ความดันโลหิตสูงในการคัด 

กรองในครั้งนั้น 

เนื่องจากตนไม�เคยมีอาการผิดปกติใดๆ 

มาก�อน อีกทั้งเมื่อได�รับการวัด 

ความดันโลหิตแล�วพบว�าความดันโลหิตสูง (170/70 มิลลิเมตรปรอท) ตนก็ไม�มีอาการ 

ผิดปกติเช�นกัน จึงทําให�ตีความว�าความดันโลหิตที่สูงนั้นเกิดจากความโกรธของตนใน 

วันนั้น 

ไม�คิดว�าตนจะเป�นโรคความดันโลหิตสูง จึงไม�มารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

ดัง 

คําสะท�อนของผู�ให�ข�อมูลหลัก 


“เราก็เห็นอยู�นะ 

170 บางทีคิดว�าเราอาจจะเครียด แบบว�าช�วงนั้นเราโมโห 

และ 

มัน (ความดัน) มันขึ้นเพราะไร 

แบบว�าหลาน ลูกน�องชาย ไม�รู�มั่วสุมอะไร 

พาลูกเราไป 

ด�วย พาลูกเราไปมั่วด�วย 

และทีนี้รู�เข�าก็วิบอย�างแรง 

สงสัยเลือดขึ้นตอนนั้น 

ตอนนั้น 

ความดันขึ้นแน�นอนเพราะเราวิบ 

อย�างแรง พอว�างก็ไปวัดความดัน ความดันมันขึ้นตอน 

นั้นเลย 

คิดว�านั้นนะ” 

(กลุ�มเสี่ยงรายที่ 


2. ป�จจัยด�านระบบการคัดกรอง 

2.1 เสียเวลาเพราะรอนาน จากการศึกษาพบว�า ผู�ให�ข�อมูลหลักที่ประกอบ 

อาชีพ มองว�าการไปรับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

ณ ศูนย�สุขภาพชุมชนบางครั้งต�องไปรอ 

คิว ทําให�เสียเวลาในการประกอบอาชีพ อีกทั้งหลังได�รับการบอกกล�าวว�าความดันโลหิต 

สูง ก็ไม�เคยปรากฏอาการใดผิดปกติ จึงส�งผลให�ผู�ให�ข�อมูลหลักที่เป�นกลุ�มเสี่ยงไม�ไปรับ 

การวัดความดันโลหิตซ้ํา 



“ก็ธรรมดา เฉย ๆ ไม�รู� 

มันคิดแบบนี้แหละ 

มันไม�น�ากลัว ก็ธรรมดา ปล�อย 

มันไปอย�างนั้น 

บางทีไปถึงก็เสียเวลาที่อนามัย 

มันช�า ขี้คร�านคอย 

ก็ไม�ไปตรวจมันเสีย 

ไปก็ต�องคอยคิวอีกนาน คอยนาน เช�าเราก็ต�องรีบไป มันเสียเวลา ไปโรงพยาบาล บางทีก็ 

ตั้งครึ่งวัน” 


1 เพศชาย อายุ 41 ป�)


2.2 ไม�ได�รับการนัดให�มาวัดความดันโลหิตซ้ํา 

จากการศึกษาพบว�ากลุ�ม 

เสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงได�สะท�อนว�าสาเหตุที่ไม�ได�ไปรับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

เนื่องจาก 

อสม. ที่ทําการคัดกรองไม�ได�นัดหมายให�ไปวัดความดันโลหิตซ้ํา 

โดยพบใน 

ผู�ให�ข�อมูลหลักที่เป�นกลุ�มเสี่ยง 

4 ราย โดยผู�ให�ข�อมูลหลักกลุ�มเสี่ยงทั้ง 

4 ราย มีความดัน 

โลหิต 140/90 มิลลิเมตรปรอท 148/81 มิลลิเมตรปรอท 155/90 มิลลิเมตรปรอท และ 

186/109 มิลลิเมตรปรอท โดยประเด็นป�ญหาดังกล�าวบุคลากรสาธารณสุขทราบเช�นกัน 

ว�า อสม. ไม�ได�นัดผู�ป�วยกลุ�มเสี่ยงหรือบางครั้งเกณฑ�การนัดของ 

อสม. แต�ละคนยังไม� 

เป�นไปในทิศทางเดียวกัน 

แนวทาง มาตรการส�งเสริมให�ผู�ที่เสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูงมารับตรวจซ้ํา 

จากการศึกษาพบว�า ผู�ให�ข�อมูลหลักมีข�อเสนอแนะสําหรับเป�นแนวทางในการ 

หามาตรการพัฒนาระบบการคัดกรองความดันโลหิตสูงและการจูงใจให�กลุ�มเสี่ยงมารับ 

การวัดซ้ํา 


1. อสม. เป�นบุคคลกลุ�มหนึ่งที่มีบทบาทในการคัดกรองกลุ�มเสี่ยงในพื้นที่ใน 

เขตรับผิดชอบของตนทุกเดือน แต�ในทางปฏิบัติอาจมีข�อจํากัดในบางประการที่ส�งผลให� 

อาจไม�ได�ทําการคัดกรองโรคทุกเดือน เช�น ศูนย�สุขภาพใช�เครื่องวัดความดันโลหิตใน 

การกิจกรรม อสม. มีกิจกรรมมากไม�มีเวลา โดย อสม. ได�รับการสอนเทคนิคการวัด 

ความดันโลหิตจากเจ�าหน�าที่สาธารณสุขโดยใช�เครื่องวัดความดันโลหิตชนิดอัตโนมัติ 

ซึ่งเป�นเครื่องวัดความดันโลหิตที่วัดได�ง�าย 

เนื้อหาเกี่ยวกับคําแนะนําที่จะต�องให�กับ 

ประชาชนเมื่อความดันโลหิตได�ค�าสูงกว�า 

140/90 มิลลิเมตรปรอท พร�อมการนัดหมาย 

ประชาชนมาวัดความดันโลหิตซ้ํา 

จากการสัมภาษณ� อสม.และผู�ให�ข�อมูลหลักลุ�มเสี่ยง 

ได�ให�แนวทางในการหามาตรการ ดังนี้ 

1.1 พัฒนาเทคนิคการพูดจูงใจให�ประชาชนมารับการคัดกรองความดัน 

โลหิตและมารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

รวมทั้งด�านความรู�เกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูง 

1.2 ในการคัดกรองความดันโลหิตควรมีแพทย�ร�วมด�วยในบางครั้ง 

การคัดกรอง 

ความดันโลหิตโดยเฉพาะที่ปฏิบัติโดย 

อสม. ซึ่งปฏิบัติประมาณเดือนละ 

1 ครั้ง 

บางครั้ง 

ส�งผลให�ประชาชนไม�ค�อยให�ความสําคัญมากนัก เพราะพบเห็นเป�นประจํา จากการที่ 

อสม. สังเกตจากประสบการณ�การเข�าร�วมกิจกรรมคัดกรองหลายครั้ง 

พบว�า หาก 

ประชาสัมพันธ�ว�าจะมีแพทย�ร�วมในการตรวจโรคร�วมด�วย ประชาชนจะมารับการคัดกรอง

44 


1.3 จัดกิจกรรมการคัดกรองความดันโลหิตในวันอาทิตย� เนื่องจากเป�นวัด 

หยุดทํางานของประชาชนส�วนใหญ� 

1.4 ให� อสม.วัดความดันโลหิตให�ประชาชนถึงบ�าน จากการศึกษาจะเห็น 

ได�ว�าสาเหตุหนึ่งที่กลุ�มเสี่ยงไม�ไปวัดความดันโลหิตซ้ํา 

คือ ไม�อยากรอนาน อีกทั้งต�อง 

ประกอบอาชีพนอกบ�าน ไม�มีเวลาว�างที่จะไปศูนย�สุขภาพชุมชน 

แต�หาก อสม. มาวัดถึง 

บ�าน กลุ�มเสี 

่ยงเห็นว�าเป�นสิ่งที่ดี 

เนื่องจากจะได�ทราบค�าความดันโลหิตของตนและไม� 

ต�องเดินทาง เป�นวิธีที่สะดวกสําหรับตน 

1.5 พัฒนาทักษะการนัดหมายกลุ�มเสี่ยงมาวัดความดันโลหิตซ้ํา 


จากการศึกษาพบว�าผู�ให�ข�อมูลหลักสะท�อนว�าไม�ได�รับการนัดให�ไปวัดความดันโลหิตซ้ํา 

โดยเฉพาะการรับการคัดกรองจากอสม. 

2. บุคลากรสาธารณสุข เป�นกลุ�มบุคคลที่มีความสําคัญต�อการคัดกรองโรคของ 

ประชาชนในพื้นที่ 

ส�วนใหญ�เมื่อเจ�าหน�าที่สาธารณสุขจัดกิจกรรมคัดกรองในหมู�บ�าน 

ต�างๆ จะมี อสม. มาร�วมกิจกรรม การจัดกิจกรรมส�วนใหญ�เป�นไปตามวันสําคัญทาง 

สาธารณสุขและของพื้นที่เป�นหลัก 

การประชาสัมพันธ�ยังไม�ทั่วถึง 

บุคลากรสาธารณสุข 

ยังใช�ช�องทางการสื่อสารที่มีในพื้นที่ไม�เต็มศักยภาพ 

จากการสัมภาษณ� อสม.และผู�ให� 

ข�อมูลหลักลุ�มเสี่ยงได�ให�แนวทางในการหามาตรการ 


2.1 บุคลากรสาธารณสุขให�ความรู�เกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูงแก� 

ประชาชน โดยต�องมีการประชาสัมพันธ� ให�ความรู�โดยเสียงตามสาย 

เนื ่องจากใน 

หมู�บ�านทุกหมู�บ�านจะมีเสียงตามสาย 

รวมทั้งที่ทําการ 

อบต. อาจมีข�อจํากัดในพื้นที่ที่อยู� 

ติดถนนสายหลัก เนื่องจากพื้นที่ที่ศึกษาอยู�ติดกับถนนสายหลักเข�าและออกของจังหวัด 

การคมนาคมหนาแน�น และในการให�ความรู�ต�องให�ประชาชน 

บุคลากรสาธารณสุขควร 

สื่อให�ประชาชนเห็นถึงความน�ากลัวของความดันโลหิตสูง 

2.2 จัดกิจกรรมการคัดกรองความดันโลหิตในวันอาทิตย� เนื่องจากเป�น 

วันหยุดทํางานของประชาชนส�วนใหญ�


2.3 พัฒนาระบบงานของศูนย�สุขภาพชุมชน เนื่องจากบุคลากรสาธารณสุข 

มีภาระงานมาก ประชาชนในพื้นที่ที่รับผิดชอบมีจํานวนมาก 

การจัดกิจกรรมยังไม� 

ครอบคลุมทุกพื้นที่ 

และยังไม�สามารถปฏิบัติตามแผนงานที่กําหนดได� 

การปฏิบัติงาน 

เชิงรุกยังมีน�อย 

2.4 ติดรายชื่อผู�ที่มีความดันโลหิตสูงที่ต�องกลับมาวัดซ้ําหรือให�ประชาชน 

บอกต�อ ประชาขนในพื้นที่ที่ศึกษาจะมีร�านกาแฟประจําหมู�บ�าน 


ประชาชนจึงให� 

แนวทางว�าหากบุคลากรสาธารณสุขนํารายชื่อประชาชนที่ต�องวัดความดันโลหิตซ้ําติดที่ 

ศูนย�สุขภาพชุมชนและร�านกาแฟ จะทําให�ประชาชนมีการบอกต�อหรือเตือนผู�ที่ตนรู�จัก 



“ให�บอกต�อ ๆ กันไป แนะนําให�ไปเช็ค เพราะมันอันตราย อย�าทิ้งไว�” 



“ก็ไม�ต�องทําไรมาก ก็มีใบปลิวมาติดตามบ�าน ร�านกาแฟ คนที่สงสัยว�า 

เป�นความดันสูงก็ให�ไปอนามัย ไปหาอนามัยที่ใกล�บ�านท�าน 

ติดชื่อเลยนะ 

ก็ให�กํานัน 

ผู�ใหญ�บ�านมาช�วยกัน 

มีอะไรก็ประกาศให�รู�” 



2.5 ฝ�กอาสาสมัครวัดความดันโลหิต ป�จจุบันในพื้นที่มีเพียงบุคลากร 

สาธารณสุข ซึ่งมีภาระงานมากและ 

อสม.ซึ่งทุกคนต�างต�องประกอบอาชีพหลัก 

อีกทั้งยัง 

กิจกรรมอื่นๆ 

ในพื้นที่ที่ 

อสม.เข�าไปมีส�วนร�วมทําหน�าที่ในการคัดกรองความดันโลหิต 

ส�งผลให�ขาดความสม่ําเสมอในการคัดกรองความดันโลหิตในบางช�วง 


หากมีการ 

อบรมเยาวชนให�ช�วยเหลือในการวัดความดันโลหิต จะทําให�ประชาชนในพื้นที่ได�รับ 

การวัดความดันโลหิตอย�างทั่วถึงมากขึ้น 

จากข�อเสนอแนะดังกล�าวข�างต�น คณะผู�วิจัยได�สะท�อนข�อมูลจากการศึกษา 

กลับไปยังบุคลากรสาธารณสุขและ อสม. โดยการสนทนากลุ�มครั้งที่ 

2 มีผู�เข�าร�วม 

สนทนากลุ�ม 

14 คน ประกอบด�วย บุคลากรสาธารณสุข จํานวน 2 คน อสม. 2 คน ที่เคย 

เข�าร�วมในการสนทนากลุ�มครั้งที่ 

1 จํานวน 10 คน และกลุ�มเสี่ยงจํานวน 

2 คน เพื่อหา 

ข�อสรุปของรูปแบบการคัดกรองของพื้นที่ที่ศึกษาว�าควรเป�นไปอย�างไร 

ผลการศึกษาได� 

ข�อสรุปรูปแบบการคัดกรอง ดังนี้

46 


1. อสม. วัดความดันโลหิตตามบ�านในละแวกที่ตนรับผิดชอบ 

ในขณะนี้มี 

อสม. หลายคนได�ดําเนินการโดยวิธีนี้ 

เนื่องจากหากตั้งจุดคัดกรอง 

ณ ที่ใดที่หนึ่ง 

พบว�า 

ประชาชนมารับบริการน�อย โดยจัดกิจกรรมการคัดกรองในวันอาทิตย� เนื่องจากเป�นวันที่ 

ประชาชนส�วนใหญ�หยุดงาน 

2. จัดกิจกรรมคัดกรองความดันโลหิตร�วมกับกิจกรรมของชุมชนให�มีความ 

สม่ําเสมอมากกว�าที่เคยดําเนินการมาและครอบคลุมทุกพื้นที่ที่รับผิดชอบ 


ป�จจุบันการดําเนินกิจกรรมที่จัดโดยบุคลากรสาธารณสุขมักจัดกิจกรรม 

ณ พื้นที่หมู� 

2 

เป�นส�วนใหญ� เพราะประชาชนให�ความร�วมมือสูงกว�าพื้นที่อื่นและอยู�ใกล�ศูนย�สุขภาพ 

ชุมชน อีกทั้งได�รับการคัดเลือกให�เป�นหมู�บ�านต�นแบบ 

3. จัดการรณรงค�ใหญ�เกี่ยวกับการคัดกรองความดันโลหิตสูงป�ละ 


โดยมี 

บุคลากรสาธารณสุข (แพทย�/พยาบาล) ร�วมในกิจกรรมการคัดกรอง ทั้งนี้เพื่อสร�างความ 

มั่นใจแก�ประชาชนที่มารับบริการ 

อีกทั้งให�คําแนะนําเกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูงแก� 

ประชาชน 

4. มิตรภาพหมู�บ�าน 

เพื่อนช�วยเพื่อน 

โดยระดม อสม.ในหมู�บ�านต�างๆ 

ช�วยใน 

การคัดกรองในแต�ละหมู�บ�านอย�างจริงจังกว�าที่เป�นอยู� 

และนําสมาชิกชมรม To be 

number one มาร�วมในกิจกรรม การคัดกรองความดันโลหิตสูง เพื่อสร�าง 

อสม.รุ�นใหม� 

เพราะป�จจุบันหา อสม. รุ�นใหม�ค�อนข�างยาก 

จากสภาพสังคมที่ให�ความสําคัญกับการ 

ประกอบอาชีพเป�นหลัก 

5. ติดรายชื่อผู�ที่ต�องมารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

ณ จุดที่เป�นแหล�งรวมของ 

ประชาชนในแต�ละหมู�บ�าน 

เพื่อให�ประชาชนช�วยกันเตือนให�ผู 

�มีรายชื่อมารับการวัด 

ความดันโลหิตซ้ํา 

นอกจากนี้ยังได�พบอุปสรรคในการดําเนินงานของ 

อสม. คือ เครื่องวัดความ 

ดันโลหิตไม�เพียงพอในการใช�งาน เนื่องจากเครื่องวัดความดันโลหิตที่มีอยู�มีอายุการใช� 

งานมาประมาณ 3 ป� มีความคลาดเคลื่อนในการวัด 

ชํารุด ดังนั้น 

เครื่องวัดความดันโลหิต 

ในแต�ละหมู�บ�านจึงมีไม�เพียงพอต�อการใช�งาน 

ต�องรอเครื่องวัดความดันโลหิตเมื่อ 

อสม. 

ของหมู�ใดหมู�หนึ่งนําไปใช�ในการคัดกรองความดันโลหิต 

การระดม อสม. ลงในพื้นที่จะ 

ทําให�จํานวน อสม. มากกว�าเครื่องวัดความดันโลหิตที่มีอยู� 

บางครั้งก็ไม�ทราบว�า 

เครื่องวัดความดันโลหิตอยู�กับ 

อสม. หมู�ใด


อภิปรายผลการวิจัย 

การศึกษาครั้งมุ�งเน�นเฉพาะสาเหตุด�านผู�ที่เสี่ยงต�อโรคความดันโลหิตสูงเป�น 

หลัก เนื่องจากเป�นผู�ที่มีความสําคัญหลักต�อการตัดสินใจไปรับหรือไม�ไปรับการคัดกรอง 

ความดันโลหิต กลุ�มผู�ให�ข�อมูลหลักระบุสาเหตุในการไม�มารับการตรวจซ้ํา 

8 ประการ 

โดยสาเหตุที่พบสูงสุด 

คือ ไม�มีอาการผิดปกติ จึงทําให�กลุ�มผู�ให�ข�อมูลหลักตีความว�าเมื่อ 

ไม�ปรากฏอาการใดผิดปกติ แม�ระดับความดันโลหิตเท�ากับหรือสูงกว�า 140/90 มิลลิเมตร 

ปรอทก็ตาม แสดงว�าตนไม�ได�เป�นโรคความดันโลหิตสูง สอดคล�องกับการศึกษาของ 

แวงเนอร�และคณะ (Wagner, et al., 1980 : 53) พบว�า 2 ใน 3 ของผู�ที่ประวัติเสี่ยงต�อ 

ความดันโลหิตสูงมักคิดว�าตนไม�มีภาวะความดันโลหิตสูงในระยะเวลาอันใกล�นี้ 

ยัง 

สอดคล�องกับการศึกษาของมาสัน (อ�างถึงใน สุภาพ ใบแก�ว, 2528 : 44) การศึกษาของ 

อรสา พันธ�ภักดี (2542 : 77 - 91) และการศึกษาของสุวรรณชัย วัฒนายิ่งเจริญกิจ 

(2542 : 

44) เนื่องจากความดันโลหิตสูงเป�นโรคที่มีอาการไม�ชัดเจนในระยะเริ 

่มต�น (สมจิต 

หนุเจริญกุล และ อรสา พันธ�ภักดี, 2542 : 7) จึงได�รับการขนานนามอย�างกว�างขวางว�า 

เป�นฆาตกรเงียบหรือเพชฌฆาตเงียบ (Silent killer) 

สําหรับกลุ�มผู�ให�ข�อมูลหลักที่ให�สาเหตุการไม�ไปรับการตรวจซ้ําว�าไม�ว�างนั้น 

อาจเนื่องจากกลุ�มผู�ให�ข�อมูลหลักที่เป�นกลุ�มเสี่ยงมีอายุเฉลี่ย 

53.68 ป� โดยมีช�วงอายุ 

ระหว�าง 20 - 71 ป� ซึ่งส�วนใหญ�เป�นวัยทํางาน 

จึงให�ความสําคัญกับการประกอบอาชีพ 

เป�นหลัก อีกทั้งไม�เคยปรากฏอาการใดผิดปกติ 

จึงทําให�ความตระหนักในการเฝ�าระวัง 

การเป�นโรคความดันโลหิตสูง ของผู�ให�ข�อมูลหลักที่เป�นกลุ�มเสี่ยงต�อโรคความดัน 

โลหิตสูงลดลง 

ในกรณีบอกสาเหตุของการไม�มารับการวัดความดันโลหิตซ้ําเนื่องจากไม�มี 

ญาติพามาตรวจหรือลืมวันที่บุคลาสาธารณสุขหรืออสม.นัดให�ไปวัดความดันโลหิตซ้ํา 

มักพบในผู�สูงอายุ 

อาจเนื่องจากภาวะหลงลืมตามวัย 

นอกจากนี้กลุ�มเสี่ยงยังให�เหตุผลถึง 

สาเหตุที่ไม�ไปรับการตรวจซ้ําเนื่องจากมองว�าเสียเวลาเพราะรอนานหากต�องไปรับ 

บริการ ณ ศูนย�สุขภาพชุมชน โดยพบในกลุ�มวัยกลางคน 

เนื่องจากต�องประกอบอาชีพ 

สอดคล�องกับการศึกษาของของทูและบา (อ�างถึงใน จิรพร เกตุปรีชาสวัสดิ์และคณะ, 

2547 : 25) พบว�าร�อยละ 72 ผู�ป�วยให�เหตุผลถึงการไม�มารับการตรวจซ้ําเนื่องเวลาในการ 

รอตรวจนาน

48 


สําหรับการกลัวว�าตนจะถูกวินิจฉัยว�าเป�นโรคความดันโลหิตสูงเป�นอีกเหตุผล 

ที่กลุ�มเสี่ยงตัดสินใจไม�ไปรับการตรวจซ้ํา 

จากการศึกษาพบกลุ�มเสี่ยง 

1 รายที่ให�เหตุผล 

ดังกล�าว จึงแสวงหาการรักษาด�วยการแพทย�ทางเลือก สอดคล�องกับการศึกษาใน 

สหรัฐอเมริกา พบว�าการคัดกรองความดันโลหิตสูงและบอกผู�รับการคัดกรองว�าความดัน 

โลหิตสูงอาจเป�นเหตุผลหนึ่งที่ส�งผลต�อด�านจิตใจของผู�รับการคัดกรอง 

ทําให�ผู�รับการ 

คัดกรองไม�มารับการวัดความดันโลหิตชั่วขณะ 

(อ�างถึงใน Sheridon, Pignone, & 

Denahue, 2000) โดยกลุ�มเสี่ยงรายดังกล�าวเลือกดื่มน้ํามะขามป�อมในการลดระดับความ 

ดันโลหิตสูงของตนแทนการมาพบบุคลากรสาธารณสุขหรือไปวัดความดันโลหิตซ้ําตาม 

นัด ทั้งนี้ได�รับคําแนะนําจากเพื่อนบ�านถึงสรรพคุณของมะขามป�อมซึ่งเป�นสมุนไพร 

พื้นบ�านที่อยู�คู�กับวิถีของชุมชนมาช�านาน 

ผู�ให�ข�อมูลหลักสะท�อนความรู�สึกหลังดื่มน้ํา 

มะขามป�อมว�าตนรู�สึกสบายตัวขึ้น 

และจากการรวบรวมด�านสมุนไพรลดความดันโลหิต 

ของเภสัชกรหญิง จุไรรัตน� เกิดดอนแฝก (2552 : 144) พบว�า ใบมะขามป�อมมีสรรพคุณ 

ในการลดความดันโลหิตสูง โดยออกฤทธิ์สูงสุดภายใน 

18 สัปดาห� ในขณะที่ยาแผน 

ป�จจุบัน Propanolol ออกฤทธิ์สูงสุดภายใน 

12 สัปดาห� สอดคล�องกับการศึกษาของอรสา 

พันธ�ภักดี (2542 : 187) พบว�าผู�ป�วยความดันโลหิตสูงเลือกวิธีการบําบัดตนด�วยการใช� 

สมุนไพรซึ่งเป�นยาแพทย�แผนไทยที่คนในอดีตใช�ในการรักษาโรค 

สาเหตุต�อมาที่ผู�ให�ข�อมูลหลักไม�มารับการตรวจความดันโลหิตซ้ําเนื่องจากคิด 

ว�าวันที่ 

อสม. วัดความดันโลหิตตนแล�วสูงเนื่องจากสาเหตุอื่น 

เช�น โกรธ เครียด ทํางาน 

เหนื่อย 

เนื่องจากต�องประกอบหาเลี้ยงชีพ 

ซึ ่งโดยความเป�นจริงตนไม�ได�เป�นโรคความ 

ดันโลหิตสูง อีกทั้งไม�เคยมีอาการใดผิดปกติมาก�อน 

จึงไม�ไปรับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

สอดคล�องกับการศึกษาของอรสา พันธ�ภักดี (2542 : 87) พบว�าผู�ป�วยความดันโลหิตสูง 

ชนิดไม�ทราบสาเหตุพิจารณาว�าตนเป�นโรคความดันโลหิตสูงจากความเครียดเนื่องจาก 

เป�นวัยที่ทํางานแข�งกับเวลา 

ทํางานหนัก รับผิดชอบหนัก มีภาระรับผิดชอบตามบทบาท 

ของครอบครัว 

สาเหตุสุดท�ายที่ผู�ให�ข�อมูลหลักไม�มาตรวจตามนัด 

คือ ไม�ได�รับการนัดจาก 

อสม. ให�มาตรวจตามนัด ทั้งนี้อาจเนื่องจากระดับความดันโลหิตสูงกว�าเกณฑ�ปกติไม� 

มากและบางครั ้ง อสม. ไม�ได�กําชับกับผู�มารับการคัดกรองหรือทักษะการนัดของ 

อสม.


ผลจากการศึกษาแสดงให�เห็นว�าสาเหตุที่ผู�ให�ข�อมูลหลักแต�ละรายไม�มารับการ 

ตรวจซ้ําอาจมีมากกว�า 

1 สาเหตุ อย�างไรก็ตามสาเหตุที่มักร�วมกับสาเหตุอื่น 

คือ ไม�เคย 

ปรากฏอาการใดผิดปกติมาก�อน จึงเป�นประเด็นที่บุคลากรสาธารณสุขพึงเผยแพร�ความรู� 

ที่ถูกต�องเกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูงแก�ประชาชน 

ซึ่งจะนําไปสู�พฤติกรรมการ 

แสวงหาบริการสุขภาพที่เหมาะสมและให�ความรู�ถึงประโยชน�ของการรับการคัดกรอง 

ความดันโลหิตสูงแก�ประชาชน ตลอดจนการมารับการวัดความดันโลหิตซ้ํา 

สอดคล�อง 

กับการศึกษาของโอเทอ-ซาโบเกิล สตีวอท ชีม�าและพาสิก (Otero-Saboga, Stewart, 

Shema, & Pasick, 2007 : 291) พบว�าการที่บุคคลรับรู�ข�อดี 

ข�อเสียของการคัดกรอง 

สุขภาพในแต�ละคนแตกต�างกันขึ้นอยู�กับการให�ความหมายและคุณค�าต�อการคัดกรองซึ่ง 

มีอิทธิพลมาจากวัฒนธรรมของสังคมนั้นๆ 

ทั้งนี้เพื่อให�ประชาชนมีการรับรู�เกี 

่ยวกับโรค 

ความดันโลหิตสูงที่ถูกต�อง 

และการศึกษาของฮาริฮาเรนและคณะ (Harihara, et al., 

2006) พบว�าการป�องกันการเกิดโรคความดันโลหิตสูง บุคลากรทางแพทย�ควรตระหนัก 

ถึงความสําคัญของระดับความดันโลหิตที่จัดอยู�ในภาวะเริ่มแรกของความดันโลหิตสูง 

เนื่องจากหากผู�ป�วยได�รับการติดตาม 

บันทึกความก�าวหน�าของโรค ได�รับคําแนะนําที่ 

ถูกต�องในการควบคุมระดับความดันโลหิต การปรับเปลี่ยนรูปแบบลีลาชีวิตและการ 

ป�องกันการเกิดโรคความดันโลหิตสูง จะสามารถช�วยลดอัตราการเกิดโรคความดัน 

โลหิตสูงลงได� 

ข�อเสนอแนะ 

องค�ความรู�จากการศึกษาก�อให�เกิดแนวทางในการพัฒนานโยบาย 

การ 

ปฏิบัติงานและการวิจัย ดังนี้ 

ด�านนโยบาย 

1. หน�วยงานสาธารณสุขและองค�กรปกครองส�วนท�องถิ่นควรร�วมในการ 

กําหนดยุทธศาสตร�เชิงรุกในการป�องกันและการเฝ�าระวังโรคความดันโลหิตสูง เพื่อ 

สร�างความตระหนักแก�ประชาชนทั้งในกรณีผู�ที่มีระดับความดันปกติ 

ผู�ที่มีระดับความ 

ดันโลหิตเสี่ยงต�อการเป�นโรคความดันโลหิตสูง 

อีกทั้งยังสามารถสร�างความเข�มแข็งของ

50 


2. กระทรวงสาธารณสุข สํานักงานหลักประกันสุขภาพควรมีนโยบายและ 

จัดสรรงบประมาณในการพัฒนาศักยภาพของอสม. ให�มีความรู� 

ความเชี่ยวชาญในการ 

คัดกรองความดันโลหิตสูงอย�างต�อเนื่อง 

อีกทั้งจัดสรรเครื่องวัดความดันโลหิตให� 

เพียงพอในการคัดกรองความดันโลหิตครอบคลุมทุกหมู�บ�าน 

3. ปลุกจิตสํานึกของบุคลากรสาธารณสุขให�เห็นถึงความสําคัญของพลังชุมชน 

ในการป�องกันโรคความดันโลหิตสูง 

ด�านการปฏิบัติ 

1. บุคลากรสาธารณสุขต�องพัฒนาศักยภาพของ อสม. ให�มีความรู�เกี่ยวกับ 

ความดันโลหิตสูง เช�น การนัดกลุ�มเสี่ยงมารับการตรวจซ้ํา 

และเพิ่มทักษะหรือเทคนิค 

การพูดจูงใจ 

2. บุคลากรสาธารณสุขจะต�องสร�างความรู� 

ความเข�าใจที่ถูกต�องเกี่ยวกับโรค 

ความดันโลหิตสูงแก�ประชาชนโดยครอบคลุมทุกพื้นที่ 

3. หน�วยงานบริการสาธารณสุขและองค�กรปกครองส�วนท�องถิ่นควรร�วมจัดหา 

ทรัพยากรในการสนับสนุนการประเมินภาวะเสี่ยงด�วยตนเองต�อการเป�นโรคความดัน 

โลหิตสูงด�วยตนเองแก�ประชาชน เช�น เครื่องวัดความดันโลหิตประจําหมู�บ�าน 

มุมให� 

ความรู�เกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูงและการดูแลสุขภาพเพื่อห�างไกลโรคความดัน 

โลหิตสูงในชุมชน เวทีแลกเปลี่ยนประสบการณ�ในหมู�บ�านหรือชุมชนเกี่ยวกับการดูแล 

สุขภาพเพื่อป�องกันและการเฝ�าระวังโรคความดันโลหิตสูง 

ข�าวสารทันสมัยเกี่ยวกับโรค 

ความดันโลหิตสูงแก�ครัวเรือนอย�างสม่ําเสมอ 

4. หน�วยงานภาครัฐและภาคประชาชนควรร�วมในการสนับสนุนและส�งเสริม 

ให�สังคมโดยรวมปรับเปลี่ยนเจตคติ 

ความเชื่อที่มีต�อการป�องกันโรคความดันโลหิตสูง 

และการรับคัดกรองความดันโลหิต เพื่อนําไปสู�การสร�างความร�วมมือของประชาชนใน 

ชุมชนในการดูแลตนเองได�อย�างสอดคล�องกับบริบทของชุมชนนั้นๆ


ด�านการวิจัย 

1. ควรศึกษาการวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อหารูปแบบการคัดกรองความดันโลหิต 

สูงที่เหมาะสมของพื้นที่ที่ศึกษาหรือของจังหวัดภูเก็ต 

2. ควรศึกษาเพื่อพัฒนารูปแบบการใช�ชุมชนเป�นฐานในการป�องกันและการเฝ�า 

ระวังโรคความดันโลหิตสูง 


คณะกรรมการอํานวยการจัดทําแผนพัฒนาสุขภาพแห�งชาติฉบับที่ 

10. (2550). แผนพัฒนา 

สุขภาพแห�งชาติฉบับที่ 

10 พ.ศ. 2550 – 2554. นนทบุรี : กระทรวงสาธารณสุข. 

จิราพร เกตุปรีชาสวัสดิ์ 

และคณะ. (2547). การพัฒนารูปแบบการบริการเพื่อป�องกัน 

และควบคุมโรคความดันโลหิตสูงในศูนย�สุขภาพชุมชนจังหวัดปทุมธานี. 

กรุงเทพฯ : สามเจริญพาณิชย�จํากัด. 

จุไรรัตน� เกิดดอนแฝก. (2552). สมุนไพรลดความดันโลหิตสูง. กรุงเทพฯ : เซเว�น พริ้นติ้ง 

กรุ�ป 

จํากัด. 

ศูนย�สุขภาพชุมชนศรีสุนทร. (2551). ทะเบียนการคัดกรองผู�ป�วย. 

เอกสารอัดสําเนา. 

สมจิต หนุเจริญกุล และอรสา พันธ�ภักดี. (2542). การพยาบาลโรคความดันโลหิตสูง : 

การทบทวนองค�ความรู� 

สถานการณ�และป�จจัยสนับสนุนในการดูแลตนเอง. 

กรุงเทพฯ : โรงพิมพ�ชุมนุมสหกรณ�การเกษตรแห�งประเทศไทย. 

สาธารณสุขจังหวัดภูเก็ต, สํานักงาน. (2551). เอกสารประกอบการตรวจราชการและ 

นิเทศงานรอบที่ 

1 ป�งบประมาณ 2551. ภูเก็ต : กลุ�มงานพัฒนายุทธศาสตร� 

สาธารณสุข สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดภูเก็ต. 

สุพรรณ ศรีธรรมมา. (2551). คนไทย 11 ล. เผชิญความดันฯสูง สธ.เผย ชม.ละ 5 ราย. 

ผู�จัดการออนไลน�. 

[Online]. Available : http://www.hsri.or.th/achieve/thai_dead_ 

event_5hr.htmal. [2551, พฤษภาคม 24].

52 


สุวรรณชัย วัฒนายิ่งเจริญชัย 

และคณะ. (2542). การวิจัยและพัฒนาระบบบริการผู�ป�วย 

ความดันโลหิตสูงที่สถานีอนามัยตําบล 

อําเภอพล จังหวัดขอนแก�น. ขอนแก�น : 

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. 

อรสา พันธ�ภักดี. (2542). กระบวนการดูแลตนเองของผู�ป�วยความดันโลหิตสูงชนิดไม� 

ทราบสาเหตุ. วิทยานิพนธ�ปริญญาพยาบาลศาสตรดุษฎีบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย 

มหาวิทยาลัยมหิดล. 

Angell, S.Y., et al. (2008). Prevalence, awareness, treatment, and predictors of control 

of hypertension in New York city. Circ Cardiovasx Qual Outcomes, 1(1), 

46 - 53. 

Buuren, S., Boshuizen, H.C., & Reijneveld, S.A. (2006). Toward targeted hypertension 

screening guideline. Medical Decision Making, 26,145 -153. 

Cline, D.M. (2008). Epidemiology of hypertension. Annals of Emergency Medicine, 

51(3), S3 - S4. 

Harihara, S., et al. (2006). Prevalence of hypertension in adult outpatients in Trinidad. 

Western Indian Medical Journal. 55(5). [Online]. Available: http://caribbean. 

scielo.org/scielo.php?script = sci arttex&pid. [2008, June 21]. 

Hutchinson, S. (1986). Nursing research: A qualitative perspective. Norwalk : 

Appleton-Century-Crofts. 

Kane, A.L., Iwata, B.A., & Kane, D.F. (1984). Temporal effects of promoting on 

acceptance and follow-up in a community-based hypertension screening 

program. Journal of Community Psychology, 12, 164 - 172. 

Lahdenpera, T.S., & Kyngas, H.A. (2002). Levels of compliance shown by 

hypertensive patients and their attitude toward their illness. Journal of 

Advanced Nursing, 34(2), 189 - 195. 

Otero-Sabogal, R., Stewart, S., Shema, S.J., & Pasick, R.J. (2007). Ethic differences in 

decisional balance and stage of mammography adoption. Health 

Education & Behavior, 34(2), 278 - 296.


Ruixing, Y., et al. (2006). Prevalence, awareness, treatment, control and risk factors of 

hypertension in the Guangxi Hei Yi Zhuang and Han populations. 

Hypertension Research, 29(6), 423 - 432. 

Sheridon, S., Pignone, M., & Denahue, K. (2000). Hypertension (Screening, 

counseling, and treatment). Lancet. [Online]. Available : http://www. 

businessgraphealthorg/benefitstopics/topics/purchasers/condition_specific/ev 

idencestatement/hypertension_es.pdf. [2009, January 16]. 

Wanger, E.H., et.al. (1980). Hypertension control in a rural biracial community: 

Successes and failures of primary care. AJPH, 70(1), 48 - 55.

54 


ศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุขภูเก็ต 


ทัศนีย� เอกวานิช ∗ และนิตยา ป�ญจมีดิถี ∗∗ 


การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค�เพื่อ 

1) ศึกษาดัชนีชี้วัดความสุขของผู�ดูแลเด็ก 

เล็ก และ 2) ศึกษาป�ญหา อุปสรรค และเงื่อนไขแห�งความสําเร็จของการดําเนินการของ 

ศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุข 

กลุ�มตัวอย�างประกอบด�วยครูจากศูนย�พัฒนาเด็กเล็กจํานวน 

56 คน 

เครื่องมือที่ใช�ในการศึกษาครั้งนี้ 

ได�แก� แบบประเมินดัชนีชี้วัดความสุขคนไทยของกรม 

สุขภาพจิต บันทึกประสบการณ�และความรู�สึกก�อนการอบรม 

เทคนิคการจัดการความรู� 

กระบวนการ After Action Review (AAR) วิเคราะห�ข�อมูลด�วยสถิติร�อยละ ค�าเฉลี่ย 

และ 

การวิเคราะห�เนื้อหา 

(Content analysis) 

ผลการศึกษาพบว�า หลังผ�านกิจกรรมที่ 

1 (“ค�ายสร�างครู ครูสร�างเด็ก”) ผู�ดูแล 

เด็กเล็กมีความสุขมากกว�าคนทั่วไปและมีความสุขเท�ากับคนทั่วไปเพิ่มขึ้นจากร�อยละ 

92.98 เป�นร�อยละ 98.12 ผู�ดูแลเด็กเล็กที่มีความสุขน�อยกว�าคนทั่วไปลดจากร�อยละ 

7.02 

เหลือร�อยละ 1.89 และสิ่งที่ผู�ดูแลเด็กเล็กเปลี่ยนไปหลังผ�าน 

3 กิจกรรมหลัก (ค�ายสร�าง 

ครู ครูสร�างเด็ก, สื่อสร�างสรรค� 

นิทานสร�างสุขและสื่อสร�างสรรค� 

เพลงสร�างสุข) ได�แก� 

ผู�ดูแลเด็กเล็กมีความภาคภูมิใจในความเป�นครูมากขึ้น 

มีความสุขมากขึ้น 

ควบคุม 

อารมณ�ตัวเองได�มากขึ้น 

มีความคิดสร�างสรรค�มากขึ้น 

รับฟ�งเด็ก เล�นกับเด็กมากขึ้น 

นํา 

เทคโนโลยีใหม�ๆ ไปใช�ในการสอนและทําสื่อ 

ป�ญหาและอุปสรรคในการดําเนินงานประกอบด�วยระยะเวลาในการจัดอบรม 

โดยกิจกรรมสื่อสร�างสรรค� 

นิทานสร�างสุข เพียง 1 วัน น�อยเกินไป ทําให�เรียนรู�การผลิต 

สื่อได�น�อยชิ้น 

และการจัดกิจกรรมในช�วงก�อนเป�ดเทอม เป�นช�วงที่สะดวกสําหรับครู 

ผู�ดูแลเด็กเล็ก 

แต�ค�อนข�างยากที่จะติดตามตัวแทนผู�ปกครองมาเข�าร�วมในการพัฒนา 

แบบประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก ทําให�ต�องแยกจัดการประชุมเชิงปฏิบัติการ 

∗ นายแพทย� 9 วช. กองการแพทย� เทศบาลนครภูเก็ต. 

∗∗ พยาบาลวิชาชีพ 7 วช. กองการแพทย� เทศบาลนครภูเก็ต.

56 


เงื่อนไขแห�งความสําเร็จ 

ประกอบด�วย 4 ประการ คือ 1) หลักสูตรการอบรมได� 

จากการวิเคราะห�ความต�องการของผู�เรียน 

จึงสอดคล�องกับความต�องการของผู�ร�วม 

กิจกรรม 2) การคัดเลือกวิทยากรที่มีความรู�ความสามารถในการถ�ายทอดประสบการณ�ที่ 

ดีและมีประสบการณ�จริงในการดูแลเด็กเล็ก ทําให�เข�าใจสภาพป�ญหาและความต�องการ 

ของผู�เรียน 

จึงสามารถเข�าถึงจิตใจของผู�เรียน 

3) การเลือกใช�รูปแบบกิจกรรมที่ 

หลากหลายโดยสอดแทรกความสนุกและสาระผ�านการปฏิบัติจริงทําให�ผู�เรียนได�รับ 

ข�อคิดที่ดี 

สามารถจดจํา และมีความสุขและสนุกในการเรียนรู�ตลอดเวลาที่ร�วมกิจกรรม 

และ 4) ผู�บริหารระดับสูงของเทศบาลนครภูเก็ตให�การสนับสนุน 

นอกจากนี้ 

คณะผู� 

ศึกษายังได�เสนอแนะรูปแบบการพัฒนาศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุข 

คําสําคัญ : ดัชนีชี้วัดความสุข 

ศูนย�เด็กเล็ก 

ABSTRACT 

The aims of this study were to study the happiness of the teachers in the child 

development centers and to study the problems, obstacles, and key success factor of 

the Phuket Happy child development center project. The sample of the study was 56 

teachers from 31 child development centers who attended the course. The instruments 

of the study were the Thai happiness indicator evaluation form, the experience notes of 

the teachers in the the child development centers, Knowledge Management technique 

and After Action Review technique. Descriptive statistic, percentage, means and 

content analysis were used to analyze the data. 

The results from the study showed that the teachers in the child development 

centers of which happier than the average group and those about the average group 

were rising from 92.98% to 98.12% and the teachers of which less happy compare 

with the average group were decrease from 7.02% to 1.89%. After the 3 courses, 

(Teacher camp Program, creative media & stories and creative media & songs) 

Teachers were more proud of their career, with more creative thinking, prefer to play 

and listen to the schoolchildren and produced various toys.


The problems and obstacles were the teacher camp program was too short, 

the appropriate time for setting the activity for the teachers was before the starting of 

the semester, but it was difficult for parents to participate in the evaluating of the child 

development centers’ standard. 

There had 4 key success factors: 1) the training program was derived from 

the training need, 2) the resource persons have the good teaching skills and 

experiences. 3) there had various activities containing various contents and fun, and 4) 

the support from the City of Phuket’s administrator. Besides, the researchers also 

suggest how to set up a Happiness Child Development center. 

Key words : Happiness, The child development center 


ศูนย�พัฒนาเด็กเล็กในจังหวัดภูเก็ต มี 38 ศูนย� ภายใต�สังกัดของเทศบาลและ 

องค�การบริหารส�วนตําบล รวม 18 แห�ง (กองการแพทย� เทศบาลนครภูเก็ต, 2550) มีครู 

ผู�ดูแลเด็กเล็กรวม 

190 คน นักเรียน 3,321 คน สําหรับเทศบาลนครภูเก็ตดูแลศูนย�พัฒนา 

เด็กเล็ก 4 ศูนย� คือ ศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 1 ศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 2 ศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 3 และ 

ศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 4 รับเด็กอายุ 3 ถึง 4 ขวบ เข�าเรียนนาน 1 ป� ภายใต�ปรัชญา “สร�าง 

ประสบการณ� มารยาทงาม พัฒนาการเลิศ” ป�จจุบันมีนักเรียน รวม 341 คน มีครูผู�ดูแล 

เด็ก ซึ่งทั้งหมดเป�นลูกจ�างชั่วคราว 

รวม 21 คน มีวุฒิการศึกษาตั้งแต�ระดับมัธยมศึกษา 

ตอนปลาย (ม.6) ถึงระดับปริญญาตรี สาขาเอกปฐมวัย หรือสาขาอื่น 

จากการวิเคราะห� 

ความต�องการที่จะอบรม 

(Training need) ของครูผู�ดูแลเด็กเล็กในสังกัดเทศบาลนคร 

ภูเก็ต 4 ศูนย� จํานวน 20 คน ด�วยการให�ตอบคําถาม “พร 3 ประการ” ที่ตนเองอยากได� 

พบว�าครูผู�ดูแลเด็กเล็กส�วนใหญ�ต�องการมีความก�าวหน�า 

และมั่นคงในสายอาชีพ 

อยาก 

ให�เพื่อนครูมีความรักความสามัคคี 

เอื้ออาทรให�เกียรติซึ่งกันและกัน 

ปฏิบัติงานร�วมกัน 

อย�างมีความสุข อยากได�ของเล�น และนิทานใหม�ๆ สําหรับเด็ก 

โดยที่ช�วงวัย 

3-4 ขวบ เป�นช�วงวัยเปลี่ยนผ�านที่สําคัญจากอ�อมอกพ�อแม�สู�สังคม 

ภายนอก ครูผู�ดูแลเด็กเล็กจึงมีบทบาทสําคัญยิ่งในการกล�อมเกลาให�เด็กน�อยเติบโตเป�น

58 


1. เพื่อสร�างความตระหนักถึงคุณค�าของความเป�นครูพี่เลี้ยงในศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

2. เพื่อเพิ่มองค�ความรู�เกี่ยวกับการสร�างสุขในการทํางานให�กับครูพี่เลี้ยงใน 

ศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

3. เพื่อสร�างเครือข�ายครูผู�สอนในศูนย�พัฒนาเด็กเล็กจังหวัดภูเก็ต 

4. เพื่อพัฒนาตัวชี้วัดที่ใช�ประเมินศูนย�พัฒนาเด็กเล็กน�าอยู�ให�สอดคล�องกับ 

พื้นที่โดยใช�กระบวนการมีส�วนร�วม 

การศึกษาครั้งนี้ศึกษาเฉพาะศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

4 ศูนย� ในสังกัดเทศบาลนคร 

ภูเก็ต โดยเริ่มศึกษาตั้งแต� 

1 เมษายน พ.ศ. 2550 เป�นต�นมา สําหรับศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

อีก 34 ศูนย� ที่อยู�นอกสังกัดเทศบาลนครภูเก็ต 

จะศึกษาในลักษณะของบริบทและการ 

เชื่อมโยงในเครือข�ายศูนย�พัฒนาเด็กเล็กจังหวัดภูเก็ต


วัตถุประสงค� 

1. เพื่อศึกษาดัชนีชี้วัดความสุขของผู�ดูแลเด็กเล็ก 

2. เพื่อศึกษาป�ญหา 

อุปสรรค และเงื่อนไขแห�งความสําเร็จของการดําเนินการ 

ของศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุข 

กรอบแนวคิดในการวิจัย 

ครูในศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก ศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุข 

1. ตระหนักถึงคุณค�าของความเป�นครู 

2. มีเครือข�ายครูพี่เลี้ยงในศูนย�พัฒนา 

เด็กเล็ก จ.ภูเก็ต เพื่อการแลกเปลี่ยน 

ประสบการณ�ที่ดี 

3. มีส�วนร�วมในการทบทวนแบบ 

ประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

ครูศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

มีความสุขในการทํางาน 

นักเรียนได�รับการ 

กล�อมเกลาให�เป�นเด็กดี 

เก�ง มีความสุข 

เครื่องมือที่ใช�ในการวิจัย 

ประกอบด�วย 

1. แบบประเมินดัชนีชี้วัดความสุขคนไทย 

15 ข�อ ของกรมสุขภาพจิต (กรม 

สุขภาพจิต, 2545) โดย อภิชัย มงคลและคณะ (2544) เป�นผู�พัฒนาขึ้น 

โดยใช�กับผู�ที่มี 

อายุ 15 - 60 ป� เป�นการประเมินเหตุการณ�ความคิดเห็น ความรู�สึกของผู�ถูกประเมินว�าอยู� 

ในระดับใดในระยะ 1 เดือนที่ผ�านมา 

เพื่อให�ทราบถึงภาวะสุขภาพจิต 

หากพบว�าต่ํากว�า 

คนทั่วไปจะได�ขอรับบริการปรึกษาจากหน�วยงานสาธารณสุขใกล�บ�าน 

กลุ�มที่ 

1 

ได�แก�ข�อ 

การให�คะแนน แบ�งออกเป�น 2 กลุ�ม 

ดังต�อไปนี้ 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

60 


้ 

แต�ละข�อให�คะแนนดังต�อไปนี 

ไม�เลย 0 คะแนน เล็กน�อย 1 คะแนน 

มาก 2 คะแนน มากที่สุด 

3 คะแนน 

กลุ�มที่ 

2 ได�แก�ข�อ 3 8 12 

้ 

แต�ละข�อให�คะแนนดังต�อไปนี 

ไม�เลย 3 คะแนน เล็กน�อย 2 คะแนน 

มาก 1 คะแนน มากที่สุด 

0 คะแนน 

การแปลผล เมื่อรวมคะแนนทุกข�อแล�วนํามาเปรียบเทียบกับเกณฑ�ปกติที่ 

กําหนดดังนี้ 

คะแนน 33 – 45 คะแนน หมายถึง มีความสุขมากกว�าคนทั่วไป 

(good) 

คะแนน 27 – 32 คะแนน หมายถึง มีความสุขเท�ากับคนทั่วไป 

(fair) 

26 คะแนน หรือน�อยกว�า หมายถึง มีความสุขน�อยกว�าคนทั่วไป 

(poor) 

2. บันทึกประสบการณ�และความรู�สึกก�อนการอบรม 

3. ใบประเมินความรู�สึกหลังการอบรม 

4. แบบประเมินผลการจัดอบรม 

5. แบบสํารวจความคิดเห็นการจัดโครงการพัฒนาศักยภาพครูศูนย�เด็กเล็ก 

6. เทคนิคการจัดการความรู� 

(Knowledge Management : KM) 

7. กระบวนการ After Action Review (AAR) 

กิจกรรมหลักที่คณะผู�ศึกษาได�จัดดําเนินการ 

เพื่อสร�างความตระหนักถึงคุณค�าแห�งความเป�นครูและเพิ่มองค�ความรู�เกี่ยวกับ 

การสร�างสุขในการทํางาน ได�แก� 

กิจกรรมที่ 

1 : “ค�ายสร�างครู ครูสร�างเด็ก” เป�นหลักสูตรค�างคืน 3 วัน 2 คืน จัด 

ระหว�าง 9-11 พฤษภาคม 2550 ณ ค�ายลูกเสือ เขตการศึกษา 4 จังหวัดภูเก็ต เพื่อสร�าง 

ความตระหนักและคุณค�าของความเป�นครูในศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก และการสร�างสุขในการ



2 : “สื่อสร�างสรรค� 

นิทานสร�างสุข” (หลักสูตร 1 วัน) จัดขึ้นในวัน 

เสาร�ที่ 

28 กรกฎาคม 2550 ณ โรงแรมภูเก็ตเมอร�ลิน จังหวัดภูเก็ต มีครูผู�ดูแลเด็กเล็กจาก 

31 แห�ง 64 คน เข�าร�วมอบรม กิจกรรมประกอบด�วย เวทีแลกเปลี่ยนประสบการณ�ที่ 

เปลี่ยนไปของผู�ดูแลเด็กเล็ก 

มีการประเมินความสุขของผู�ดูแลเด็กเล็กเป�นครั้งที่ 

2 และ 

ติดตามความก�าวหน�าของเครือข�ายศูนย�เด็กเล็กจังหวัดภูเก็ต พร�อมทั้งทบทวนแบบ 

ประเมินมาตรฐานศูนย�เด็กเล็ก และยังได�เชิญ อาจารย�อุทุมพร มุลพรม เป�นวิทยากรเพิ่ม 

องค�ความรู�เกี่ยวกับเทคนิคการผลิตสื่อและเล�านิทานเพื่อพัฒนา 

IQ และ EQ ให�กับเด็ก 

นักเรียน 


3 : “สื่อสร�างสรรค� 

เพลงสร�างสุข” (หลักสูตร 2 วัน) จัดขึ้นในวัน 

เสาร�-อาทิตย�ที่ 

29 – 30 มี.ค.2551 ณ ห�องประชุมอาคารอเนกประสงค� งานป�องกันและ 

บรรเทาสาธารณภัย จังหวัดภูเก็ต เพื่อเป�นการต�อยอดองค�ความรู�ให�กับผู�ดูแลเด็กเล็ก 

โดย วิทยากร 5 ท�าน นําโดย ครูศีลดา รังสิกรรพุม และคณะจากมูลนิธิเด็กในสลัมใน 

พระอุปถัมภ� มีครูผู�ดูแลเด็กเล็กจาก 

33 แห�ง 56 คน เข�าร�วมอบรมกิจกรรมประกอบด�วย 

กิจกรรมกลุ�มเพื่อฝ�กปฏิบัติสลับกับการบรรยายสรุปและผลิตสื่อการสอน 

เพลง เกมส� 

พร�อมทั้งแลกเปลี่ยนประสบการณ� 

การดําเนินงานเครือข�าย ศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 3 อําเภอ 

ในจังหวัดภูเก็ต 

คณะผู�ศึกษาได�เข�าร�วมทั้ง 

3 กิจกรรม โดยเป�นผู�สังเกตการณ�และร�วมเป�น 

วิทยากรในการทบทวนแบบประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก โดยเชิญภาคีที่ 

เกี่ยวข�อง 

คือ ครูผู�ดูแลเด็ก 

ตัวแทนผู�ปกครอง 

และตัวแทนผู�บริหารศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

ให�

62 


การพัฒนาแบบประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็กจังหวัดภูเก็ต 

แบบประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก จังหวัดภูเก็ต ชุดบูรณาการนี้ถูก 

สร�างขึ้น 

โดยบูรณาการมาจาก 3 ส�วน คือ 

1. แบบประเมินมาตรฐานการศึกษาศูนย�พัฒนาเด็กเล็กขององค�กรปกครอง 

ส�วนท�องถิ่น 

(มาตรฐานขั้นพื้นฐาน) 

2. แบบประเมินมาตรฐานศูนย�เด็กเล็กน�าอยู� 

ป� 2547 ของกรมอนามัย 

3. ประสบการณ�ของผู�บริหารศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

ผู�ดูแลเด็ก 

และผู�ปกครอง 

นักเรียน 

โดยนําข�อมูลทั้ง 

3 เกณฑ� มาบูรณาการให�สอดคล�องกับพื้นที่ 

โดยยังคง 

โครงสร�างหลักตามเกณฑ�ขององค�กรปกครองส�วนท�องถิ่น 

(มาตรฐานขั้นพื้นฐาน) 

คือ 

ด�านบุคลากร ด�านศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก และด�านผู�เรียน 

ได�ปรับเปลี่ยนรายละเอียดตัวบ�งชี้ 

ขั้นตอนและผลของการพัฒนาแบบประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็กภูเก็ต 

ครั้งที่ 

1 ดําเนินการในวันที่ 

10 พฤษภาคม 2550 ระหว�างจัดกิจกรรม ค�ายสร�าง 

ครู ครูสร�างเด็ก และครูศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก ได�ร�วมกันพิจารณาและสรุป (ร�าง) แบบ 

ประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็กภูเก็ต ชุดบูรณาการ 



2 กรกฎาคม 2550 ณ ห�องประชุมศูนย�บริการ 

สาธารณสุข เทศบาลนครภูเก็ต 2 ได�จัดประชุมเชิงปฏิบัติการโดยเชิญอีก 2 ภาคีที่ 

เกี่ยวข�อง 

34 คน คือ กลุ�มผู�บริหารศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

ในจังหวัดภูเก็ต 9 คน และกลุ�ม 

ผู�ปกครองนักเรียนของศูนย�พัฒนาเด็กเล็กในสังกัดเทศบาลนครภูเก็ต 

25 คน ร�วมกัน 

พิจารณา (ร�าง) แบบประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็กชุดบูรณาการจากครั้งที่ 

1 และ 

ได�ปรับปรุงแบบประเมิน 



28 กรกฎาคม 2550 ในระหว�างจัดกิจกรรมสื่อ 

สร�างสรรค� นิทานสร�างสุข ได�ทบทวน (ร�าง) แบบประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก


การจัดตั้งเครือข�ายศูนย�พัฒนาเด็กเล็กจังหวัดภูเก็ต 

คณะผู�ศึกษาได�เริ่มดําเนินการในวันสุดท�ายของการจัดกิจกรรมที่ 

1 “ค�ายสร�าง 

ครู ครูสร�างเด็ก” โดยทีมวิทยากรของมูลนิธิเด็กอ�อนในสลัมในพระอุปถัมภ�ฯ ได�ให�ครูที่ 

ร�วมกิจกรรมระดมสมองถึงประโยชน�ของการมีเครือข�าย จากนั้นได�ร�วมกันจัดตั้ง 

เครือข�ายครูศูนย�พัฒนาเด็กเล็กจังหวัดภูเก็ต และเครือข�ายของ 3 อําเภอ คือ อําเภอเมือง 

อําเภอกะทู� 

และอําเภอถลางขึ้นเป�นครั้งแรก 

โดยเลือกตั้งประธาน 

รองประธาน เหรัญญิก 

ปฏิคม และประชาสัมพันธ� แล�วให�แต�ละเครือข�ายไปแต�งตั้งทีมงานเพิ่มเติม 

และได�มีการ 

ประชุมคณะกรรมการครั้งแรก 

เมื่อวันที่ 

6 กรกฎาคม 2550 ณ ศูนย�พัฒนาเด็กเล็กเทศบาล 

นครภูเก็ต 1 จากนั้นกําหนดให�มีการประชุมทุก 

1 - 2 เดือน 


ดัชนีชี้วัดความสุขของครูศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

คณะผู�ศึกษาได�ใช�แบบประเมินดัชนีชี้วัดความสุขคนไทย 

15 ข�อ ของกรม 

สุขภาพจิตในครูศูนย�พัฒนาเด็กเล็กที่เข�าร�วมกิจกรรม 

พบว�า หลังผ�านกิจกรรมที่ 

1 ผู�ดูแล 

เด็กเล็ก มีความสุขมากกว�าคนทั่วไปและมีความสุขเท�ากับคนทั่วไปเพิ่มขึ้นจากร�อยละ 

92.98 เป�นร�อยละ 98.12 ผู�ดูแลเด็กเล็กที่มีความสุขน�อยกว�าคนทั่วไปลดจากร�อยละ 

7.02 

เหลือร�อยละ 1.89 และสิ ่งที่ผู�ดูแลเด็กเล็กเปลี่ยนไปหลังผ�านกิจกรรม 

ได�แก� ผู�ดูแลเด็ก 

เล็กมีความภาคภูมิใจในความเป�นครูมากขึ้น 

มีความสุขมากขึ้น 

ควบคุมอารมณ�ตัวเองได� 

มากขึ้น 

มีความคิดสร�างสรรค�มากขึ้น 

รับฟ�งเด็ก เล�นกับเด็กมากขึ้น 

นําเทคโนโลยีใหม�ๆ 

ไปใช�ในการสอนและทําสื่อ

64 


ป�ญหาและอุปสรรคในการดําเนินงาน 

สําหรับการพัฒนาครูให�มีความสุขในการทํางาน ผ�าน 3 กิจกรรมหลัก สรุปได� 


1. ระยะเวลาในการจัดอบรมโดยกิจกรรมสื่อสร�างสรรค� 

นิทานสร�างสุข เพียง 1 

วัน น�อยเกินไป ทําให�เรียนรู�การผลิตสื่อได�น�อยชิ้น 

2. การจัดกิจกรรมในช�วงก�อนเป�ดเทอม เป�นช�วงที่สะดวกสําหรับครูผู�ดูแลเด็ก 

เล็ก แต�ค�อนข�างยากที่จะติดตามตัวแทนผู�ปกครองมาเข�าร�วมในการพัฒนาแบบประเมิน 

มาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก ทําให�ต�องแยกจัดการประชุมเชิงปฏิบัติการ 

เงื่อนไขแห�งความสําเร็จ 

1. หลักสูตรการอบรมได�จากการวิเคราะห�ความต�องการของผู�เรียน 

(Training 

need) จึงสอดคล�องกับความต�องการของผู�ร�วมกิจกรรม 

2. การคัดเลือกวิทยากรที่มีความรู�ความสามารถในการถ�ายทอดประสบการณ�ที่ 

ดี และมีประสบการณ�จริงในการดูแลเด็กเล็ก ทําให�เข�าใจสภาพป�ญหา และความต�องการ 

ของผู�เรียน 

จึงสามารถเข�าถึงจิตใจของผู�เรียน 

3. การเลือกใช�รูปแบบกิจกรรมที่หลากหลาย 

โดยสอดแทรกความสนุกและ 

สาระ ผ�านการปฏิบัติจริงทําให�ผู�เรียนได�รับข�อคิดที่ดี 

สามารถจดจํา และมีความสุขและ 

สนุกในการเรียนรู�ตลอดเวลาที่ร�วมกิจกรรม 

4. ผู�บริหารระดับสูงของเทศบาลนครภูเก็ตให�การสนับสนุน 


จากการศึกษาพบว�าผู�ดูแลเด็กเล็กมีความสุขเพิ่มขึ้นหลังเข�าร�วมกิจกรรมการ 

สร�างสุขในการทํางาน เนื่องจากศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

คือ ดัชนีชี้วัดคุณภาพของชุมชน 

(นุชฤดี รุ�ยใหม�, 

มปป.) โดยชุมชนที่ประชากรมีเศรษฐกิจดี 

สภาพศูนย�พัฒนาเด็กเล็กจะ 

สะอาด อุปกรณ�ครบครัน เด็กแต�งกายสะอาด อาหารการกินสมบูรณ� เด็กสุขภาพดี ศูนย� 

พัฒนาเด็กเล็กจึงควรได�รับการพัฒนาเพื่อเป�นสถานที่เตรียมความพร�อมด�านสมอง 

สุขภาพและวินัยของเด็กไทย เพื่อกลายเป�นบุคลากรที่มีคุณภาพของประเทศในอนาคต 

ภายใต�การสนับสนุนของคนในชุมชนและผู�บริหารท�องถิ่น 

พร�อมทั้งพัฒนาผู�ดูแลเด็ก 

ให�มีวิทยฐานะเพิ่มขึ้น 

สอดคล�องกับเงื่อนไขแห�งความสําเร็จของศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุข


กรมสุขภาพจิต โดย สมชาย จักรพันธุ� 

(2549) ได�รายงานผลการสํารวจ 

ความสุขของคนไทยในป� พ.ศ.2548 ในเขตกรุงเทพฯ และภูมิภาค 19 เขตราชการ 

จํานวน 3,340 ตัวอย�าง โดยใช�แบบประเมินดัชนีความสุขคนไทยของกรมสุขภาพจิต 15 

ข�อ พบว�า คนไทยส�วนใหญ�มีความสุขในระดับปกติและเพศชายมีความสุขในระดับมาก 

มากกว�าเพศหญิง (ร�อยละ 47.30 และ ร�อยละ 24.49 ตามลําดับ) โดยภาคใต�มีระดับ 

ความสุขน�อยที่สุด 

ในขณะที่ภาคอีสานมีระดับความสุขมากที่สุด 

เมื่อเปรียบเทียบระดับ 

ความสุขของคนไทยที่สํารวจเมื่อ 

ป� พ.ศ.2546 พบว�าคนไทยมีความสุขลดลงไม�มากนัก 

โดยระดับความสุขมีทั้งป�จจัยภายนอกและภายในมาเกี่ยวข�องกัน 

และหากไม�มีการ 

พัฒนาความเข�มแข็งของจิตใจที่จะเผชิญกับอุปสรรค 

ไม�มีการฝ�กความฉลาดทางอารมณ� 

(EQ) ก็เปรียบเสมือนคนที่ขาดภูมิคุ�มกันโรค 

อาจทําให�เสียโอกาสที่ดีในชีวิต 


กิจกรรมค�ายสร�างครู ครูสร�างเด็กที่ได�จัดอบรมให�กับผู�ดูแลเด็กเล็กก็เป�นอีกรูปแบบหนึ่ง 

ในการพัฒนาทักษะ EQ ให�กับผู�ดูแลเด็กเล็ก 


ข�อเสนอแนะเชิงนโยบาย 

1. ควรมีการจัดสรรงบประมาณในป�ถัดไป เพื่อสานต�อโครงการศูนย�เด็กเล็ก 

เป��ยมสุข 

พร�อมทั้งจัดให�มีเวทีแลกเปลี่ยนตัวอย�างที่ดีระหว�างเครือข�ายครูศูนย�พัฒนาเด็ก 

เล็กในระดับจังหวัด เพื่อเสริมสร�างความเข�มแข็งให� 

กับเครือข�ายศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

จังหวัดภูเก็ต

66 


2. ควรสนับสนุนให�เครือข�ายศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก จังหวัดภูเก็ต จัดทําฐานข�อมูล 

ตัวอย�างที่ดีและสร�าง 

Webpage ของศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก เพื่อเป�นสื่อกลางการเรียนรู� 

3. ต�นสังกัดควรสนับสนุนให�ครูศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก ได�ศึกษาต�อวุฒิปริญญาตรี 

สาขาเอกปฐมวัย และผลักดันให�ได�รับการบรรจุเป�นข�าราชการ เพื่อสร�างความมั่นคงใน 

อาชีพให�กับครูผู�ดูแลเด็กเล็ก 

4. แบบประเมินมาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็กชุดบูรณาการที่ครูผู�ดูแลเด็กเล็ก 

ร�วมกันพัฒนา ควรผลักดันให�ผู�ประเมินจากสังกัดต�างๆ 

ยอมรับ เพื่อลดภาระงานด�าน 

เอกสารให�กับครูผู�ดูแลเด็กเล็ก 

ข�อเสนอแนะเชิงปฏิบัติ 

1. ควรมีการจัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาศักยภาพของครูศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

ตาม 

ความต�องการของผู�เรียนอย�างน�อยป�ละ 


2. ผู�บริหารศูนย�พัฒนาเด็กเล็กควรจัดให�มีการประเมินความสุขของครูผู�ดูแล 

เด็กเล็ก โดยใช�แบบประเมินของกรมสุขภาพจิตอย�างน�อยป�การศึกษาละ 1 ครั้ง 

เพื่อ 

วิเคราะห�ป�ญหา เมื่อพบป�ญหาจะได�เติมเต็มด�วยการพัฒนาความฉลาดทางอารมณ�ให�กับ 

ครูผู�ดูแลเด็กเล็ก 

ข�อเสนอแนะเพื่อการศึกษาต�อไป 

ควรมีการวิเคราะห�จุดแข็งจุดอ�อน วิกฤต และภาวะคุกคาม (SWOT) ของครู 

และศูนย�พัฒนาเด็กเล็กแต�ละศูนย�ที่มาจากต�นสังกัดที่ต�างกัน 

เช�น กรมศาสนาหรือกรม 

พัฒนาชุมชน (เดิม) ก�อนถ�ายโอนให�องค�กรปกครองส�วนท�องถิ่นแล�วเก็บเกี่ยว 

ประสบการณ�ที่ดีของแต�ละศูนย�มาประยุกต�ใช�ให�เหมาะกับตนเอง 

นอกจากนี้คณะผู� 

ศึกษาได�เสนอแนะรูปแบบการพัฒนาศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุขดังนี้

ข�อเสนอแนะเพื่อการพัฒนาศูนย�เด็กเล็กเป��ยมสุข 

วิเคราะห� 

SWOT 

ของศูนย� 

พัฒนา 

เด็กเล็ก 

หาประเด็นที่ 

ครูต�องการ 

อบรม 

(Training 

need) 

จัดอบรม เพื่อ 

ลดจุดอ�อน 

เสริมจุดแข็ง 

ให�กับครู 

ผู�ดูแลเด็กเล็ก 

� กิจกรรม “ค�ายสร�างครู 

ครูสร�างเด็ก” 

- เพื่อสร�างความตระหนักถึง 

คุณค�าของ การเป�นครู 

ศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

- เพื่อเสริมเทคนิคการทํางาน 

อย�างมีความสุข 

- เพื่อเสริมเทคนิคการ 

ทํางานเป�นทีม 

- เพื่อร�วมพัฒนาแบบประเมิน 

มาตรฐานศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก 

(จากเกณฑ�ของอปท.+กรม 

อนามัย) 

� กิจกรรม “สื่อสร�างสรรค� 

นิทานสร�างสุข” 

- เพื่อเพิ่มองค�ความรู�เรื่อง 

การผลิตสื่อประกอบการเล�า 

นิทาน 

� กิจกรรม “สื่อสร�างสรรค� 

เพลงสร�างสุข"” 

- เพื่อเพิ่มองค�ความรู� 

เรื่อง 

การผลิตสื่อและใช�เพลง 

ประกอบกิจกรรม 


สร�างเครือข�ายศูนย� 

พัฒนาเด็กเล็ก 

ระดับจังหวัด 

จัดเวทีแลกเปลี่ยน 

ประสบการณ� และ 

ตัวอย�างที่ดีอย�างน�อย 

ภาคเรียน ละ 1 ครั้ง 

ใช�รูปแบบ 

Knowledge 

Management (KM) 

+ ใช�เทคนิค After 

Action Review 

(AAR) ประเมินผล 

- สนับสนุนงบประมาณ 

โดย อปท. 

- ผู�รับผิดชอบหลัก 

: 

เครือข�ายศูนย�พัฒนา 

เด็กระดับจังหวัดและ 

ผู�บริหารศูนย�พัฒนา 

เด็กเล็ก 

- ผู� 

สนับสนุนด�าน วิชาการ:กองการแพทย� / 

กองสาธารณสุขและ 

สิ่งแวดล�อม 

/ เทศบาล / 

อบต. 

ขั้นตอน 

ต�อไป 

จัดทําฐานข�อมูลของตัวอย�างที่ดีและเป�ด 

Web site ของศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก โดย 

เครือข�ายศูนย�พัฒนาเด็กเล็กระดับจังหวัด

68 



การแพทย�เทศบาลนครภูเก็ต, กอง. (2550). ข�อมูลพื้นฐานงานโรงเรียนส�งเสริมสุขภาพ 

ป�การศึกษา 2550. ภูเก็ต. (อัดสําเนา). 

นุชฤดี รุ�ยใหม�. 

(มปป.). ศูนย�พัฒนาเด็กเล็ก ดัชนีวัดคุณภาพชุมชน. นิเทศศาสตร� 

มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต. กรุงเทพฯ. 

นิชรา เรืองดารกานนท�. (2543). พัฒนาการและเชาวน�ป�ญญาของเด็กไทย. สงขลา : โรงพิมพ� 

เอกสารหาดใหญ�. 

ศึกษาธิการ, กระทรวง. (ม.ป.ป). แบบประเมินมาตรฐานการศึกษาปฐมวัยของกระทรวง 

ศึกษาธิการ. กรุงเทพฯ. (อัดสําเนา). 

สมชาย จักรพันธุ�. 

(2549). ผลการสํารวจความสุขของคนไทย ป� 2548 ในเขต 

กรุงเทพมหานคร. ผู�จัดการออนไลน�. 

30 ตุลาคม 2549. 

สายพิณ อัครป�ทมานนท� และคณะ. (2550). การทบทวนความรู�เพื่อพัฒนาตัวชี้วัด 

สําหรับประเมินมาตรฐานศูนย�เด็กเล็ก. มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา. 

กรุงเทพฯ. (อัดสําเนา). 

สุขภาพจิต, กรม. (2545). แบบประเมินทางสุขภาพจิต. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ�องค�การ 

สงเคราะห�ทหารผ�านศึก. 

ส�งเสริมการปกครองท�องถิ่น, 

กรม. (2550). แบบประเมินผลตามมาตรฐานการศึกษา 

ศูนย�พัฒนาเด็กเล็กขององค�กรปกครองส�วนท�องถิ่น 

(มาตรฐานขั้นพื้นฐาน). 

กรมส�งเสริมการปกครองท�องถิ่น, 

กระทรวงมหาดไทย. 

อนามัยและสิ่งแวดล�อม, 

สํานัก. (2548). คู�มือการดําเนินงานโครงการศูนย�เด็กเล็กน�าอยู� 

กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ�องค�การรับส�งสินค�า 

และพัสดุภัณฑ�. 

อภิชัย มงคลและคณะ. (2544). การศึกษาดัชนีวัดสุขภาพจิตคนไทย. วารสารสมาคม 

จิตแพทย�แห�งประเทศไทย. 46(3) 209-225.


การพัฒนาแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�าน 

ระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาด�านวิทยาศาสตร� 

A Development of The Virtual Laboratory Model for Study via 

Internet System in Physics Subject for Science Students 

ศันสนีย� สังสรรค�อนันต� ∗ และณรงค� สมพงษ� ∗∗ 


การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค�ดังนี้คือ 

1) เพื่อพัฒนาแบบจําลอง 

ห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชา 

ฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาด�านวิทยาศาสตร� 2) เพื่อหาประสิทธิภาพของห�องปฏิบัติการ 

เสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� 

สําหรับ 

นักศึกษาด�านวิทยาศาสตร� 3) เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักศึกษาที่มีต�อห�องปฏิบัติการ 

เสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต 

ประชากรที่ใช�ในการ 

วิจัยได�แก� นักศึกษาปริญญาตรีชั้นป�ที่ 

1 ป�การศึกษา 2550 คณะวิทยาศาสตร�และ 

เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร�จํานวน 662 คน ที่ลงทะเบียนเรียนวิชา 

ปฏิบัติการ 

ฟ�สิกส� 1 (วท. 181) กลุ�มตัวอย�างได�มาโดยการเลือกแบบเจาะจง 

(Purposive Sampling) 

ได�แก� นักศึกษาระดับปริญญาตรีชั้นป�ที่ 

1 สาขาวิชาฟ�สิกส� และฟ�สิกส�อิเล็กทรอนิกส� 

คณะวิทยาศาสตร�และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร� ที่ลงทะเบียนเรียนวิชา 

ปฏิบัติการฟ�สิกส� 1 ในภาคเรียนที่ 

1 ป�การศึกษา 2550 จํานวน 60 คน โดยให�กลุ�ม 

ตัวอย�างเรียนกับห�องปฏิบัติการเสมือนจริง สถิติที่ใช�ในการวิเคราะห�ข�อมูลได�แก� 


ค�าร�อยละ ค�าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 

ผลการวิจัยสรุปว�า 1) แบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการ 

สอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต ประกอบด�วย ส�วนนําเสนอเนื้อหา 

ส�วนสนับสนุน 

∗ 

แขนงวิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา 

สาขาวิชาศึกษาศาสตร� มหาวิทยาลัย 

สุโขทัยธรรมาธิราช. 

∗∗ ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร� มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร�.

70 


คําสําคัญ : แบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบ 

เครือข�ายอินเทอร�เน็ต ห�องปฏิบัติการเสมือนจริง ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 

อินเทอร�เน็ต 

ABSTRACT 

The objectives of this investigation were to : 1) develop virtual laboratory 

model via internet system course in physics laboratory subject for science students, 2) 

find out virtual laboratory via internet system course efficiency in physics laboratory 

subject for science students, 3) determine students satisfaction in virtual laboratory via 

internet system course in physics laboratory subject. 

The sample were 60 first year students of physics and electronic physics 

discipline, Faculty of Science and Technology, Thammasat University, who enrolled in 

physics laboratory subject in first semester, FY 2007 towards purposive sampling 

technique under virtual laboratory model. Statistical analysis were percentage, 

arithmetic means, and standard deviation. 

The findings revealed that the appropriate virtual laboratory model via 

internet system course composed of content presentation, perception facilitation, and 

actual component of virtual laboratory. Virtual laboratory via internet system course 

efficiency index in physic laboratory subject for science students were 79.66/77.85. 

Mostly of students satisfied the lesson at the high level with the average score 3.78.


Key words : The Virtual Laboratory Model for Study via Internet System, The Virtual 

Laboratory Model, Achivement, Internet 


เทคโนโลยีเครือข�ายและเทคโนโลยีคอมพิวเตอร�ได�ถูกพัฒนาให�มีความก�าวหน�า 

มากยิ่งขึ้นในป�จจุบัน 

และเมื่อประกอบกับการขยายตัวของอินเทอร�เน็ตจึงมีผลกระทบ 

ต�อรูปแบบการจัดการศึกษาให�สามารถเปลี่ยนเป�นการเรียนการสอนบนเว็บ 

(Web–based 

Instruction) ซึ่งการเรียนในลักษณะนี้จะมีความยืดหยุ�นทางด�านเวลาโดยผู�เรียนสามารถ 

เข�ามาเรียนในเวลาใดก็ได�อีกทั้งไม�มีข�อจํากัดทางด�านระยะทาง 

แต�สิ่งที่ถือว�าเป�น 

อุปสรรคและความท�าทายอย�างหนึ่งของการจัดการเรียนการสอนบนเว็บโดยเฉพาะอย�าง 

ยิ่งในการเรียนทางด�านสายวิทยาศาสตร�และวิศวกรรมศาสตร� 

นั่นคือ 

ผู�เรียนจะไม� 

สามารถฝ�กปฏิบัติทําการทดลองในเนื้อหาส�วนที่ต�องทําในห�องปฏิบัติการได� 

ซึ่งป�ญหานี้ 

ถือว�าเป�นป�ญหาที่สําคัญยิ่ง 

แต�ด�วยความก�าวหน�าของเทคโนโลยีประกอบกับ 

ความสามารถของโปรแกรมคอมพิวเตอร�ที่มีประสิทธิภาพในป�จจุบัน 

จึงสามารถพัฒนา 

ให�มีการสร�างห�องปฏิบัติการเสมือนจริง (Virtual Laboratory) บนระบบเครือข�าย 

อินเทอร�เน็ต เพื่อให�ผู�เรียนสามารถดําเนินกิจกรรรมการเรียน 

รวมทั้งฝ�กปฏิบัติทําการ 

ทดลองด�านวิทยาศาสตร�ภายในห�องปฏิบัติการเสมือนจริงได� โดยไม�มีข�อจํากัดทางด�าน 

ระยะเวลาและสถานที่อีกทั้งยังสามารถมีปฏิสัมพันธ�กับโปรแกรมได�ด�วยการฝ�กทําการ 

ทดลองกับอุปกรณ�เสมือนจริงปฏิบัติซ้ําไปมากี่รอบก็ได�ด�วยตนเองจนกว�าเข�าใจ 


ตอบสนองต�อความต�องการต�อการเรียนรู�ด�วยตนเอง 

และผู�เรียนสามารถนําเอา 

ประสบการณ�ที่ได�รับจากห�องปฏิบัติการเสมือนจริงไปประยุกต�ใช�กับห�องปฏิบัติการจริงได� 

วัตถุประสงค�การวิจัย 

1. เพื่อพัฒนาแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�าน 

ระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาทางด�านวิทยาศาสตร� 

2. เพื่อหาประสิทธิภาพของห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอน 

ผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาทางด�านวิทยาศาสตร�

72 


3. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักศึกษาที่มีต�อห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อ 

การเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต 


การวิจัยครั้งนี้ผู�วิจัยได�มีวิธีดําเนินการวิจัย 

3 ขั้นตอน 


คือ 

ขั้นตอนที่ 

1 พัฒนาแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอน 

ผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาด�านวิทยาศาสตร� โดย 

ดําเนินการดังนี้ 

1. ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี ที่เกี่ยวข�องกับการวิจัยครั้งนี้ 

ได�แก� ทฤษฎี แนวคิดที่ 

เกี่ยวข�องกับการสอนบนเว็บ 

(Web–based Instruction) ทฤษฎี แนวคิดที่เกี่ยวข�องกับ 

ห�องปฏิบัติการเสมือนจริง ทฤษฎี แนวคิดที่เกี่ยวข�องกับการเรียนการสอนวิทยาศาสตร� 

ทฤษฎี แนวคิดที่เกี่ยวข�องกับการเรียนรู�ด�วยการนําตนเอง 

ทฤษฎี แนวคิดที่เกี่ยวข�องกับ 

ห�องปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร� ทฤษฎี แนวคิดที่เกี่ยวข�องกับการหาประสิทธิภาพ 

ของสื่อ 

งานวิจัยที่เกี่ยวข�องกับห�องปฏิบัติการเสมือนจริง 

รวมทั้งการออกแบบและ 

องค�ประกอบในการสร�างห�องปฏิบัติการเสมือนจริง จากเอกสารงานวิจัย และตัวอย�าง 

ห�องปฏิบัติการเสมือนจริงที่ได�มีผู�ทําการศึกษาและวิจัยไว�บนระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต 

จํานวน 26 เรื่องแล�วนําข�อมูลที่ได�ไปทําการวิเคราะห� 

เพื่อสร�างเป�นแบบประเมินเพื่อ 

สอบถามความคิดเห็นผู�เชี่ยวชาญ 

2. หลังจากที่ผู�เชี่ยวชาญได�ทําการประเมินเสร็จเรียบร�อยแล�ว 

นําผลการ 

ประเมินมาทําการวิเคราะห�ว�าแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการ 

สอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต จะต�องมีองค�ประกอบใดบ�าง 

3. ออกแบบห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบ 

เครือข�ายอินเทอร�เน็ต และวางแผนการนําเสนอในรูปแบบของแผนภูมิสายงาน (Flow Chart) 

เพื่อแสดงการเชื่อมโยงบทเรียนในแต�ละส�วนที่แสดงถึงความสัมพันธ�และการดําเนิน 

เรื่องการเรียนการสอน 

4. เขียนสคริปต� (Script) ห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�าน 

ระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต เพื่อกําหนดรายละเอียดของเนื้อหา 

รูปภาพ กราฟ�ก และ


5. นําบทสคริปต�ที่ได�มาให�โปรแกรมเมอร�ทําการเขียนโปรแกรมสร�าง 

ห�องปฏิบัติการเสมือนจริง โดยโปรแกรมที่ใช�จะประกอบด�วยสองส�วนคือ 

5.1 ส�วนแรกเป�นระบบบริหารการเรียนการสอน (Learning Management 

System : LMS) จะใช� LMS ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร� โดยระบบบริหารการเรียน 

การสอนจะเป�นส�วนที่ใช�แสดงข�อมูลในส�วน 

Login, Password, User’s guide, Course 

Overview, Learner Profile, Instructor Profile, Bulletin Board, Resources, Data Based 

5.2 ส�วนที่สองจะเป�นโปรแกรมที่ใช�สร�างสถานการณ�จําลอง 

(Simulation) 

จะใช�โปรแกรม 3D Macromedia Flash และ Java เป�นส�วนที่แสดงสถานการณ�จําลอง 

ภายในห�องปฏิบัติการเสมือนจริง ซึ่งมีการแสดงเป�นภาพแบบสามมิติ 

โดยในส�วนที่เป�น 

แบบฝ�กหัดโปรแกรมจะแสดงแบบฟอร�มสําหรับให�ผู�เรียนกรอกคําตอบ 

และแสดง 

คําตอบที่ถูกต�องให�ทราบ 

6. นําห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�าย 

อินเทอร�เน็ตที่สร�างเสร็จแล�วไปจัดเก็บไว�ในเครื่องบริการแม�ข�าย 

(Server) และให� 

ผู�เชี่ยวชาญ 

ประเมินความเหมาะสม 

ในการสร�างแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�าน 

ระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต เครื่องมือที่ใช�ในการพัฒนาแบบจําลองได�แก� 

1) แบบจําลอง 

ห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต 

สําหรับ 

นักศึกษาด�านวิทยาศาสตร� 2) แบบประเมินแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการ 

เรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต 3) แบบประเมินห�องปฏิบัติการเสมือน 

จริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต 

4) แบบประเมินความ 

สอดคล�องด�านเนื้อหาที่ใช�ในห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบ 

เครือข�ายอินเทอร�เน็ต 


2 หาประสิทธิภาพของห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการ 

สอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาด�านวิทยาศาสตร� 

เครื่องมือที่ใช�ได�แก� 

แบบทดสอบหลังเรียนจากการเรียนกับห�องปฏิบัติการเสมือนจริง 

เพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต 

ในขั้นตอนนี้ 

ได�นําห�องปฏิบัติการ

74 



3 ศึกษาความพึงพอใจของนักศึกษาที่มีต�อห�องปฏิบัติการเสมือนจริง 

เพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต 

เครื่องมือที่ใช�ได�แก� 

แบบสํารวจ 

ความพึงพอใจที่มีต�อห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�าย 

อินเทอร�เน็ต โดยทําการสํารวจความพึงพอใจหลังจากที่นักศึกษาได�ทําการศึกษาบทเรียน 

จนครบทั้ง 

5 บทเรียน 


1. การพัฒนาแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�าน 

ระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาด�านวิทยาศาสตร� โดยมี 

ส�วนประกอบที่สําคัญ 

3 ส�วน ได�แก� ส�วน INPUT PROCESS และ OUTPUT โดยแต�ละ 

ส�วนจะมีความเชื่อมโยงสัมพันธ�กัน 

ดังนี้

1. ส�วน INPUT 

เริ่มต�น 

1.1 วิเคราะห�ป�ญหา 

1.2 วิเคราะห�ผู�เรียน 

/ การเรียนการสอน 

1.3 กําหนดวัตถุประสงค� 

1.4 กําหนดวิธีการเรียนและกิจกรรม 

1.5 ออกแบบและสร�างเนื้อหารายวิชา 

1.6 

จัดสภาพแวดล�อมในการเรียน 

วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 75

76 


2. ส�วน PROCESS 

ส�วนนําเสนอเนื้อหา 

2.1 เข�าสู�ระบบอินเทอร�เน็ต 

2.2 ลงทะเบียนเรียน 

2.3 กําหนดรหัสผ�าน 

User ‘s guide Course Overview 

Contents 2.4 เข�าสู�เว็บเพื่อการเรียนการสอน 

Web – based Instruction 

Learner Profile Instructor Profile 

2.5 คําแนะนําการเรียน 

2.6 เลือกเนื้อหา 

ส�วนสนับสนุนการเรียนรู� 

Communication Bulletin Board 

2.7 ศึกษาเนื้อหา 

Resources

ห�องปฏิบัติการเสมือนจริง 


Video Clips Experimental 

Experimental 2.8 เข�าสู�ห�องปฏิบัติการเสมือนจริง 

Report 

Exercise Evaluation 

2.9 ฝ�กปฏิบัติการทําการทดลอง 

3. ส�วน OUT PUT 

2.10 

บันทึกรายงานการทดลอง 

2.11 ทําแบบฝ�กหัด 

3.1 ประเมินผลหลังเรียน ไม�ผ�าน 

จบ 

ผ�าน 

กลับไปจุดเริ่มต�น

78 


1. Login เข�าสู�ระบบ 

2. นักศึกษากรอก 

ชื่อผู�ใช� 

: 

รหัสผ�าน : 

ภาพตัวอย�างห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอน 

ผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต


3. เมื่อเข�าสู�ระบบการเรียนแล�วให�เลือกรายวิชา 

sc 181 ปฏิบัติการฟ�สิกส� 1 

4. ในระบบการเรียนจะประกอบด�วยเนื้อหาทั้งหมด 

5 เรื่อง 

นักศึกษาสามารถเลือก 

ทบทวนบทเรียนอีกครั้งได�จากไฟล� 

.mth

80 


5. ภาพ Intro การเข�าสู�บทเรียน 

6. ภาพแสดงคําชี้แจงขั้นตอนการเรียน

7. ภาพแสดง หน�าจอแรกของเนื้อหาที่ผู�เรียนเลือกเรียน 

8. ภาพแสดง ส�วนประกอบต�างๆ ภายในเนื้อหาที่ผู�เรียนเลือกเรียน 

วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 81

82 


9. ภาพแสดง ในส�วนการทดลองภายในห�องปฏิบัติการเสมือนจริง 

10. ภาพแสดง ในส�วนทําการทดลองเมื่อผู�เรียนทําแบบฝ�กหัดผิด 

จะมี Feed back แจ�งผล 

คําตอบให�ทราบทันที


2. นักศึกษาสามารถทําคะแนนแบบฝ�กหัดระหว�างเรียน และคะแนน 

แบบทดสอบหลังเรียนได�ถูกต�อง คิดเป�นร�อยละ 79.66/77.85 ซึ่งสูงกว�าเกณฑ�ที่ผู�วิจัย 

กําหนดไว� คือ 70/70 

ตาราง 1 สรุปผลการทดสอบเพื่อหาประสิทธิภาพของห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อ 

การเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตกับกลุ�มตัวอย�าง 

(n= 60) 

คะแนนเต็ม คะแนนรวม ร�อยละของคะแนน 

ที่ได� 

รวมที่ได� 

แบบฝ�กหัดระหว�างเรียน (E1) 25 1,195 79.66 

แบบทดสอบหลังเรียน (E2) 35 1,635 77.85 

3. ผลการหาความพึงพอใจของนักศึกษาที่มีต�อห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อ 

การเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตในวิชาฟ�สิกส� สําหรับนักศึกษาด�าน 

วิทยาศาสตร� พบว�า นักศึกษามีความพึงพอใจอยู�ในระดับมาก 

และมีค�าเฉลี่ยความพึงพอใจ 

เท�ากับ 3.78 


1. การวิเคราะห�องค�ประกอบของห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการ 

สอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต ควรพิจารณาจากความสอดคล�องและเหมาะสม 

ของเนื้อหา/ 

กิจกรรมการเรียน และวิธีการเฉพาะของผู�สอนที่เคยทําการสอน 

นอกจากนี้ 

ควรให�ความสําคัญในเรื่องของการให�ความช�วยเหลือเมื่อผู�เรียนเกิดป�ญหา 

หรือข�อสงสัย 

ในขณะที่ฝ�กปฏิบัติทําการทดลองในห�องปฏิบัติการเสมือนจริง 

ดังนั้นในการออกแบบ 

การเรียนได�ออกแบบให�มีเครื่องมือโดยสร�างเป�นแถบเมนูและกลุ�มไอคอนต�างๆ 

เพื่อที่จะใช�เป�นตัวนําทางผู�เรียนในการเข�าทําปฏิบัติการทดลอง 

ภายในห�องปฏิบัติการ 

เสมือนจริง รวมทั้งมีส�วนที่เป�นการแนะนําการใช�อุปกรณ�ต�างๆ 

เพื่อเป�นการแนะนํา 

หน�าที่การใช�งานของเครื่องมือแต�ละชนิดว�ามีการใช�งานอย�างไร 

มีคําแนะนํา (User’s Guide)

84 


สําหรับการออกแบบด�านการมีปฏิสัมพันธ� (Interactive) กับบทเรียน ควรจะ 

กําหนดให�ผู�เรียนได�มีการปฏิสัมพันธ�ไว�ทั้งหมด 

3 รูปแบบ คือ การติดต�อกันระหว�างครู 

และผู�เรียน 

การปฏิสัมพันธ�ระหว�างผู�เรียนกับโปรแกรมที่จัดไว� 

และควรมีการสาธิตของ 

ครูในการใช�อุปกรณ�ให�ผู�เรียนดู 

ซึ่งหากผู�เรียนได�มีปฏิสัมพันธ�กับอุปกรณ�บ�อยๆ 

จะทํา 

ให�มีโอกาสได�ฝ�กลองถูกลองผิดมากขึ้นซึ่งจะเป�นสิ่งช�วยให�ผู�เรียนเข�าใจในกระบวนการ 

ของการฝ�กทําปฏิบัติการได�ดียิ่งขึ้น 

โดยสิ่งที่สําคัญ 

คือ ควรที่จะมีวิธีการกระตุ�นให� 

ผู�เรียนได�มีปฏิสัมพันธ�กับอุปกรณ�ทุกชนิดที่ได�เตรียมไว�ให�ครบทุกอย�าง 

ซึ่งมันสําคัญ 

กว�าการสร�างอุปกรณ�ไว�หลายชนิดแต�ไม�ได�ใช�ประโยชน�จากสิ่งที่เตรียมไว� 

2. การสร�างห�องปฏิบัติการเสมือนจริง ควรคํานึงถึงความเสมือนจริงมากที่สุด 

โดยใช�เทคโนโลยีของความเป�นจริงเสมือน (Virtual Reality) สร�างห�องปฏิบัติการ 

เสมือนจริง เพราะสามารถถ�ายทอดสิ่งที่เป�นนามธรรมให�เป�นรูปธรรมได� 

โดยยังสามารถ 

ใช�เป�นสื่อที่นํามาสนับสนุนการเรียนให�กับนักศึกษาได�อย�างดีเยี่ยมและยังช�วยให� 

นักศึกษาสร�างความคุ�นเคยกับการใช�อุปกรณ�ต�างๆ 

ได�ทั้งในห�องเรียน 

และการเรียนแบบ 

ทางไกลได�อีกด�วย อีกทั้งมีบรรยากาศในการเรียนรู�ที่ทันสมัย 

และเป�ดโอกาสให� 

นักศึกษาได�สัมผัสกับเทคโนโลยีใหม�ๆ และมีช�องทางให�ผู�เรียนสามารถสืบค�นหาความรู� 

ต�างๆ ได�ด�วยตนเอง ตลอดจนเป�ดโอกาสให�ผู�เรียนได�เรียนตามความสามารถของตนเอง 

อย�างอิสระ เมื่อไม�เข�าใจเนื้อหาสามารถทบทวนเรียนใหม�ได�โดยไม�จํากัดจํานวนครั้ง 

สําหรับการฝ�กทําการทดลองในส�วนของห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเมื่อผู�เรียนทําการ 

ทดลองผิดพลาดโปรแกรมคอมพิวเตอร�จะปรากฏข�อความซึ่งเป�นคําแนะนําวิธีการที่


ข�อเสนอแนะในการนําห�องปฏิบัติการเสมือนจริงไปใช� 

ผลจากการวิจัยดังกล�าวข�างต�น สามารถนําไปใช�ประโยชน�สําหรับการจัดการ 

เรียนการสอนในรายวิชาปฏิบัติการฟ�สิกส�ได�หลายวิธี โดยผู�วิจัยขอเสนอแนะดังนี้ 

1. การสร�างแบบจําลองห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อการเรียนการสอนผ�าน 

ระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ตไปใช�ผู�วิจัยมีข�อเสนอแนะว�าควรมีการวิเคราะห�แบบจําลอง 

อย�างเป�นระบบทั้งในส�วน 

INPUT PROCESS และ OUTPUT 

2. โปรแกรมที่ใช�สร�างห�องปฏิบัติการเสมือนจริงจะเป�นโปรแกรมประเภท 

กราฟ�ก เช�น Macromedia Flash และ 3D ซึ่งเป�นโปรแกรมลักษณะ 

Multimedia ดังนั้น 

เพื่อให�เกิดการเรียนรู�อย�างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นควรใช�งานผ�านระบบอินเทอร�เน็ต 

แบบความเร็วสูง 

3. สําหรับสถาบันอุดมศึกษาที่ต�องการสร�างห�องปฏิบัติการเสมือนจริงเพื่อใช� 

สําหรับการเรียนการสอนในวิชาต�างๆ ควรพิจารณาถึงระบบโครงสร�างพื้นฐาน 

ของ 

ระบบบริหารจัดการในการเรียนรู�ผ�านอินเทอร�เน็ตที่มีประสิทธิภาพ 

และสามารถบริการ 

และรองรับนักศึกษาที่เชื่อมต�ออินเทอร�เน็ตจากที่บ�านได�อย�างทั่วถึง 

4. ประเด็นที่ควรพิจารณาในเรื่องการออกแบบบทเรียนคือ 

การสร�างบทเรียน 

ให�มีลักษณะเป�น Multimedia และใช�เทคโนโลยีความเสมือนจริงถือว�าเป�นบทเรียน 

รูปแบบใหม� และแม�ว�าจะทําให�บทเรียนดูน�าตื่นเต�นและน�าติดตาม 

แต�สิ่งที่สําคัญยิ่งกว�า 

คือผู�สอนควรที่จะใช�ทรัพยากรที่มีอยู�ติดต�อกับผู�เรียนอย�างสม่ําเสมอ 

ไม�ให�ผู�เรียนรู�สึกว�า 

ถูกทอดทิ้ง 

โดยการให�ข�อมูลป�อนกลับในผลงานของผู�เรียน 

เช�น การบ�าน หรือโครงงาน 

ผ�านทาง E-mail ทันที เพื่อให�ผู�เรียนรู�สึกว�าได�รับการดูแลจากการเรียนการสอนบนเว็บ 

เช�นเดียวกับการเรียนในห�องเรียนปกติ

86 


5. Video Clips นับว�าเป�นองค�ประกอบสําคัญในการสร�างห�องปฏิบัติการเสมือน 

จริง เพราะจะเป�นสิ่งที่ช�วยให�ผู�เรียนเข�าใจภาพรวมของเนื้อหาและขั้นตอนการทดลองได� 

ง�ายขึ้น 

6. การเรียนการสอนผ�านระบบเครือข�ายอินเทอร�เน็ต จะเป�นการฝ�กให�ผู�เรียนมี 

ความรับผิดชอบ และมีวินัยในการเรียน รวมทั้งสามารถควบคุมและจัดสรรเวลาการเรียน 

ด�วยตนเองได�เป�นอย�างดี ดังนั้นส�วนสนับสนุนการเรียนรู� 

ที่ใช�เป�นเครื่องมือสําหรับ 

ติดต�อสื่อสารระหว�างผู�สอนกับผู�เรียน 

เช�น E-mail หรือ Web Board นับว�าเป�นสิ่งสําคัญ 

ที่จะช�วยให�ผู�สอนติดต�อผู�เรียนให�เข�าเรียนในบทเรียนอย�างสม่ําเสมอ 


ประเสริฐ เคนพันค�อ. (2546). Virtual Laboratory Remotely Controlled via the Internet. 

วารสารครุศาสตร�อุตสาหกรรม. 3 (1) : 40 – 43. 

Bagnasco, A., Chirico, M., Parodi, G., Sappia, A., & Scapolla, A.M. (2000). 

International Perspectives on Tele-Education and Virtual Learning 

Environments. Hampshire : Ashgate Publishing Limited. 

Catherall, P. (2005). Delivering E-learning for Information Services in Higher 

Education. Oxford : Chandos Publishing (Oxford) Limited. 

Chakaveh, S., Zlender, U., Skaley, D., Fostiropoulos, K., & Breitschwerdt, D. (1999). 

DELTA's Virtual Physics Laboratory: a comprehensive learning platform on 

physics and astronomy. Proceedings of Visualization '99. : 421 – 423. 

Ferrero, A., & Piuri, V. (1999). A simulation tool for virtual laboratory experiments in 

a WWW environment. Instrumentation and Measurement. 48 (3) June 

1999 : 741 – 746. 

Huan-Wen, T., & Chin-Ming, T. (2000). Design of a virtual laboratory for teaching 

electric machinery. Systems, Man, and Cybernetics, 2000. : 971 – 976.


Jin, S.H. (2005). Analyzing student-student and student-instructor interaction through 

multiple communication tools in web-based learning. International Journal 

of Instructional Media. 32 (1) : 59-67. 

Kawabata, S., Yamada, Y., & Sanekata, M. (2004). Virtual laboratory work of physics. 

Proceedings of the Fifth International Conference on Information 

Technology Based Higher Education and Training, 2004. ITHET 2004. : 

477 – 480. 

Kearsley, G. (2000). Online Education: Learning and Teaching in Cyberspace. 

Canada. Wadsworth. 

Kfir, R.E. (2001). Virtual laboratories in education. Proceedings of the 1st 

international conference on Computer graphics, virtual reality and 

visualization. : 27 – 31. 

Kocijancic, S., & O'Sullivan, C. (2002). Integrating virtual and true laboratory in 

science and technology education. Frontiers in Education, 2002. :T2E-7 - 

T2E-11. 

Nedic, Z., Machotka, J., & Nafalski, A. (2003). Remote laboratories versus virtual and 

Real laboratories. Frontiers in Education, 2003. : T3E-1 - T3E-6. 

Ronnie, C.T. (2002). Innovative teaching through the cyber university. Advances in 

Web-Based Learning. Proceedings of the First International Conference, 

ICWL 2002. : 287 – 299. 

Shin, D., Yoon, E.S., Lee, K.Y., & Lee, E.S. (2000). Web-based interactive virtual 

laboratory system for unit operations and process systems engineering 

education. Computer and Chemical Engineering. 24 (2002) : 1381-1385. 

Wagner, B. (1999). From computer-based teaching to virtual laboratories in automatic 

control. The 29 th ASEE/IEEE Frontiers in Education Conference. : 13d6- 

6-13d6-11. 

Yabo, D., & Miaoliang, Z. (2001). Infrastructure of Web-based VR-form virtual 

laboratory. Proceedings of Info-tech and Info-net, 2001. : 78 – 83.

88 



การประยุกต�ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001:2004 

ของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานในประเทศไทย 

The Implementing Environmental Management System of 

ISO 14001:2004 for Standard Repair and 

Maintenance Car Center in Thailand 

สยาม อรุณศรีมรกต และวรพร สังเนตร ∗ 


การศึกษาเรื่องนี้มีวัตถุประสงค�เพื่อศึกษาทัศนคติ 

ความรู� 

ประโยชน�ที่คาดว�าจะ 

ได�รับจากระบบฯ ป�ญหาและอุปสรรคในการเข�าสู�ระบบมาตรฐานการจัดการ 


ISO 14001 ของผู�เข�ารับการฝ�กอบรมจากศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 

มาตรฐานทั่วประเทศไทย 

และเพื่อศึกษาความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อมของบุคคล 

หรือหน�วยงานที่เกี่ยวข�องกับศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานทั่วประเทศไทย 

โดยการศึกษาจากบุคลากรของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานทั่วประเทศไทย 

จํานวน 251 คน ใช�แบบสอบถามเป�นเครื่องมือเก็บรวมรวมข�อมูล 

วิเคราะห�ข�อมูลโดยใช� 

ค�าความถี่ 

ค�าร�อยละ ค�าเฉลี่ย 

ทดสอบสมมติฐานการวิจัยด�วย ANOVA และ Scheffe’ 

Test ได�ผลการวิจัยดังนี้ 

ผู�ตอบแบบสอบถามส�วนใหญ�เป�นเพศชาย 

มีอายุเฉลี่ย 

34.51 ป� สําเร็จการศึกษา 

ระดับ ปวช. และ ปวส. ในด�านอุตสาหกรรม/วิศวกรรมมากที่สุด 

มีตําแหน�งหน�าที่ใน 

ศูนย�ของตนโดยเป�นหัวหน�างานและผู�บริหารศูนย� 

ผู�ตอบแบบสอบถามมีป�ญหาและ 

อุปสรรคในการเข�าสู�ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 ที่สําคัญ 

คือ 

1) บุคลากรในองค�กรไม�มีเวลาในการจัดทํา 2) ความร�วมมือจากเพื่อนร�วมงานน�อย 

3) ตระหนักทางด�านสิ่งแวดล�อมของบุคลากรมีน�อย 

และ 4) ผู�รับผิดชอบขาดความเข�าใจ 

ในระบบและการจัดทําเอกสาร โดยมีข�อคิดเห็นที่มีต�อการพัฒนาระบบมาตรฐานการ 

จัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 ที่สําคัญ 

คือ 1) ข�อดีของมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

∗ 

คณะสิ่งแวดล�อมและทรัพยากรศาสตร� 

มหาวิทยาลัยมหิดล.

90 


ผลการทดสอบสมมติฐานการวิจัย พบว�า 1) บุคลากรที่มีตําแหน�งหน�าที่ในศูนย� 

แตกต�างกัน มีทัศนคติเรื่องสิ่งแวดล�อมไม�แตกต�างกัน 

2) บุคลากรที่มีตําแหน�งหน�าที่ใน 

ศูนย�แตกต�างกัน เห็นว�าบุคคลหรือหน�วยงานที่เกี่ยวข�องมีความตระหนักถึงเรื่อง 

สิ่งแวดล�อมไม�แตกต�างกัน 

3) บุคลากรที่มีตําแหน�งหน�าที่ในศูนย�แตกต�างกัน 

มีความรู� 

และความตระหนักเรื่องระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 หลังเข�ารับ 

การอบรมไม�แตกต�างกัน 

คําสําคัญ : ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001:2004 ศูนย�ซ�อมและ 

บํารุงรักษารถยนต�มาตรฐาน 

ABSTRACT 

The potential of Standard Car Repair and Maintenance Center (SCRMC) for 

implementing environmental management system: EMS or ISO 14001:2004 in 

Thailand, it aims to study knowledge, attitude, problems and obstacles for 

implementing EMS. The population is the attendance in the training course on 

“Environmental Awareness and ISO 14001 implementation” held for SCRMC, which 

prefer to implement EMS in their organization, about 251 persons. Questionnaires was 

used for data collection, the result are as follows: 

Most of the sample is male, the average age is 34.51 years old, the education 

level is vocational education in industry and engineering, the position is the head and 

management level in SCRMC, the average salary is 14,280.31 Baht, the average


period. The significance problems for implementing EMS are 1) there are a lot of 

routine works 2) lacking of good cooperation from the staff 3) lacking of the 

awareness of the staff 4) The responsible persons still do not understand the EMS. The 

point of view on the benefit and disadvantages of EMS, benefits are 1) better sound 

working environment, good image, legal compliances, disadvantages are 2) cost of 

implementation, complication of the system, time consumption which are effected to 

the routine works. 

The comparison on the factors effective implementing EMS found that, there 

are no significance between 1) the working position and the attitude on the EMS 2) 

The working position and the environmental awareness 3) The working position and 

the knowledge receive. It is also found that most of the training attendance has better 

knowledge on EMS than before the training. It can conclude that SCRMC has it own 

potential implementing EMS in good level 

Key words : Environmental Management System of ISO 14001:2004, Standard Repair 

and Maintenance Car Center 


ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 เป�นระบบมาตรฐานที่มีการ 

ใช�กันอย�างแพร�หลาย และได�รับการยอมรับกันทั่วทุกมุมโลก 

ซึ่งเป�นระบบที่ใช�ในการ 

จัดการสิ่งแวดล�อมขององค�กรให�มีผลกระทบต�อสิ่งแวดล�อมน�อยที่สุด 

โดยมีการ 

นําไปใช�หน�วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนอย�างกว�างขวาง 

แต�ส�วนใหญ�ที่นิยมนําระบบไป 

ใช�คือ สถานประกอบการหรือโรงงานอุตสาหกรรมที่ประกอบกิจกรรมที่ส�งผลกระทบ 

ต�อสิ่งแวดล�อม 

ไม�ว�าจะเป�นในรูปของผลิตภัณฑ� ของเสียจากการผลิต วัตถุดิบที่ใช�ใน 

การผลิต และกระบวนการผลิต นอกจากนั้นระบบฯ 

ยังเป�นใบเบิกทางที่สําคัญสู�การค�า 

ระดับสากลอีกด�วย เพราะในหลายๆ ประเทศได�มีการกําหนดให�สินค�าที่นําเข�าไป 

จําหน�ายในประเทศ ต�องผลิตจากสถานประกอบการหรือโรงงานอุตสาหกรรมที่ได�รับ 

การรับรองระบบฯ แล�วเท�านั้น 

ดังนั้นจะเห็นได�ว�าระบบฯ 

มีความสําคัญและความจําเป�น

92 


เมื่อกล�าวถึงสิ่งที่มีความจําเป�นสําหรับชีวิตประจําวันนอกจากป�จจัย 

4 อันได�แก� 

อาหาร ที่อยู�อาศัย 

เครื่องนุ�งห�ม 

และยารักษาโรคแล�ว รถยนต�ก็เป�นป�จจัยสําคัญป�จจัยหนึ่ง 

ที่มีความจําเป�นสําหรับชีวิตมนุษย� 

เพราะในสังคมป�จจุบันการเดินทางจากแห�งหนึ่งไปสู� 

แห�งหนึ่งไม�ว�าจะเพื่อวัตถุประสงค�ใดมีระยะทางไกล 

ไม�สะดวก ประกอบกับการเดินทาง 

โดยวิธีการอื่นๆ 

ไม�เอื้ออํานวย 

ไม�รวดเร็ว ทําให�มนุษย�พยายามจัดหารถยนต�มาไว�ใช�งาน 

รถยนต�ของแต�ละบริษัทมีความโดดเด�น มีลักษณะพิเศษแตกต�างกัน รถยนต�แต�ละ 

ประเภทมีวัตถุประสงค�การใช�งานแตกต�างกันออกไป เช�น รถยนต�นั่ง 

และรถยนต�เพื่อ 

การพานิช การพิจารณาเลือกซื้อรถยนต�นอกจากประสิทธิภาพ 

รูปลักษณ� และราคาแล�ว 

การบริการหลังการขายก็เป�นสิ่งสําคัญที่จะขายเสียมิได�สําหรับการพิจารณา 

ศูนย�บริการ 

รถยนต�ในป�จจุบันเป�นรูปแบบของศูนย�บริการครบวงจรที่แต�งตั้งจากบริษัทรถยนต� 

ซึ่ง 

เป�นศูนย�บริการที่มีคุณภาพและมาตรฐานเป�นที่น�าเชื่อถือได� 

ให�บริการเฉพาะรถยนต�ของ 

บริษัทเท�านั้น 

และยังมีศูนย�บริการรถยนต�ครบวงจรที่ไม�ได�รับการแต�งตั้งจากบริษัท 

รถยนต� ซึ่งมีทั้งให�บริการเฉพาะรถยนต�บางบริษัทหรือให�บริการรถยนต�ทุกชนิด 

ทุก 

ประเภท โดยมีมาตรฐานเทียบเท�ากับของศูนย�บริการครบวงจรที่แต�งตั้งจากบริษัท 

รถยนต� แต�ราคาค�าบริการอาจถูกกว�า 

ศูนย�บริการดังกล�าวข�างต�นเป�นศูนย�บริการที่มีมาตรฐานสูง 

ให�บริการในการ 

ตรวจเช็ค ซ�อมเครื่องยนต� 

และตัวถัง ซึ่งกิจกรรมการให�บริการต�างๆ 

นั้น 

บางส�วนมี 

ผลกระทบต�อสิ่งแวดล�อม 

เช�น การเปลี่ยนถ�ายน้ํามันต�างๆ 

และการทําสี ตลอดจนเสียง 

และกลิ่นจากการบวนการปฏิบัติงาน 

เป�นต�น ป�ญหาที่เกิดจากการปฏิบัติงานดังกล�าว 

ศูนย�บริการรถยนต�ได�เห็นความสําคัญและได�ดําเนินแก�ไขป�ญหามาตลอดอย�างต�อเนื่อง 

ซึ่งก็สามารถกระทําได�เป�นอย�างดี 

แต�ก็ยังมีความต�องการแก�ไขป�ญหา พัฒนา ปรับปรุง 

การปฏิบัติงานให�ได�มาตรฐานที่ทุกคนยอมรับและให�การเชื่อถือ 

เพื่อสร�างความเชื่อมั่น 

คุณภาพมาตรฐานการบริการของศูนย�บริการ


วัตถุประสงค�ของการวิจัย 

เพื่อศึกษาทัศนคติ 


ประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบฯ 

ป�ญหาและ 

อุปสรรคในการเข�าสู�ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001:2004 และความ 

ตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อมของบุคคลหรือหน�วยงานที่เกี่ยวข�องกับศูนย�ซ�อมและ 

บํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานทั่วประเทศไทย 

สมมติฐานการวิจัย 

ตําแหน�งหน�าที ่ในศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐาน และสถานะการ 

ฝ�กอบรมที่แตกต�างกัน 

ทําให�มีทัศนคติเรื่องสิ่งแวดล�อม 


ความตระหนักเรื่อง 

ระบบฯ และประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับ 

และความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อมของ 

บุคคลหรือหน�วยงานที่เกี่ยวข�องกับศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานแตกต�างกัน 


ขอบเขตของการวิจัย 

การวิจัยเรื่องนี้เป�นการศึกษาวิจัยที่มุ�งศึกษาศักยภาพในการประยุกต�ระบบ 

มาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 กับศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 


ตัวแปรที่ศึกษาได�แก� 

1) ตัวแปรต�น คือ ตําแหน�งหน�าที่ในศูนย� 

ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐาน และสถานะการฝ�กอบรม และ 2) ตัวแปรอิสระ คือ 

ทัศนคติและความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อม 

ความรู�และความตระหนักเรื่องระบบฯ 

และประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบฯ 

ประชากรและกลุ�มตัวอย�างในการวิจัย 

ประชากรในการวิจัยครั้งนี้ 

คือ บุคลากรของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 


กลุ�มตัวอย�างในการวิจัยคือ 

บุคลากรของศูนย�ซ�อมและ 

บํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานทั่วประเทศไทยที่เข�ารับการฝ�กอบรมความรู�เกี่ยวกับระบบ 


ISO 14001 จํานวน 251 คน 



คือ แบบสอบถาม แบ�งออกเป�น 6 ตอน คือ 1) ข�อมูล 

ของผู�ตอบแบบสอบถาม 

2) ข�อมูลศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานของผู�ตอบ

94 


การเก็บรวบรวมและวิเคราะห�ข�อมูล 

ดําเนินการเก็บรวบรวมจากบุคลากรของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 

มาตรฐาน ที่เข�ารับการฝ�กอบรมจํานวน 

251 คน คนละ 1 ชุด ได�แบบสอบถามที่ครบถ�วน 

สมบูรณ�คืน จํานวน 251 ฉบับ วิเคราะห�ด�วยค�าความถี่และค�าร�อยละ 

วิเคราะห� 

เปรียบเทียบด�วยค�า ANOVA เมื่อพบว�ามีความแตกต�างให�ทําการเปรียบเทียบความ 

แตกต�างระหว�างกลุ�มโดยใช�ค�า 

Scheffe’ Test 


1. ข�อมูลศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐาน 

ศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มีที่ตั้งอยู�ในกรุงเทพฯ/ปริมณฑลมากที่สุด 

(ร�อยละ 29.08) รองลงมาคือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ร�อยละ 20.72) ภาคใต� (ร�อยละ 

17.74) ภาคเหนือ (ร�อยละ 13.94) ภาคกลาง (ร�อยละ 13.55) และภาคตะวันออก (ร�อยละ 

7.97) โดยส�วนใหญ�ตั้งอยู�ในเขตอําเภอเมือง 

(ร�อยละ 88.05) นอกจากนั้นตั้งอยู�ของเขต 

อําเภอเมือง (ร�อยละ 11.95) มีจํานวนศูนย�ในเครือเดียวกัน (เจ�าของเดียวกัน) มีจํานวน 

เฉลี่ย 

4.00 แห�ง เป�ดให�บริการมาเฉลี่ย 

20.03 ป� มีจํานวนบุคลากรเฉลี่ย 

76.65 คน โดย 

บุคลากรฝ�ายสํานักงานมีจํานวนเฉลี่ย 

30.25 คน ส�วนบุคลากรฝ�ายปฏิบัติการมีจํานวน 


47.27 คน ซึ่งมียอดขายรถยนต�ต�อเดือนเฉลี่ย 

157.98 คัน โดยมีจํานวนรถที่เข�ารับ 

บริการต�อเดือนเฉลี่ย 

1,128.69 คัน ระบบการจัดการที่มีการปฏิบัติในศูนย�มากที่สุด 

คือ 5 ส. 

(ร�อยละ 93.63) รองลงมาคือ KAIZEN (ร�อยละ 78.49) ISO 9001 และ TEDAS TEOR 

QC (ร�อยละ 18.73 เท�ากัน) 

2. ทัศนคติเรื่องสิ่งแวดล�อมของผู�ตอบแบบสอบถาม 

ทัศนคติเรื่องสิ่งแวดล�อมอยู�ในระดับดีมากทุกเรื่อง 

(ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.67 – 

5.00) ยกเว�นเรื่องการทิ้งน้ํามันเสียลงสู�ท�อน้ําทิ้งจริงๆ 

แล�วไม�ก�อให�เกิดความเสียหาย 

เพราะต�องไปผ�านระบบดักน้ํามันก�อนออกนอกอาคารอยู�แล�ว 


2.05)


3. ความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อมของบุคคลหรือหน�วยงานที่เกี่ยวข�อง 

ตาม 

ความคิดเห็นของผู�ตอบแบบสอบถาม 

บริษัทแม�มีความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อมอยู�ในระดับมากที่สุด 


4.51) ส�วนเจ�าของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

4.00) ผู�บริหารศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 


3.91) และตัวผู�ตอบ 

แบบสอบถามเอง (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.89) มีความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อมอยู�ในระดับ 

มาก (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.41 – 4.20) ส�วนพนักงานของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 


3.23) ลูกค�าที่มาใช�บริการศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 

(ค�าคะแนน 


2.93) หน�วยงานราชการที่มีการติดต�อกับศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 


3.28) และและหน�วยงาน/องค�กร/บริษัทเอกชนที่มีการติดต�อกับศูนย� 

ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.20) มีความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อม 

อยู�ในระดับปานกลาง 


2.61 – 3.40) เมื่อพิจารณาในภาพรวมพบว�า 

บุคคลหรือหน�วยงานที่เกี่ยวข�องกับศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 

มีความตระหนักถึง 

เรื่องสิ่งแวดล�อมอยู�ในระดับมาก 


3.62) 

4. ความรู�และความตระหนักเรื่องระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 

14001 ของผู�ตอบแบบสอบถาม 

ความรู�เรื่องระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 ก�อนเข�ารับ 

การฝ�กอบรมอยู�ในระดับน�อย 


2.17) และมีความตระหนักเรื่องระบบ 


ISO 14001 ก�อนเข�ารับการฝ�กอบรมอยู�ในระดับ

96 


ความรู�เรื่องระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 


การฝ�กอบรม (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.50) และมีความตระหนักเรื่องระบบมาตรฐานการ 


ISO 14001 (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.95) หลังเข�ารับการฝ�กอบรมอยู�ใน 

ระดับมากเช�นเดียวกัน (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.41 – 4.20) เมื่อพิจารณาในภาพรวมพบว�า 

ผู�ตอบแบบสอบถามมีความรู�/ความตระหนักเรื่องระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001หลังเข�ารับการฝ�กอบรมอยู�ในระดับมาก 


3.72) 

5. ประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 


ประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 

14001 ก�อนเข�ารับการฝ�กอบรมอยู�ในระดับมากทุกเรื่อง 


3.41 – 4.20) 

ยกเว�นเรื่องได�รับความช�วยเหลือด�านเงินทุนจากบริษัทแม� 


3.33) และ 

เรื่องได�รับความช�วยเหลือด�านเงินทุนจากแหล�งเงินทุนต�างๆ 


2.82) ที่ 


ISO 14001 ก�อน 

เข�ารับการฝ�กอบรมอยู�ในระดับปานกลาง 


2.61 – 3.40) เมื่อพิจารณาใน 

ภาพรวมพบว�า ประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 ก�อนเข�ารับการฝ�กอบรมอยู�ในระดับมาก 


3.68) 


ISO 

14001 หลังเข�ารับการฝ�กอบรมอยู�ในระดับมากที่สุดทุกเรื่อง 


4.21 – 

5.00) ยกเว�นเรื่องขายสินค�า/บริการได�มากขึ้น 


4.00) เรื่องได�รับความ 

ช�วยเหลือด�านเงินทุนจากบริษัทแม� (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.76) เรื่องได�รับความช�วยเหลือด�าน 

เงินทุนจากแหล�งเงินทุนต�างๆ (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

3.43) เรื่องได�รับความช�วยเหลือด�าน 

วิชาการ/เทคนิคจากบริษัทแม� (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

4.01) เรื่องสามารถแข�งขันกับศูนย�ซ�อม 

และบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานสาขาอื่นๆ 

ได� (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

4.19) เรื่องการติดต�อทํา 

ธุระกรรมกับหน�วยงานราชการสะดวก/รวดเร็วขึ้น 


3.97) และเรื่องลด 

รายจ�ายศูนย�ในระยะยาว (ค�าคะแนนเฉลี่ย 

4.11) ที่ประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบ


6. ป�ญหาและอุปสรรคในการเข�าสู�ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 


ป�ญหาและอุปสรรคในการเข�าสู�ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 

14001 มากที่สุดคือ 

บุคลากรในองค�กรไม�มีเวลาในการจัดทํา (ร�อยละ 74.50) รองลงมาที่ 

สําคัญคือ ความร�วมมือจากเพื่อนร�วมงานน�อย 

(ร�อยละ 72.91) ความตระหนักทางด�าน 

สิ่งแวดล�อมของบุคลากรมีน�อย 

(ร�อยละ 69.32) ผู�รับผิดชอบขาดความเข�าใจในระบบ 

และการจัดทําเอกสาร (ร�อยละ 68.13) ความท�อถอยของบุคลากรที่เกี่ยวข�อง 

(ร�อยละ 

62.55) ขาดความเอาใจใส�จากผู�บริหาร 

(ร�อยละ 58.17) บุคลากรไม�มีความพร�อมในด�าน 

การศึกษา (ร�อยละ 53.78) ขาดงบประมาณในการปรับปรุงสภาพแวดล�อม (ร�อยละ 

53.78) และค�าใช�จ�ายในการลงทุนระบบน้ําเสียเพิ่มขึ้น 

(ร�อยละ 53.39) ตามลําดับ 

7. ข�อคิดเห็นที่มีต�อการพัฒนาระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 


ข�อดีของมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 คือ ทําให�สภาพแวดล�อม 

ของศูนย�น�าอยู�มากที่สุด 

(ร�อยละ 74.10) รองลงมาคือ ทําให�ของเสียของศูนย�ลดลง (ร�อยละ 

67.73) ทําให�ศูนย�มีชื่อเสียง 

(ร�อยละ 67.73) มีส�วนช�วยแก�ไขและป�องกันป�ญหาสิ่งแวดล�อม 

ระดับประเทศ (ร�อยละ 65.34) และเป�นการประกันถึงการปฏิบัติตามกฎหมายได� (ร�อยละ 

60.16) ตามลําดับ 

ข�อเสียของมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 คือ เสียค�าใช�จ�ายใน 

การจัดทําระบบและค�าใช�จ�ายในการจัดสร�างระบบป�องกันสิ่งแวดล�อมมากที่สุด 


54.18) รองลงมาคือ มีความยุ�งยากในการจัดทําระบบเอกสาร 

(ร�อยละ 52.59) เสียเวลา 

ของบุคลากรในการจัดทําระบบฯ (ร�อยละ 41.43) สูญเสียเวลาและบุคลากรในการจัดหา 

วัสดุอุปกรณ�ทางด�านสิ่งแวดล�อม 

(ร�อยละ 36.25) และมีผลต�อการบริหารงานเดิมที่ไม� 

ต�องการเปลี่ยนแปลง 

(ร�อยละ 27.89) ตามลําดับ

98 


8. ข�อเสนอแนะเพิ่มเติมในอันที่จะช�วยให�ศูนย�อื่นๆ 

สามารถเข�าสู�ระบบ 


ISO 14001 ได�รวดเร็วและสะดวกขึ้นของผู�ตอบ 

แบบสอบถาม 

ข�อเสนอแนะที่จะช�วยให�ศูนย�อื่นๆ 

สามารถเข�าสู�ระบบมาตรฐานการจัดการ 


ISO 14001 ได�รวดเร็วและสะดวกขึ้น 

คือ ผู�บริหารและพนักงานควรเห็น 

ด�วยในการจัดทําระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 มากที่สุด 


21.91) รองลงมาคือ พนักงานควรร�วมมือกันจัดทําระบบมาตรฐานการจัดการ 


ISO 14001 อย�างจริงจัง (ร�อยละ 18.33) ผู�บริหารควรให�ความสําคัญในการ 

จัดทําระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 (ร�อยละ 13.15) ผู�บริหารควร 

สนับสนุนค�าใช�จ�ายในการจัดทําระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 (ร�อยละ 

8.76) ศูนย�ควรจัดให�มีเจ�าหน�าที่ดูแล/รับผิดชอบระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 โดยเฉพาะ (ร�อยละ 7.57) และ ควรมีมาตรการทางด�านกฎหมายควบคุม 

ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 โดยเฉพาะ (ร�อยละ 3.19) ตามลําดับ 

9. การเปรียบเทียบป�จจัยที่เกี่ยวข�องในการวิจัยของผู�ตอบแบบสอบถาม 

ที่มี 

ตําแหน�งหน�าที ่ในศูนย�แตกต�างกัน 

ผู�เข�ารับการอบรมที่มีตําแหน�งหน�าที่ในศูนย�แตกต�างกันมีทัศนคติเรื่อง 

สิ่งแวดล�อมไม�แตกต�างกัน 

ผู�เข�ารับการอบรมที่มีตําแหน�งหน�าที่ในศูนย�แตกต�างกันเห็นว�า 

บุคคลหรือ 

หน�วยงานที่เกี่ยวข�องมีความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อมไม�แตกต�างกัน 

ผู�เข�ารับการอบรมที่มีตําแหน�งหน�าที่ในศูนย�แตกต�างกัน 

มีความรู�และความ 

ตระหนักเรื่องระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 ก�อนเข�ารับการอบรม 

ไม�แตกต�างกัน 


มีความรู�และความ 


ISO 14001 หลังเข�ารับการอบรม 

ไม�แตกต�างกัน 


ระบุประโยชน�ที่ 

คาดว�าจะได�รับจากระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 ก�อนเข�ารับการ 

อบรมไม�แตกต�างกัน



ระบุประโยชน�ที่ 

คาดว�าจะได�รับจากระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 หลังเข�ารับการ 

อบรมแตกต�างกัน 

ตาราง 1 ผลการเปรียบเทียบป�จจัยที่เกี่ยวข�องในการวิจัยของผู�ตอบแบบสอบถามที่มี 

ตําแหน�งหน�าที่ในศูนย�แตกต�างกัน 

เรื่องป�จจัย 

แตกต�างอย�างมี 

นัยสําคัญทางสถิติ 

ไม�แตกต�าง 

F. Sig. F. Sig. 

ทัศนคติเรื่องสิ่งแวดล�อม 

0.36 0.69 

ความตระหนักถึงเรื่องสิ่งแวดล�อมของบุคคล 

หรือหน�วยงานที่เกี่ยวข�อง 

0.35 0.70 

ความรู�และความตระหนักเรื่องระบบมาตรฐาน 

การจัดการสิ่งแวดล�อม 


การอบรม 

0.08 0.92 

ความรู�และความตระหนักเรื่องระบบมาตรฐาน 




0.52 0.59 

ประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบมาตรฐาน 




1.24 0.29 

ประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบมาตรฐาน 




5.49 0.00 

หมายเหตุ ค�า Sig. น�อยกว�า 0.05 มีความแตกต�างอย�างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 

0.05

100 วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

10. การเปรียบเทียบป�จจัยที่เกี่ยวข�องในการวิจัย 

ก�อนและหลังเข�ารับการ 

ฝ�กอบรมของผู�ตอบแบบสอบถาม 

ผู�เข�ารับการฝ�กอบรมหลังจากเข�ารับการฝ�กอบรมแล�วมีความรู�และความ 


ISO 14001 มากขึ้นกว�าก�อนเข�ารับ 

การฝ�กอบรม 

ผู�เข�ารับการฝ�กอบรมหลังจากเข�ารับการฝ�กอบรมแล�ว 

ระบุประโยชน�ที่คาด 

ว�าจะได�รับจากระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14001 ระดับเดียวกับก�อนเข�า 

รับการฝ�กอบรม 

ตาราง 2 ผลการเปรียบเทียบป�จจัยที่เกี่ยวข�องในการวิจัย 

ก�อนและหลังเข�ารับการ 

ฝ�กอบรมของผู�ตอบแบบสอบถาม 

เรื่องป�จจัย 

ความรู�และความตระหนัก 

เรื่องระบบมาตรฐานการ 


ISO 

14001 

ประโยชน�ที่คาดว�าจะ 

ได�รับจากระบบมาตรฐาน 


ISO 14001 

ก�อนฝ�กอบรม หลังฝ�กอบรม การเปลี่ยนแปลง 


ระดับ ค�าเฉลี่ย 

ระดับ ค�าเฉลี่ย 

ระดับ 

2.58 น�อย 3.72 มาก เพิ่มขึ้น 

เพิ่มขึ้น 

3.68 มาก 4.15 มาก เพิ่มขึ้น 

เท�าเดิม 

หมายเหตุ ค�าเฉลี่ย 

1.00 – 1.80 น�อยที่สุด 

1.81 – 2.60 น�อย 2.61 – 3.40 ปานกลาง 3.41 – 

4.20 มาก 4.21 – 5.00 มากที่สุด



พนักงานในศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานส�วนใหญ�ที่เข�ารับการ 

ฝ�กอบรมอยู�ในวัยทํางาน 

(อายุ 41 ป�) สําเร็จการศึกษาในด�านอุตสาหกรรม/วิศวกรรม 

และด�านการบริหาร/การจัดการ แสดงให�เห็นว�า ศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 

มาตรฐานให�การสนับสนุนผู�ที่อายุยังไม�มากเข�ารับการฝ�กอบรม 

เพื่อประโยชน�ในการใช� 

งานพนักงานได�เป�นเวลายาวนาน โดยไม�ต�องส�งพนักงานเข�ารับการฝ�กอบรมบ�อยๆ โดย 

เลือกส�งพนักงานเข�ารับการฝ�กอบรมที่มีความรู�พื้นฐานที่เกี่ยวข�องกับระบบมาตรฐาน 

ISO 14001 หรือที่จะต�องปฏิบัติงานเกี่ยวข�องกับระบบมาตรฐาน 

ISO 14001 ซึ่งมี 

พนักงานจํานวนมากที่เคยเข�ารับการฝ�กอบรมในเรื่องที่เกี่ยวกับระบบมาตรฐาน 

ISO และ 

ในเรื่องสิ่งแวดล�อมมาแล�ว 

นอกจากนั้นศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานยัง 

เลือกส�งพนักงานที่เป�นระดับผู�บริหารศูนย� 

และหัวหน�างาน เข�ารับการฝ�กอบรมอีกด�วย 

แสดงให�เห็นว�าศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานให�ความสนใจและเอาจริงเอา 

จังกับระบบมาตรฐาน ISO 14001 เป�นอย�างมาก 

ศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานเกือบทั้งหมดเป�นศูนย�ที่ตั้งอยู�ในเขต 

อําเภอเมือง เพราะอําเภอเมืองเป�นศูนย�กลางของธุรกิจในจังหวัดนั้นๆ 

และเป�นพื้นที่ที่มี 

การใช�รถยนต�มากจึงเป�นการตอบสนองความต�องการของลูกค�าไปพร�อมกันด�วย โดย 

ศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานจัดได�ว�าเป�นศูนย�ที่มีขนาดใหญ�เพราะมี 

พนักงานทั้งหมดเฉลี่ยถึง 

76.65 คน มีจํานวนรถยนต�เข�ารับบริการจํานวนเฉลี่ย 

1,128.69 

คันต�อเดือน และสามารถจําหน�ายรถยนต�ได�เฉลี่ย 

157.98 คันต�อเดือน 

พนักงานในศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานมีทัศนะคติเรื่อง 

สิ่งแวดล�อมอยู�ในระดับดีมาก 

แต�มีความตระหนักเพียงระดับปานกลางเท�านั้น 

แต�เมื่อเข�า 

รับการฝ�กอบรมแล�วปรากฏว�า พนักงานมีความรู�และความตระหนักในเรื่องระบบ 

มาตรฐาน ISO 14001 อยู�ในระดับมาก 

แสดงให�เห็นว�า การฝ�กอบรมได�สร�างให�พนักงาน 

มีความรู�ความเข�าใจในเรื่องของระบบ 

ISO มากยิ่งขึ้น 

จัดได�ว�าการฝ�กอบรมมีประโยชน� 

และสร�างความคุ�มค�าให�กับศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานเป�นอย�างยิ่ง 

นอกจากการฝ�กอบรมทําให�พนักงานมีความรู�และความตระหนักมากขึ้นแล�ว 

ยังชี้ให� 

พนักงานเห็นประโยชน�ที่จะได�รับจากระบบมาตรฐาน 

ISO 14001 มากขึ้นอีกด�วย 

แต�


พนักงานในศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานที่มีตําแหน�งผู�บริหาร 

หัวหน�างาน และพนักงาน มีประโยชน�ที่คาดว�าจะได�รับจากระบบฯหลังจากการ 

ฝ�กอบรมแตกต�างกันทางสถิติ โดยกลุ�มผู�บริหารมีความแตกต�างกับกลุ�มหัวหน�างาน 

และกลุ�มพนักงาน 

แต�เมื่อพิจารณาในภาพรวมพบว�า 

กลุ�มพนักงานมีความแตกต�างกับ 

กลุ�มผู�บริหาร 

และกลุ�มหัวหน�างาน 

ที่เป�นเช�นนี้อาจเนื่องมาจาก 

กลุ�มพนักงานคํานึงถึง 

ประโยชน�ที่ศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานจะได�รับอย�างเต็มที่และอิสระตาม 

ประสิทธิภาพของระบบที่เอื้ออํานวย 

แต�กลุ�มผู�บริการและกลุ�มหัวหน�างานซึ่งเป�นฝ�าย 

บริหารจะรับทราบข�อมูล ข�อจํากัด และศักยภาพของศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต� 

มาตรฐานของตนดีกว�าหรือลึกกว�ากลุ�มพนักงาน 

จึงเป�นสาเหตุหนึ่งที่ทําเกิดผลใน 

รูปแบบดังกล�าว 

จากที่กล�าวมาข�างต�นพอสรุปได�ว�า 

การฝ�กอบรมทําให�พนักงานในศูนย�ซ�อม 

และบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐาน ไม�ว�าจะมีตําแหน�งเป�นผู�บริหาร 

หัวหน�างาน หรือ 

พนักงานปฏิบัติการมีความรู� 

มีความเข�าใจ มีความตระหนัก ตลอดจนเห็นถึงประโยชน�ที่ 

จะได�รับจากระบบมาตรฐาน ISO 14001 มากขึ้นกว�าก�อนที่รับการฝ�กอบรม 

ซึ่งเป�นเรื่อง 

อันดีที่จะนําพาศูนย�ซ�อมและบํารุงรักษารถยนต�มาตรฐานของตนเข�าสู�ระบบมาตรฐาน 

ISO 14001 ได�อย�างดีและมีประสิทธิภาพตามความต�องการ 

ข�อเสนอแนะจากการวิจัย 

1. พนักงานในศูนย�ฯ ควรพยายามศึกษา ค�นคว�า หาความรู�ในเรื่องเกี่ยวกับ 

ระบบมาตรฐาน ISO 14001 และควรให�ความร�วมมือกับผู�รับผิดชอบระบบมาตรฐาน 

ISO 14001 ให�มากยิ่งขึ้น


2. เจ�าของและผู�บริหารศูนย�ฯ 

ควรจัดการฝ�กอบรมในเรื่องระบบมาตรฐาน 

ISO 14001 ให�แก�พนักงานทุกคนในศูนย� ควรให�ความสําคัญและเอาใจใส�ในการจัดทํา 

ระบบมาตรฐาน ISO 14001 อย�างจริงจังและต�อเนื่อง 

ควรสนับสนุนค�าใช�จ�ายในการ 

จัดทําระบบมาตรฐาน ISO 14001 อย�างเพียงพอ และควรจัดให�มีเจ�าหน�าที่ดูแล/ 

รับผิดชอบระบบมาตรฐาน ISO 14001 โดยเฉพาะ 

3. ข�อเสนอแนะสําหรับการศึกษาวิจัยครั้งต�อไปควรมีการศึกษาวิจัยศักยภาพ 

ของระบบมาตรฐาน ISO 14001 ในสถานประกอบการประเภทอื่นๆ 

ได�แก� โรงแรม และ 

โรงเรียน เป�นต�น ตลอดจนสถานประกอบการที่มีผลกระทบต�อสิ่งแวดล�อม 

เช�น 

โรงไฟฟ�า โรงกลั่นน้ํามัน 

เป�นต�น และควรการศึกษาวิจัยผลการดําเนินการระบบ 

มาตรฐาน ISO 14001 ในสถานประกอบการประเภทต�างๆ ที่ได�รับการรับรองระบบ 

มาตรฐาน ISO 14001 แล�ว 


เทวินทร� สิริโชคชันกุล. (2539). ระบบการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14000. นนทบุรี : 

กิจไพศาลการพิมพ�และซัพพลายส�. 

ประเสริฐ ตปนียางกูร. (2539). “ระบบการจัดการสิ่งแวดล�อม 

(EMS)”. เอกสารประกอบ 

การสัมมนาเรื่อง 

ISO 14000 กับความอยู�รอดของภาคอุตสาหกรรมไทย. 

กรุงเทพฯ : สมาคมที่ปรึกษาสิ่งแวดล�อม 

(วท.สท.) วันที่ 

31 สิงหาคม 2539 ณ 

ห�องพิณทอง อาคารฐานเศรษฐกิจ. 

มาตรฐานผลิตภัณฑ�อุตสาหกรรม, สํานักงาน. (2546). [On-line]. Availabie : http:// 

www.tisi.go.th. (2546 กรกฎาคม 7). 

ยานยนต�, สถาบัน. (2547). [On-line]. Availabie : http://www.thaiauto.or.th (2547 

สิงหาคม 1). 

สมชาย นาคอ�อน. (2542). “แนวทางการส�งเสริมมาตรฐานระบบการจัดการสิ่งแวดล�อม 

ISO 14000 กับภาคอุตสาหกรรมในจังหวัดสมุทรปราการ” รายงานการประชุม 

ทางวิชาการสิ่งแวดล�อมและทรัพยากรป� 

2542. นครปฐม : คณะสิ่งแวดล�อม 

และทรัพยากรศาสตร� มหาวิทยาลัยมหิดล.

104 



ผลของการฝ�กสมาธิหลักสูตรศิลปะการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนา 

ของเสถียรธรรมสถานต�อความสุขของวัยรุ�น 

จังหวัดนครสวรรค� ∗ 

The Happiness Index of Teenagers in Nakonsawan province on the 

Meditation Program of Sathira – dhammasathan 

ขวัญชนก เรนนี, สุวรรณา หล�อโลหการ และประพรศรี นรินทร�รักษ� 


การวิจัยครั้งนี้เป�นการวิจัยแบบ 

Pre – experimental research design มีวัตถุประสงค� 


1 ) ศึกษาผลของความสุขของวัยรุ�นก�อนและหลังการฝ�กสมาธิ 

2) ศึกษาความคงทน 

ของการฝ�กสมาธิและระดับความสุขของวัยรุ�นหลังการฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะใน 

การพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน กลุ�มตัวอย�างที่ 

ทําการศึกษาในครั้งนี้เป�นวัยรุ�นอายุตั้งแต� 

15 ป�ขึ้นไปกําลังศึกษาระดับอาชีวศึกษาจํานวน 

28 คน เป�นชาย 5 คน หญิง 23 คน เลือกแบบเจาะจง เก็บรวบรวมข�อมูลโดยใช�การ 

สัมภาษณ� การสังเกตแบบมีส�วนร�วม แบบทดสอบดัชนีความสุขของกรมสุขภาพจิต 

วิเคราะห�ข�อมูลด�วยค�าร�อยละ ค�าเฉลี่ย 

ส�วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 

Repeat ANOVA 

ผลการวิจัยพบว�าการฝ�กสมาธิก�อนการทดลอง หลังการทดลอง และระยะ 

ติดตามผลมีคะแนนดัชนีความสุขแตกต�างกันอย�างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ 

.05 โดยวัยรุ�น 

กลุ�มตัวอย�างมีระดับความสุขสูงขึ้นเมื่อนําการฝ�กสมาธิไปปฏิบัติต�อเนื่อง 

จากค�าเฉลี่ย 

ก�อนการทดลอง 131.0 คะแนนหลังการทดลอง 12 สัปดาห� เพิ่มเป�น 

139.5 คะแนนใน 

ระยะติดตามผล หลังเข�าอบรมการฝ�กสมาธิจากเสถียรธรรมสถาน 12 สัปดาห� วัยรุ�นร�อยละ 

67.8 นําการฝ�กสมาธิไปประยุกต�ใช�ในชีวิตประจําวันเพราะการฝ�กสมาธิทําให�ใจเย็นและ 

มีความสุขสงบมากขึ้น 

ร�อยละ 48.0 การฝ�กสมาธิช�วยทําให�มีสติเวลาโกรธ ร�อยละ 26.0 

การฝ�กสมาธิช�วยให�มีความรอบคอบในการตัดสินใจหรือแก�ไขป�ญหาดีขึ้น 

ร�อยละ 16.0 

การฝ�กสมาธิทําให�มีสมาธิในการเรียนดีขึ้น 

ร�อยละ 11.0 

∗ วิทยานิพนธ�ครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการส�งเสริมสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภัฏ 

ภูเก็ต, 2552.


คําสําคัญ : ความสุข วัยรุ�น 

ฝ�กสมาธิ ศิลปะการพัฒนาชีวิต อานาปานสติภาวนา 

ABSTRACT 

This Pre - experimental research design study has the objectives to 1) 

study the level of the Happiness Index of Teenagers before and after the Meditation 

Program of Sathira – dhammasathan 2 ) to find out if the teenagers have continued 

their Meditation over a period of 12 weeks and determine the level Happiness 

Index of the Teenagers. The sample of this study has 28 teenagers 5 males and 23 

females form 15 years old, they are students, obtained through the purposive sampling 

technique. Data were collected by using interviews, participant observation and the 

Happiness Index for Thai 2001. The statistics used in analyzing the data were 

percentage, arithmetic means, standard deviation and Repeat ANOVA. 

The results of this research showed the level of Happiness Index 

Teenagers before Meditation, after Meditation and after follow up at 12 weeks were 

different at the .05 level of significance. Means of Happiness Index improve 

emotions form 131.0 to 139.5 points after follow up of the teenagers after 

Meditation week 12 that the level of Happiness Index of Teenagers increases form 

131.0 to 139.5 points it was found that they continued Meditation 68.0 %, because 

Meditation can help them remain calm and happy 48.0 %, improve emotions 26.0 %, 

develop solution 16.0 % , and enabled them to concentrate more at study 11.0 % 

Key words : Happiness, Teenagers, Meditation, The art of life improvement, 

The program of Sathira – dhammasathan 


ป�จจุบันร�อยกว�าประเทศทั่วโลก 

กําลังร�วมกันหามาตรการตัวชี้วัดคุณภาพชีวิต 

เพื่อวัดระดับความสุขของประชาชนในประเทศ 

ต�างมีความเห็นตรงกันว�าถึงเวลาแล�วที่ 

จะต�องเปลี่ยนแปลงมาตรการในการวัดคุณภาพชีวิตจากความเจริญเติบโตของประเทศ


ป�ญหาจากการวัดความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจโดยใช�ผลิตภัณฑ�มวลรวมของ 

ประเทศ (จีดีพี) เป�นเกณฑ�ในการวัดคุณภาพชีวิตส�งผลกระทบต�อกลุ�มวัยรุ�นทั่วโลก 

และมีแนวโน�มรุ�นแรงขึ้นเรื่อยๆ 

ประเทศไทยติดอันดับ 1 ใน 5 ของโลกที่ผลิตเว็บไซต� 

ลามก จากการศึกษาทัศนคติของนักศึกษาธัญบุรีต�อการดูคลิปวิดีโอลามกผลการวิจัย 

พบว�า มีการดูคลิปวิดีโอลามกถึง ร�อยละ 95.6 ส�วนใหญ�เริ่มดูครั้งแรกตอนอายุ 

15 -19 ป� 

และจะดูคลิปวิดีโอลามกจากโทรศัพท�มือถือ รองลงมาดูจากอินเตอร�เน็ต (กวิดา เวียงคํา 

และคณะ, 2551) 

จากแผนงานพื้นที่บูรณาการเพื่องานเด็กและเยาวชน 

(Child watch) โดยการ 

สนับสนุนของสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) และสํานักงานกองทุน 

สนับสนุนการสร�างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได�ทําการสํารวจพฤติกรรมกลุ�มตัวอย�างทั่ว 

ประเทศกว�า 140,000 คน ครอบคลุม 5 ช�วงวัย คือ ประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนต�น 

มัธยมศึกษาตอนปลาย อาชีวศึกษาและอุดมศึกษา จากผลการสํารวจระหว�างป� 2549 – 2550 

พบเด็กไทยมีพฤติกรรมเสี่ยงสูงขึ้น 

โดยพบว�าเด็กอาชีวศึกษาและอุดมศึกษาเฉลี่ย 

ร�อยละ 

36.0 เคยมีเพศสัมพันธ� และร�อยละ 56.0 สามารถยอมรับการอยู�ก�อนแต�งได� 

นอกจากนี้ยัง 

พบว�าเด็กอายุต่ํากว�า 

18 ป� ถูกละเมิดทางเพศเพิ่มขึ้นจํานวน 

6,255 ราย และมีแนวโน�ม 

เด็กอายุต่ํากว�า 

18 ป� ก�อคดีอาญาเพิ่มขึ้นเป�นจํานวนมาก 

จากข�อมูลเด็กที่ถูกส�งตัวเข�า


วัยรุ�นเป�นวัยที่กําลังค�นหาความเป�นตัวของตัวเอง 

เชื่อกลุ�มเพื่อน 

ชอบตาม 

กระแสบริโภคนิยม และในสังคมป�จจุบันเรามุ�งแต�พัฒนาคุณภาพชีวิตด�วยการแสวงหา 

วัตถุพ�อแม�ต�างทํางานนอกบ�านทําให�วัยรุ�นรู�สึกโดดเดี่ยวไม�มีที่ปรึกษาจึงเป�นสาเหตุให� 

เด็กวัยรุ�นในป�จจุบัน 

มีป�ญหาสุขภาพจิตเพิ่มขึ้น 

จากสถิติการให�การปรึกษาป�ญหาทาง 

โทรศัพท�พบว�าวัยรุ�นร�อยละ 

24.7 มารับบริการ (สถาบันราชนครินทร, 2549) จากสถิติการ 

ให�บริการในสถานพยาบาลสังกัดกรมสุขภาพจิตทั่วประเทศในป� 

2549 พบว�าวัยรุ�นป�วย 

ทางจิตเพิ่มขึ้นร�อยละ 

45.9 (สมชาย จักรพันธุ�, 

2550) การที่จะพัฒนาให�วัยรุ�นเติบโต 

เป�นวัยผู�ใหญ�ให�เก�ง 

ดี มีสุข ต�องเริ่มจากการเสริมสร�างพฤติกรรมที่น�าปรารถนาของ 

บุคคล เมื่อเกิดผลแล�วจะทําให�พฤติกรรมที่ไม�น�าปรารถนาลดน�อยลงโดยอัตโนมัติเพราะ 

เวลาในแต�ละวันมีจํากัดเมื่อใช�เวลาส�วนใหญ�ไปกับการประพฤติปฏิบัติที่เหมาะสม 

เช�น 

การเรียน การทํางาน การออกกําลังกาย การฝ�กสมาธิ จึงไม�มีเวลาเหลือไปทําพฤติกรรม 

อื่นซึ่งอาจเป�นพฤติกรรมที่ไม�เหมาะสมและเป�นโทษแก�ผู�กระทํา 

ทางจิตวิทยาสังคมจึง 

เน�นการเสริมสร�างพฤติกรรมและลักษณะที่น�าปรารถนาในบุคคลป�องกันพฤติกรรมที่ไม� 

น�าปรารถนาไปพร�อมๆกัน โดยจะเน�นการเสริมสร�างพฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสม 

กระตุ�นให�เกิดพฤติกรรมที่ต�องการ 

(ดวงเดือน พันธุมนาวิน, 2543 : 154 ) 

การเข�าร�วมกิจกรรมทางศาสนาโดยเฉพาะการฝ�กสมาธิมีประโยชน�ต�อการ 

ส�งเสริมสุขภาพ การพัฒนาคุณภาพชีวิตและการแสวงหาความสุขที่แท�จริง 

เช�น 

การศึกษาความสัมพันธ�ของการฝ�กสมาธิต�อผลการเรียนโดยศึกษาในกลุ�มนักเรียนชั้น 

มัธยมศึกษาป�ที่ 

1 ผลการวิจัยพบว�าหลังการฝ�กสมาธิตามหลักอานาปานสติ นักเรียนมี 

สมาธิในการเรียนดีขึ้นและมีสัมมาคารวะ 

มีระเบียบวินัยในตนเองดีขึ้น 

(ประพันธ� 

ยอดวงษ�, 2545 :46) การฝ�กสมาธิมีผลต�อการทํางานของสมองจากการทดลองการฝ�ก 

สมาธิกับการทํางานของสมอง พบว�าบริเวณสมองซีกซ�ายของผู�ที่ฝ�กสมาธิทํางานได�ดีขึ้น 

ซึ่งสมองซีกซ�ายมีความสัมพันธ�กับการลดความวิตกกังวลและทําให�อารมณ�ดีขึ้น 

(Jon, 2003)


เสถียรธรรมสถานเป�นอีกสถานที่ที่สอนฝ�กสมาธิตามหลักพุทธศาสนาแบบ 

อาณาปานสติภาวนาโดยฝ�กให�อยู�กับป�จจุบันขณะหรือการฝ�กให�จิตจดจ�อกับสิ่งที่กําลัง 

ทํา ไม�คิดถึงอดีตที่ผ�านมาแล�ว 

และกังวลกับอนาคตที่ยังมาไม�ถึงเมื่อนําไปประยุกต�ใช�ใน 

ชีวิตประจําวัน ทําให�เกิดสมาธิในการเรียนและการทํางาน ช�วยพัฒนาศักยภาพ ก�อให�เกิด 

ความสุขสงบภายในจิตใจโดยวิธีการสอนการฝ�กสมาธิของเสถียรธรรมสถานแบ�งการ 

สอนเป�นแต�ละวัยแตกต�างกันออกไป เช�น เด็กจะสอนการฝ�กสมาธิผ�านการวาดรูป


นครสวรรค�เป�นจังหวัดที่ได�รับผลกระทบจากการวัดความเจริญเติบโตทาง 

เศรษฐกิจโดยใช�ผลิตภัณฑ�มวลรวมของประเทศ (จีดีพี) เพราะทําให�ประชาชนส�วนใหญ� 

มุ�งให�ความสําคัญด�านวัตถุละเลยการดูแลสุขภาพจิต 

จากสถิติผู�ป�วยจิตเวชที่มารับบริการ 

ในคลินิกเพื่อรับบริการให�คําปรึกษาของหน�วยงานสังกัดกรมสุขภาพจิตระหว�างป� 

2546 - 

2548 ในป� 2548 มีจํานวนถึง 6,904 ราย โดยโรงพยาบาลจิตเวชนครสวรรค�ราชนครินทร� 

มีผู�มารับคําปรึกษามากเป�นอันดับหนึ 

่งจํานวน 1,712 ราย สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ�น 

ราชนครินทร�มีผู�มารับคําปรึกษามากเป�นอันดับสองจํานวน 

1,214 ราย (กรมสุขภาพจิต, 

2551ก) 

สถิติของศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดนครสวรรค� พบว�าเด็กและเยาชนมี 

แนวโน�มกระทําผิดในคดีอาญาเกี่ยวกับทรัพย�เพิ่มมากขึ้น 

จากข�อมูลศาลเยาวชนและ 

ครอบครัวจังหวัดนครสวรรค�ป� 2548 มีจํานวน 937 ราย เพิ่มเป�น 

1,027 ราย ในป� 2549 

(ศาลยุติธรรมประจําภาค 6,2551) จากสถิติการจบการศึกษาจากวิทยาลัยเทคนิคแห�งหนึ่ง 

ในจังหวัดนครสวรรค� พบว�าเด็กที่สามารถเรียนจนจบหลักสูตรนั้นมีเพียงเฉลี่ยร�อยละ


วัตถุประสงค�ของการวิจัย 

1. เพื่อศึกษาระดับความสุขของวัยรุ�นก�อนและหลังการฝ�กสมาธิตามหลักสูตร 

ศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน 

2. เพื่อศึกษาความคงทนของระดับความสุขของวัยรุ�นหลังการฝ�กสมาธิตาม 

หลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน 

สมมติฐานการวิจัย 

วัยรุ�นที่เข�าฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติ 

ภาวนาของเสถียรธรรมสถานหลังการทดลองมีค�าเฉลี่ยดัชนีความสุขสูงกว�าก�อนการ 

ทดลอง 


1. ประชากร 

ประชากรที่ศึกษาเป�นวัยรุ�นที่กําลังศึกษาระดับอาชีวศึกษาภาคเรียนที่ 

2 ป� 

การศึกษา 2550 คัดเลือกกลุ�มตัวอย�างแบบเจาะจงโดยกําหนดคุณสมบัติดังนี้ 

เป�นผู�ที่ 

สนใจการฝ�กสมาธิ เป�นผู�ไม�เคยฝ�กสมาธิหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปาน 

สติภาวนาของเสถียรธรรมสถานมาก�อน นับถือศาสนาพุทธ ยินยอมเข�าร�วมโครงการวิจัย 

และให�ข�อมูลตลอดระยะเวลา 16 สัปดาห� เป�นวัยรุ�นที่อายุตั้งแต� 

15 ป�ขึ้นไปหลังจากนั้น 

ทําการคัดเลือกประชากรกลุ�มตัวอย�างโดยรับอาสาสมัครที่มีคุณสมบัติครบถ�วนตามที่ 

กําหนด ได�กลุ�มตัวอย�างทั้งสิ้นจํานวน 

28 คน เป�นชาย 5 คน หญิง 23 คน หลังจากนั้น


2. เครื่องมือที่ใช�ในการวิจัย 

2.1 กระบวนการการฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วย 

อานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน คือ การนําหลักคําสอนในพระพุทธศาสนามา 

ประยุกต�ใช� โดยการสอนธรรมะ และการฝ�กสมาธิโดยใช�ลมหายใจมาเป�นเครื่องมือใน 

การยึดเหนี่ยวจิตใจให�อยู�กับป�จจุบันขณะ 

และการทํากิจกรรมในชีวิตประจําวัน เช�น การ 

ออกกําลังกาย การรับประทานอาหาร การยืน การเดิน การนั่ง 

การนอน การทํางาน การเรียน 

โดยมีกระบวนการฝ�กสมาธิตามลําดับดั้งนี้ 

1) ปฐมนิเทศเพื่อรับรู�ประโยชน�ของการฝ�กสมาธิ 

รูปแบบกิจกรรม 

ขั้นตอนการฝ�กสมาธิ 

และการนําไปประยุกต�ใช�ในชีวิตประจําวัน และทําความรู�จักกับผู� 

ฝ�กสมาธิ สถานที่ 

และรับรู�ระเบียบข�อบังคับของเสถียรธรรมสถาน 

เพื่อความสงบ 

เรียบร�อย และเป�นระบบ ระเบียบ 

2) การสอนการฝ�กสมาธิของเสถียรธรรมสถานยึดหลักเข�าใจง�าย 

สามารถนําไปประยุกต�ใช�ในชีวิตประจําวันได� 

3) รูปแบบกิจกรรมหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปาน 

สติภาวนาของเสถียรธรรมสถานประกอบไปด�วย 

(1) การฟ�งธรรมะ เพื่อให�ผู�เข�าฝ�กอบรมเข�าใจในหลักคําสอนของ 

พระพุทธเจ�า และนําไปเป�นหลักในการดําเนินชีวิตและแก�ไขป�ญหาในชีวิตประจําวัน 

ใช�เทคนิคการถ�ายทอดเป�นภาษาที่เข�าใจง�ายโดยยกตัวอย�างประกอบ


(2) การฝ�กสมาธิในอิริยาบถต�างๆ เพื่อให�ผู�เข�าฝ�กอบรมการฝ�ก 

สมาธิได�ฝ�กทักษะและเกิดความชํานาญในการทําสมาธิกับทุกอิริยาบถ เพื่อสามารถนํา 

ไปประยุกต�ใช�ในชีวิตประจําวันได�จริง 

(3) การประเมินผลของเสถียรธรรมสถานมีการประเมินผลโดยให�ผู� 

ฝ�กสมาธิแสดงความคิดเห็นต�อกระบวนการสอนการฝ�กสมาธิ คณะเจ�าหน�าที่ของเสถียร 

ธรรมสถาน และสิ่งที่ได�รับจากการเข�าฝ�กสมาธิ 

โดยการกรอกแบบประเมินก�อนกลับ 

บ�านแบบไม�ระบุชื่อเพื่อให�ผู�เข�าฝ�กสมาธิให�ข�อมูลที่แท�จริง 

เพื่อนําการประเมินผลการ 

ฝ�กสมาธิไปเป�นแนวทางในการปรับปรุงและพัฒนาหลักสูตรให�สมบูรณ�ยิ่งขึ้น 

2.2 เครื่องมือที่ใช�ในการเก็บรวบรวมข�อมูลมี 

2 ฉบับ ได�แก� 

ฉบับที่ 

1 ข�อมูลใช�เก็บรวบรวมเชิงปริมาณโดยใช�แบบสอบถาม 

เครื่องมือชุดนี้กับกลุ�มตัวอย�าง 

28 คนให�กลุ�มตัวอย�างทําการกรอกแบบสอบถามด�วยต�น 

เองมีการพิทักษ�สิทธิของกลุ�มตัวอย�างโดยจะไม�เป�ดเผยข�อมูลที่ได�รับจากกลุ�มตัวอย�าง 

ประกอบด�วย 2 ส�วนได�แก� 


1 แบบสอบถามข�อมูลทั่วไปของกลุ�มตัวอย�างจําแนกตามเพศ 

อายุ ศาสนา รายได� ความเพียงพอต�อรายได� ที่มาของรายได� 

บุคคลที่ช�วยเหลือในการ 

ดํารงชีวิต สุขภาพ เหตุผลการเข�าฝ�กสมาธิ 


2 แบบทดสอบดัชนีชี้วัดสุขภาพจิตคนไทย 

2544 (TMHI-66) 

ของกรมสุขภาพจิต (กรมสุขภาพจิต, 2551ข) โดยทําการศึกษาค�าความเชื่อมั่นของ 

เครื่องมือ 

(Reliability) โดยวิธีหาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค 

จําแนกตาม 

องค�ประกอบหลักดังนี้สภาพจิตใจ 

0.86 สมรรถภาพของจิตใจ 0.83 คุณภาพของจิตใจ 

0.77 ป�จจัยสนับสนุน 0.80 ดัชนีความสุขในภาพรวม 0.92 (กระทรวงสาธารณสุข, 2549) 


2 เป�นแนวคําถามในการสัมภาษณ� เป�นคําถามปลายเป�ดใช� 

สัมภาษณ�กลุ�มตัวอย�าง 

และ ผู�นําการฝ�กสมาธิของเสถียรธรรมสถานประกอบด�วย 

2 ส�วน 

ได�แก� 


1 แบบสัมภาษณ�กระบวนการการฝ�กสมาธิหลักสูตรศิลปะใน 

การพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน



2 แบบสัมภาษณ�ความคงทนของระดับความสุขของวัยรุ�นหลัง 

การฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียร 

ธรรมสถาน 

3. การวิเคราะห�ข�อมูล 

3.1 ข�อมูลทั่วไปของกลุ�มตัวอย�างวิเคราะห�ด�วยสถิติพรรณนา 

3.2 หาค�าเฉลี่ย 

ค�าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 

Repeat ANOVA ระดับคะแนนดัชนี 

ชี้วัดความสุขของวัยรุ�น 

รายข�อและโดยรวมของกลุ�มตัวอย�าง 

3.3 นําข�อมูลที่ได�จากการสัมภาษณ�มาทําการเชื่อมโยงหาความสัมพันธ�ใน 

การอธิบายข�อมูลเชิงคุณภาพ 


1. ข�อมูลส�วนบุคคล กลุ�มตัวอย�างทั้งหมด 

28 คน เป�นเพศหญิงร�อยละ 82.1 

เพศชายร�อยละ 17.9 มีอายุ 16 ป� มากที่สุดร�อยละ 

39.3 นับถือศาสนาพุทธร�อยละ 100 มี 

รายได�ต�อเดือนในช�วงต่ํากว�าหรือเท�ากับ 

3,000 บาท ร�อยละ 53.6 ส�วนใหญ�มีความ 

พอเพียงของรายได�ร�อยละ 71.4 ที่มาของรายได�มาจากพ�อแม�ร�อยละ 

67.9 รองลงมา 

รายได�มาจากการประกอบอาชีพร�อยละ 28.6 บุคคลที่ให�การช�วยเหลือในการดํารงชีวิต 

ส�วนใหญ� คือ พ�อแม�ร�อยละ 92.9 สุขภาพแข็งแรง ไม�มีโรคประจําตัวร�อยละ 82.1 เหตุผล 

ในการเข�าฝ�กสมาธิเพื่อต�องการพัฒนาตนเองร�อยละ 

50.0 รองลงมาเข�าฝ�กสมาธิเพราะ 

สนใจเข�าร�วมการทดลองร�อยละ 28.6 

2. ระดับความสุขของวัยรุ�นก�อนและหลังการฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะใน 

การพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน โดยรวมมีระดับคะแนน 

ความสุขเพิ่มขึ้นตามลําดับคือ 

ก�อนการฝ�กสมาธิมีคะแนนดัชนีความสุขเฉลี่ย 

131.0 หลัง 

การฝ�กสมาธิในสัปดาห� 4 ของโครงการวิจัยมีคะแนนดัชนีความสุขเฉลี่ยเพิ่มขึ้นเป�น 

132.3 และเมื่อนําไปปฏิบัติต�ออีก 

12 สัปดาห� มีคะแนนดัชนีความสุขเฉลี่ยเพิ่มเป�น 

139.5 เมื่อเปรียบเทียบรายคู�พบว�าวัยรุ�นกลุ�มตัวอย�างมีคะแนนดัชนีชี้วัดความสุขก�อนการ 

ทดลองและหลังทดลองไม�แตกต�างกันทางสถิติอย�างมีนัยสําคัญทางสถิติ แต�เมื่อนําไป 

ฝ�กสมาธิต�ออีก 12 สัปดาห�พบว�าคะแนนดัชนีความสุขก�อนการทดลองและระยะติดตาม 

ผลแตกต�างกันทางสถิติอย�างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ 

.05 และคะแนนดัชนีชี้วัดความสุข


ตาราง 1 การวิเคราะห�ความแปรปรวนแบบวัดซ้ําของค�าเฉลี่ยคะแนนดัชนีชี้วัดความสุข 

ของกลุ�มทดลองก�อนการทดลองการฝ�กสมาธิ 

หลังการทดลองการฝ�กสมาธิ 

และระยะติดตามผล 

แหล�งความแปรปรวน SS df MS F p 

ผลการทดลอง (วัดซ้ํา) 

1186.024 2 593.012 3.540* .036 * 

ความคลาดเคลื่อน 

9046.643 54 167.530 

*p < 0 .05 

ตาราง 2 คะแนนดัชนีชี้วัดความสุขของวัยรุ�นกลุ�มทดลองก�อนการทดลองการฝ�กสมาธิ 

หลังการทดลองการ ฝ�กสมาธิ และระยะติดตาม โดยเปรียบเทียบเป�นรายคู� 

(Pairwise comparisons) 

(I) คะแนนดัชนีความสุข 

(J) คะแนนดัชนีความสุข 

ก�อนการทดลอง หลังการทดลอง 

ติดตามผล 

หลังการทดลอง ก�อนการทดลอง 

หลังการทดลอง 

ติดตามผล ก�อนการทดลอง 

หลังการทดลอง 

*p < 0.05 

Mean 

Difference(I-J) 

-1.286 

-8.536* 

1.286 

-7.250* 

8.536* 

7.250* 

Std.Errr 

3.875 

4.034 

3.875 

2.147 

4.034 

2.147 

Sig. 

.743 

.044 

.743 

.002 

.044 

.002


เมื่อเปรียบเทียบแต�ละด�าน 

พบว�าหลังการฝ�กสมาธิมีผลทําให�สภาพจิตใจดีขึ้น 

โดยมีคะแนนดัชนีความสุขเฉลี่ยเพิ่มขึ้นจากก�อนการทดลอง 

36.1 เป�น 37.9 หลังการ 

ทดลองและ 39.3 ในระยะติดตามผล สมรรถภาพจิตใจเพิ่มขึ้นจากก�อนการทดลอง 

31.6 

เป�น 31.9 หลังการทดลอง และ 35.1 ในระยะติดตามผล คุณภาพของจิตใจลดลงเล็กน�อย 

จากก�อนการทดลอง 25.9 เป�น 25.4 หลังการทดลอง แต�เพิ่มขึ้นเป�น 

26.9 ในระยะติดตามผล 

ด�านป�จจัยสนับสนุนก็เช�นกันคะแนนเฉลี่ยลดลงเล็กน�อยจากก�อนการทดลอง 

36.6 เป�น 

35.9 หลังการทดลอง และเพิ่มขึ้นเป�น 

39.0 ในระยะติดตามผลด�านคุณภาพของจิตใจ 

และป�จจัยสนับสนุนดัชนีความสุขลดลงหลังการทดลองการฝ�กสมาธิ พบว�าต�องนําการ 

ฝ�กสมาธิไปปฏิบัติต�อเนื่องจึงจะทําให�คุณภาพของจิตใจดีขึ้นและเกิดการปรับเปลี่ยน 

ทัศนคติต�อป�จจัยสนับสนุนดังปรากฏตามตาราง 3 

ตาราง 3 คะแนนดัชนีชี้วัดความสุขของวัยรุ�นกลุ�มทดลองก�อนการทดลองการฝ�กสมาธิ 

หลังการทดลองการฝ�กสมาธิ และระยะติดตามผล โดยเปรียบเทียบในด�าน 

สภาพจิตใจ สมรรถภาพจิตใจ คุณภาพจิตใจ ป�จจัยสนับสนุน 

สภาพจิตใจ 

คะแนนต่ําสุด 

คะแนนสูงสุด 

SD 

สมรรถภาพจิตใจ 



SD 

ก�อนการทดลอง หลังการทดลอง ระยะติดตามผล 

23 

47 

6.3 

36.1 

8 

51 

9.8 

31.6 

23 

47 

5.4 

37.9 

18 

45 

6.9 

31.9 

31 

46 

4.1 

39.3 

25 

50 

5.4 

35.1

ตาราง 3 (ต�อ) 

คุณภาพจิตใจ 



SD 

ป�จจัยสนับสนุน 



SD 


ก�อนการทดลอง หลังการทดลอง ระยะติดตามผล 

16 

38 

4.9 

25.9 

17 

49 

8.6 

36.6 

19 

31 

2.9 

25.4 

26 

46 

5.1 

35.9 

20 

35 

3.6 

26.9 

3. ศึกษาความคงทนของการฝ�กสมาธิและระดับความสุขของวัยรุ�นหลังการฝ�ก 

สมาธิตามหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรม 

สถาน พบว�า หลังระยะติดตามผล 12 สัปดาห�วัยรุ�นมีระดับคะแนนดัชนีชี้วัดความสุข 

เพิ่มขึ้นจากคะแนนเฉลี่ย 

132.3 เป�น 139.5 แตกต�างกันอย�างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ 

.05 

วัยรุ�นร�อยละ 

67.8 ยังคงนําการฝ�กสมาธิไปประยุกต�ใช�ในชีวิตประจําวันเพราะการฝ�ก 

สมาธิทําให�ใจเย็นและมีความสุขสงบมากขึ้นร�อยละ 

48.0 การฝ�กสมาธิช�วยทําให�มีสติ 

เวลาโกรธร�อยละ 26.0 การฝ�กสมาธิช�วยให�มีความรอบในการตัดสินใจหรือแก�ไข 

ป�ญหาดีขึ้นร�อยละ16.0 

การฝ�กสมาธิทําให�มีสมาธิในการเรียนดีขึ้นร�อยละ 

11.0 


ผลการวิเคราะห�ข�อมูลจากการวิจัยในครั้งนี้มีประเด็นสําคัญที่นํามาอภิปรายผล 

ตามวัตถุประสงค�ดังรายละเอียดต�อไปนี้ 

26 

53 

6.3 

39


1. ระดับความสุขของวัยรุ�นก�อนและหลังการฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะใน 

การพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน 

จากการศึกษาครั้งนี้เป�นการศึกษาในวัยรุ�นที่กําลังศึกษาระดับอาชีวศึกษา 

อายุ 15 ป�ขึ้นไป 

พบว�ากลุ�มตัวอย�างที่เข�าฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิต 

ด�วยอานาปานสติภาวนาของ เสถียรธรรมสถานหลังการทดลองมีค�าเฉลี่ยดัชนีความสุข 

( X =132.3 ) สูงกว�าดัชนีความสุขก�อนการทดลอง ( X =131.0) และเมื่อติดตามผลหลัง 

ฝ�กสมาธิ 12 สัปดาห�พบว�ากลุ�มตัวอย�างมีค�าเฉลี่ยดัชนีความสุข 

( X 

=139.5) สูงกว�าหลัง 

การทดลองตามลําดับและเมื่อทําการทดสอบทางสถิติพบว�าก�อนการทดลองการฝ�กสมาธิ 

กับระยะติดตามผล และหลังการทดลองการฝ�กสมาธิกับระยะติดตามผลมีคะแนนดัชนี 

ความสุขแตกต�างกันอย�างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ 

0.05 แต�ค�าคะแนนการฝ�กสมาธิก�อนการ 

ทดลอง และหลังการทดลองไม�แตกต�างกัน อภิปรายได�ว�าการฝ�กสมาธิตามหลักสูตร 

ศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถานหลังการฝ�กสมาธิ 

ไม�มีผลทําให�วัยรุ�นกลุ�มตัวอย�างมีระดับความสุขสูงขึ้นในทันทีหลังการฝ�กอบรม 

แต�เมื่อ 

ติดตามผลหลังนําการฝ�กสมาธิไปปฏิบัติต�อ 12 สัปดาห�พบว�าวัยรุ�นกลุ�มตัวอย�างมีระดับ 

ความสุขสูงขึ้นเพราะการฝ�กสมาธิต�องนําไปปฏิบัติต�อเนื่องจึงจะเกิดความชํานาญในการ 

ฝ�กสมาธิ มีสติในการดําเนินชีวิต มีผลให�การเรียน การทํางาน ความสัมพันธ�กับผู�อื่น 

พัฒนาไปในทางที่ดีทําให�เกิดความสุขสงบในจิตใจ 

ส�งผลให�ระดับความสุขสูงขึ้น 

สอดคล�องกับการศึกษาของ ประพันธ� ยอดวงษ� (2545 : 46) ศึกษาความสัมพันธ�ของการ 

ฝ�กสมาธิต�อผลการเรียนโดยศึกษาในกลุ�มนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาป�ที่ 

1 ผลการวิจัยพบว�า 

หลังการฝ�กสมาธิตามหลักอานาปานสติ นักเรียนมีสมาธิในการเรียนดีขึ้น 

และมี 

สัมมาคารวะ มีระเบียบวินัยในตนเองดีขึ้น 

สอดคล�องกับการศึกษาของ จิระพงษ� 

วัชเรนทร�วงศ� (2548 : 83) ศึกษาการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค�ของนักเรียนชั้น 


4 โดยการฝ�กสมาธิแบบอานาปานสติ ผลการวิจัยพบว�าหลังการฝ�กสมาธิ 

นักเรียนมีคุณลักษณะอันพึงประสงค�ด�านความมีวินัย ความรับผิดชอบดีขึ้น 

สอดคล�อง 

กับการศึกษาของ ธานิก ยังนิยม (2546 : 87) ศึกษาการแสวงหาความสุขของผู�สูงอายุ 

ด�วยการปฏิบัติสมาธิ พบว�าการปฏิบัติสมาธิสามารถทําให�ผู�สูงอายุมีความสุขเพิ่มขึ้น 

และจากการศึกษาพบว�าการปฎิบัติสมาธิไม�ได�มีประโยชน�เฉพาะผู�สูงอายุเท�านั้น 

แต�การ 

ฝ�กสมาธิยังมีประโยชน�กับทุกเพศทุกวัย เพราะการฝ�กสมาธิสามารถนําไปประยุกต�ใช�ใน


2. ความคงทนของการฝ�กสมาธิและระดับความสุขของวัยรุ�นหลังการฝ�กสมาธิ 

ตามหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน 

พบว�าหลังเข�ารับการฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วย 

อานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถานผ�านไป 12 สัปดาห�วัยรุ�นมีระดับคะแนนดัชนี 

ชี้วัดความสุขเพิ่มขึ้นจากคะแนนเฉลี่ย 

132.3 เป�น 139.5 แตกต�างกันอย�างมีนัยสําคัญทาง 

สถิติที่ 

0.05 วัยรุ�นร�อยละ 

67.8 ยังคงนําการฝ�กสมาธิไปประยุกต�ใช�ในชีวิตประจําวัน 

เพราะ การฝ�กสมาธิทําให�ใจเย็นและมีความสุขสงบมากขึ้นร�อยละ 

48.0 การฝ�กสมาธิช�วย 

ทําให�มีสติเวลาโกรธร�อยละ 26.0 ทําให�มีความรอบครอบในการตัดสินใจหรือแก�ไข 

ป�ญหาดีขึ้น 

ร�อยละ16 ทําให�มีสมาธิในการเรียนดีขึ้นร�อยละ 

11.0 จึงเป�นสาเหตุที่ทําให� 

วัยรุ�นกลุ�มทดลองยังคงฝ�กสมาธิและมีระดับความสุขสูงขึ้น 

สอดคล�องกับการศึกษา 

ของสไนเดอร� (Schneider, 2007) ได�ทําการศึกษาประโยชน�ของการฝ�กสมาธิ พบว�าการ 

ฝ�กสมาธิอย�างต�อเนื่องเป�นเวลา 

7 สัปดาห�มีผลให�ผู�ป�วยโรคหัวใจเกิดการเปลี่ยนแปลง 

ทางอารมณ� ภาวะซึมเศร�าลดลงและช�วยพัฒนาคุณภาพชีวิตให�ดีขึ้นและสอดคล�องกับ 

คํากล�าวของ เฉก ธนะสิริ (2544 : 160) ได�กล�าวไว�ว�าถ�าต�องการมีสุขภาพกายที่แข็งแรงก็ 

ต�องหมั่นออกกําลังกาย 

แต�ถ�าต�องการมีสุขภาพจิตที่ดีก็ต�องหมั่นฝ�กสมาธิและต�องทํา 

เป�นประจําและต�อเนื่องถึงจะเห็นผล



1. ข�อเสนอแนะเชิงนโยบาย 

ควรนํากระบวนการฝ�กสมาธิของเสถียรธรรมสถานไปประยุกต�ใช�ในการ 

ฝ�กสมาธิกับการทํากิจกรรมต�างๆในสถานศึกษา และหน�วยงานที่เกี่ยวข�องกับเยาวชน 

เพื่อให�เยาวชนมีสติมีสมาธิ 

และมีความสุขสงบจากจิตใจ มีใจจดจ�อต�อสิ่งที่ทํา 

2. ข�อเสนอแนะเชิงปฏิบัติ 

จากผลการวิจัยพบว�าวัยรุ�นระดับอาชีวศึกษา 

ที่ได�รับการฝ�กสมาธิตาม 

หลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถานโดยฝ�ก 

สมาธิผ�านการทํากิจกรรมหลังนําการฝ�กสมาธิไปปฏิบัติต�อเนื่อง 

12 สัปดาห� วัยรุ�นมีค�า 

คะแนนเฉลี่ยดัชนีความสุขสูงขึ้นอย�างมีนัยสําคัญทางสถิติ 

0.05 ดังนั ้น สถานที่ฝ�กสมาธิ 

สถานศึกษา หน�วยงานทั้งภาครัฐ 

และเอกชน ที่จะนําการฝ�กสมาธิไปใช�ในกลุ�มวัยรุ�น 

เพื่อพัฒนาดัชนีความสุข 

ควรนําการฝ�กสมาธิไปประยุกต�ใช�โดยผ�านการทํากิจกรรม 

เพราะวัยรุ�นเป�นวัยที่มีพลังมาก 

ชอบการเคลื่อนไหวมากกว�านั่งสงบนิ่ง 

3. ข�อเสนอแนะสําหรับการทําวิจัยครั้งต�อไป 

3.1 จากการศึกษาระดับคะแนนดัชนีความสุขในกลุ�มวัยรุ�นที่ได�รับการฝ�ก 

สมาธิหลักสูตรศิลปะในการพัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถาน 

พบว�ากระบวนการการฝ�กสมาธิที่เน�นการฝ�กสมาธิผ�านการทํากิจกรรม 

การเคลื่อนไหว 

ได�รับความสนใจเป�นอย�างดีในวัยรุ�น 

จึงควรทดลองนํากระบวนการการฝ�กสมาธิแบบ 

อานาปานสติโดยการกําหนดลมหายใจ ไปประยุกต�ใช�ในวัยรุ�นกลุ�มอื่น 

หรือในวัยเด็ก 

3.2 ควรมีการศึกษาเปรียบเทียบกลุ�มทดลองและกลุ�มควบคุมผลการฝ�ก 

สมาธิต�อระดับคะแนนดัชนีความสุขของวัยรุ�น 

3.3 ควรมีการศึกษาเปรียบเทียบผลการฝ�กสมาธิตามหลักสูตรศิลปะในการ 

พัฒนาชีวิตด�วยอานาปานสติภาวนาของเสถียรธรรมสถานต�อระดับคะแนนดัชนีความสุข 

ของกลุ�มตัวอย�างวัยอื่น 

3.4 ควรมีการศึกษาความคงทนของการฝ�กสมาธิและระดับความสุขของ 

วัยรุ�นหลังการฝ�กสมาธิมากกว�า 

12 สัปดาห�เช�น 6 เดือนหรือ 1 ป�



กวิดา เวียงคํา และคณะ. (2551). ทัศนคติของนักศึกษามหาวิทยาลัยเทคโนโลยี 

ราชมงคลธัญบุรีที่มีต�อการดูคลิปวิดีโอลามก. 

[Online]. Available : http://www. 

thaihealth.or.th/cms/detail.php?id=3743 [2551, กุมภาพันธ� 11] 

เกรียงศักดิ์ 

คงศรีอ�อง. (2546). สมาธิกับการพัฒนาคุณภาพชีวิต ศึกษากรณีวัดอัมพวัน 

อําเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงห�บุรี. วิทยานิพนธ�ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต 

วิทยาลัยศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. 

จิระพงษ� วัชเรนทร�วงศ�. (2548). การพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค�ของนักเรียนชั้น 


4 โดยการฝ�กสมาธิแบบอานาปานสติ : กรณีศึกษาโรงเรียน 

ภัทรบพิตร สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษาบุรีรัมย� 

เขต 1. วิทยานิพนธ�ครุศาสตร 

มหาบัณฑิต สาขาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย�. 

เฉก ธนะสิริ. (2544). ทําอย�างไรชีวิตจะยืนยาวและมีความสุข. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ� 

ดอกหญ�ากรุ�ป. 

ดวงเดือน พันธุมนาวิน. (2543). ทฤษฎีต�นไม�จริยธรรมการวิจัยและการพัฒนาบุคคล. 

กรุงเทพฯ : โครงการส�งเสริมเอกสารวิชาการ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. 

เทคนิคแม�วงก�, วิทยาลัย. (2551). ข�อมูลนักเรียนนักศึกษา. นครสวรรค� : วิทยาลัย 

เทคนิคแม�วงก�. 

ธานิก ยังนิยม. (2546). การแสวงหาความสุขของผู�สูงอายุด�วยการปฏิบัติสมาธิ. 

วิทยานิพนธ�ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต วิทยาลัยศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. 

ประพันธ� ยอดวงษ�. (2545). การศึกษาพฤติกรรมการเรียนของนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษา 


1 หลังการฝ�กสมาธิตามหลักอานาปานสติกรณีศึกษาโรงเรียนโนนน�อย 

แผ�นดินทองอําเภอบ�านเขว�า จังหวัดชัยภูมิ. ขอนแก�น : มหาวิทยาลัยขอนแก�น. 

ป�ญญานันทภิกขุ. (2549). การเจริญภาวนาศิลปะในการแก�ป�ญหาชีวิต. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ� 

ธรรมสภา. 

ไพศาล วิสาโล. (2550). มิตรในเรือนใจ. กรุงเทพฯ : โรงเรียนวรรณสว�างจิต.


พินิจคุ�มครองเด็กและเยาวชน, กรม. (2551). สถิติ. [Online]. Available : http://www2. 

djopmoj.go.th/stat/show_stat.php?mainstat_id=15 [2551, กุมภาพันธ� 22] 

ยุติธรรมประจําภาค 6, ศาล. (2551). สถิติ. [Online ]. Available : http://www.judiciary.go.th/ 

jor6/ImageIcon/HeadCenter.gif [2551, กุมภาพันธ� 22] 

ราชนครินทร�, สถาบัน. (2549). สุขภาพจิตเด็กและวัยรุ�น. 

ในการประชุมวิชาการ 

สุขภาพจิตนานาชาติครั้งที่ 

5. [On-line].Available : http://www.dmh.go.th/ 

abstract/details.asp?id=4178 [2551, มีนาคม 3] 

สติกลิตช�, โจเซฟ. (2551, มกราคม 14). ทั่วโลกค�นหาดัชนีความสุขแทน 

จีดีพี. มติชน. 

หน�า 20. 

สมชาย จักรพันธุ�. 

(2550). เยาวชนไทยน�าห�วงพบมีป�ญหาทางจิตเพิ่มป�เดียว 

9 พันราย. 

[Online]. Available : http://dmh.go.th/sty_libnews/news/view.asp?id=7925 

[2551, มีนาคม 3] 

สาธารณสุข, กระทรวง. (2549). ดัชนีความสุข. [Online]. Available : http://www. 

dmh.go.th/sty_libnews/news/view.asp?id=5812 [2551, มกราคม 11] 

สุขภาพจิต, กรม. (2551ก). รายงานและสถิติ. [Online]. Available : http://www.dmh. 

go.th/report/patient/clinicCounseling.asp [2551, เมษายน 18] 

________, กรม. (2551ข). ดัชนีชี้วัดความสุขคนไทย 

Thai Happiness Indicators 

(TMHI–66). [On-line]. Available : http://www.dmh.go.th/test/qtnew. [2551, 

เมษายน 18] 

สุจิตรา อ�อนค�อม. (2549). การฝ�กสมาธิ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ�ดอกหญ�ากรุ�ป. 

สุเมธ ตันติเวชกุล. (2549). การฝ�กสมาธิ. [Online]. Available : http://www.dmh.go.th/ 

Sty_lib/news/view.asp?id= 4898 [2551, มกราคม 12] 

อมรวิชช� นาครทรรพ�. (2551). ผลสํารวจโครงการ Child Watch. [Online]. Available : http:// 

www.posttoday.com/newsdet.php?sec=news&id=214128 [2552, มกราคม 18] 

Dian, E. (2006). Mindfulness in the treatment of chronic headache. [Online]. 

Available : http://www.buddhistchannel.tv/index.php?id=7,2245,0,0,1,0 [2008, 

March 3]


Jon, K. (2003). Meditation good for brain. [Online]. Available : http://news.bbc. 

co.uk/2/hi/health/2725487.stm [ 2008, March 03] 

Schneider, S. (2007). Black patients with heart failure improve significantly after 

meditation. [Online]. Available : http://www.webmd.com/heart-disease/heartfailure/new 

[ 2007, March 7]

124 


บทวิจารณ�หนังสือ 

ดินคือ สินทรัพย� ตามแนวพระราชดําริ 

ข�อมูลทางบรรณานุกรมของหอสมุดแห�งชาติ 

กล�า สมตระกูล และพิมพ�ใจ สิทธิสุรศักดิ์. 

(2548). ดินคือ สินทรัพย� ตามแนว 

พระราชดําริ. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช จํากัด. 

ผู�วิจารณ� 

: ดร.สุวณิช ชัยนาค ∗ 

บทวิจารณ� 

หนังสือเรื่อง 

ดินคือ สินทรัพย� ตามแนวพระราชดําริ เนื้อหาประกอบด�วย 

13 

ตอน โดย 5 ตอนแรกเป�นการให�ความรู�พื้นฐานทางด�านดิน 

โดยได�สรุปเนื้อหาสาระที่ 

สําคัญทางด�านปฐพีวิทยาไว�อย�างสมบูรณ� มีการใช�ภาษาที่ง�าย 

มีรูปภาพประกอบ อ�าน 

แล�วสามารถเข�าใจพื้นฐานทางด�านดินได�ทันที 

แม�ว�าผู�อ�านจะไม�มีความรู�พื้นฐานทางด�านดิน 

ในตอนที่ 

1 และ 2 เป�นเรื่องของการกําเนิดดิน 

จะกล�าวถึงส�วนประกอบของ 

ดิน ดินเกิดขึ้นมาได�อย�างไร 

ชนิดของดิน และสภาพดินของภาคต�างๆ ในประเทศไทย 

ซึ่งแตกต�างกันตาม 

สภาพภูมิอากาศ ลักษณะภูมิประเทศ วัตถุต�นกําเนิดของดิน และพืช 

พรรณ ดังนั้น 

ป�ญหาที่เกิดก็จะไม�เหมือนกันในแต�ละภาค 

โดยเฉพาะภาคใต�ที่ดินมีการชะ 

ล�างพังทลายสูง เนื่องจากมีปริมาณฝนชุกและป�ญหาดินเปรี้ยว 

จนเป�นที่มาของทฤษฎี 

“แกล�งดิน” ในพื้นที่ดินพรุ 

ของพระองค�ท�าน 

ตอนที่ 

3 เป�นเรื่องของดินกับการปลูกพืช 

ดินที่จะใช�ปลูกพืชได�ดีต�องมี 

ส�วนประกอบต�างๆ ที่เหมาะสม 


สิ่งที่ต�องพิจารณาเกี่ยวกับดิน 

ได�แก� ความเป�น 

กรด-ด�างของดิน สีของดิน เนื้อดิน 

และความชื้นในดิน 

และต�องปรับสัดส�วนต�างๆ ให� 

เหมาะสมกับการเติบโตของพืชมากที ่สุด 

∗ 

อาจารย�โปรแกรมวิชาการเพาะเลี้ยงสัตว�น้ํา 

คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัย 

ราชภัฏภูเก็ต.



4 เป�นเรื่องของปุ�ย 

และอาหารพืช ผู�เขียนเปรียบเทียบว�าพืชต�องการ 

อาหารเหมือนกับมนุษย�และสัตว� และได�อธิบายกลไกการดูดธาตุอาหารของพืชและ 

อินทรียวัตถุในดิน ซึ่งมีผลเป�นอย�างมากต�อความอุดมสมบูรณ�ของดิน 

การรักษาคุณภาพ 

ของดินให�มีความสมบูรณ� รวมถึงประเภทของปุ�ยและการใส�ปุ�ย 


5 กล�าวถึงดินเปรี้ยว 

หรือดินที่มีความค�าความเป�นกรดเป�นด�างต่ํา 

ผู�เขียนได�ให�ความรู�ในเรื่องดินเปรี้ยว 

เพื่อให�สามารถเข�าใจทฤษฎี 

“แกล�งดิน” ในโครงการ 

พระราชดําริที่จะกล�าวถึงต�อไป 

ดินเปรี้ยวจัดหรือดินกรดกํามะถัน 

เกิดจากดินที่เกิดจาก 

ตะกอนของน้ํากร�อยและตะกอนน้ําทะเลที่มีแร�ไพไรต�อยู�เป�นจํานวนมาก 

เมื่อแร�ไพไรต� 

สัมผัสกับอากาศจะเปลี่ยนเป�นกรดกํามะถันทันที 

และส�งผลกระทบต�อการปลูกพืช โดย 

พืชจะขาดธาตุอาหารและอาจตายได� และได�พูดถึงวิธีการแก�ป�ญหาดินเปรี้ยวจัดด�วย 

วิธีการต�างๆ 


6 “พระมหากษัตริย� นักเกษตรกรผู�ยิ่งใหญ�” 

ผู�เขียนได�กล�าวถึง 

พระบาทสมเด็จพระเจ�าอยู�หัวรัชกาลป�จจุบันว�าตลอดระยะเวลาการครองราชย�กว�า 

50 ป� 

ได�ทุ�มเทพระวรกายและพระสติป�ญญาอุทิศให�แก�การพัฒนาด�านการเกษตรอย�าง 

ใหญ�หลวง จนเป�นที่ยอมรับกันทั่วโลกว�าเป�นพระมหากษัตริย�องค�เดียวที่เป�น 

“พระมหากษัตริย�นักเกษตร” โดยหลักการที่พระบาทสมเด็จพระเจ�าอยู�หัวทรงยึดถือใน 

การดําเนินการตามโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริมี 

5 ประการ คือ หนึ่ง 

การ 

พึ่งตนเอง 

สอง การแก�ป�ญหาเฉพาะหน�า สาม การส�งเสริมความรู�และเทคโนโลยีที่ 

ทันสมัย สี่ 

การอนุรักษ�ทรัพยากรธรรมชาติ และห�า การส�งเสริมและปรับปรุงคุณภาพ 


นอกจากนี้ยังมีแนวพระราชดําริเกี่ยวกับการพัฒนาประสิทธิภาพการผลิตที่ 

สําคัญ ที่ควรนําไปเป�นข�อคิดในการทํางาน 

ประการแรก คือ การพัฒนาเกษตรนั้นต�อง 

ทดลองค�นคว�าและปฏิบัติอย�างค�อยเป�นค�อยไป ประการที่สอง 

การเพิ่มประสิทธิภาพการ 

ผลิตควรพัฒนาแบบค�อยเป�นค�อยไปเช�นกัน ประการที่สาม 

เกษตรกรยังใช�ประโยชน�จาก 

ธรรมชาติไม�เต็มที่ 

ประการที่สี่ 

การลดรายจ�ายในการทํามาหากิน เช�น ปลูกพืชหมุนเวียน 

ใช�ปุ�ยคอก 

ปุ�ยหมัก 

ปลูกพืชกระกูลถั่ว 

ประการที่ห�า 

ดินเป�นทรัพยากรธรรมชาติที่ควร 

อนุรักษ�ยิ่ง 

ผิวดินต�องอนุรักษ�ไว� รวมถึงปรับปรุงสภาพดินเสื่อมโทรม 

ผลผลิตต่ําให� 

กลับมามีผลผลิตสูง


นอกจากนี้ประองค�ยังสนพระทัยในการอนุรักษ�แหล�งน้ํา 

ป�าไม� และการปฏิรูป 

ที่ดิน 

การพัฒนาคุณภาพชีวิตเกษตรกรอีกหลายด�าน ทําให�ประเทศไทยมีพื้นฐาน 

การเกษตรที่มั่นคง 

สามารถผลิตอาหารเลี้ยงทั้งภายในและภายนอกประเทศ 

ทั้งนี้ 

เพราะ 

พระบารมีปกเกล�าปกกะหม�อม ชาวไทยจึงได�ยกย�องและเทิดทูน “พระมหากษัตริย�นัก 

เกษตรผู�ยิ่งใหญ�” 

ในดวงใจของพวกเราทุกคน 


7 ผู�เขียนได�กล�าวถึงประเทศไทยว�าเป�นประเทศเกษตรกรรมมาแต� 

โบราณ รายได�หลักมาจากภาคเกษตร แต�มีบางช�วงบางยุคปรับเปลี่ยนเป�น 

ภาคอุตสาหกรรม แต�เมื่อเกิดภาวะวิกฤตขึ้นเนื่องจากไม�ได�อยู�บนฐานความพร�อมที่ 

แท�จริง ก็ต�องกลับคืนสู�ปรัชญาแห�ง 

“ความพออยู� 

พอกิน” ตามแนวทางของพระองค�ท�าน 

นั้น 

เมื่อพออยู� 

พอกิน แล�วจึง พัฒนาไปสู� 

“ความอยู�ดี 

มีสุข” จึงเป�นที่มาโครงการอัน 

เนื่องมาจากพระราชดําริในทุกภูมิภาคของประเทศ 

โดยเฉพาะป�ญหาด�านเกษตรกรรม 

ของไทยที่ต�องมีการดําเนินการในลักษณะบูรณาการในทุกด�าน 

และเพื่อเป�นการ 

แก�ป�ญหาเกษตรกรไทยให�อยู�ในฐานะพออยู� 

พอกิน จึงนําไปสู�การทําการเกษตรแบบ 

“ทฤษฎีใหม�” ในทัศนะของผู�วิจารณ� 

พระองค�ท�านแก�ป�ญหาได�ตรงจุดและลึกซึ้ง 

สะท�อน 

ความเป�นพระมหากษัตริย�นักเกษตรผู�ยิ่งใหญ�อย�างแท�จริง 


8 “ดิน หัวใจของการเพาะปลูก” พระบาทสมเด็จพระเจ�าอยู�หัวให� 

ความสําคัญในการพัฒนาและอนุรักษ�ดินอย�างมาก โดยการทําให� “ดินมีชีวิต” ไม�ใช� “ดิน 

ที่ตายแล�ว” 

ดินมีชีวิตคือดินที่อุดมสมบูรณ�ด�วยแร�ธาตุ 

พืชเติบโตได�ดี แข็งแรง มีภูมิ 

ต�านทานโรคและแมลง และไม�จําเป�นต�องเกี่ยวข�องกับวิทยาการการเกษตรมากนัก 

การ 

ทําการเกษตรแบบใหม�เป�นการหาวิธีเอาเปรียบธรรมชาติ โดยการให�น�อยและอยาก 

ได�มาก เมื่อแร�ธาตุในดินลดก็มีการใช�ปุ�ยเคมี 

ฮอร�โมนมาทดแทน สมดุลธรรมชาติจะเสียไป 


9 ผู�เขียนได�กล�าวถึงการอนุรักษ�และพัฒนาดินให�มีชีวิต 

ด�วยวิธีการ 

ต�างๆ เช�น การคลุมดิน การใช�ปุ�ยหมัก 

การปลูกพืชหมุนเวียน การใช�ปุ�ยพืชสด 

การ 

เลี้ยงปศุสัตว� 

การใช�ปุ�ยคอกและปุ�ยน้ํา 

การปลูกหญ�าแฝก เป�นหนึ่งในพระอัจฉริยะด�าน 

การเกษตรของพระองค�ท�าน รากของหญ�าแฝกสามารถชอนลงใต�ดินได�ลึกถึง 3 เมตร ใช� 

เป�นได�ทั้งรั้วและยึดดินได�เป�นอย�างดี 

ไม�แพร�พันธุ�ด�วยเมล็ดจึงไม�กลายเป�นวัชพืช 

ต�านทานโรค ปลูกได�ทั้งที่แห�งแล�งและเป�ยกชื้น 

ไม�แย�งอาหารพืช อาจเป�นปุ�ยให�อาหาร 

พืชชนิดอื่นที่ใกล�เคียง 

เนื่องจากมีไมโคไรซาที่มีส�วนประกอบของไนโตรเจน 

นอกจากนี้



10 วัดญาณสังวรวราราม...ศูนย�ฝ�กเกษตรธรรมชาติ เป�นหนึ่งใน 

โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริ 

ตั้งอยู�ที่อําเภอบางละมุง 

จังหวัดชลบุรี เมื่อ 

พ.ศ. 

2528 สําหรับใช�ฝ�กอบรมเยาวชนเกษตรชาย-หญิง เนื้อหาการฝ�กอบรมเน�นเกษตรกรรม 

ธรรมชาติ โดยหลักการที่สําคัญของเกษตรกรรมธรรมชาติ 

คือ เตรียมดินให�สะอาดปลอด 

สารเคมีและทําให�ดินเกิดวงจรของสิ่งที่มีชีวิต 

เช�นเดียวกับดินสมบูรณ�ในป�าทึบ 

นอกจากนี้ยังมีการเผยแพร�เกษตรกรรมธรรมชาติสู�เกษตรกรและประชาชนจํานวนมาก 

ที่มาเยี่ยมชม 

ศึกษาดูงาน ซื้อผลผลิตเกษตรกรรมธรรมชาติ 

จากวัดญาณฯ ที่มีศาสนสถาน 

และภูมิประเทศที่สวยงาม 


11 “ทฤษฎีแกล�งดิน” จะเห็นได�ว�า ชื่อโครงการของพระบาทสมเด็จพระ 

เจ�าอยู�หัวจะสะดุดหู 

ชวนให�สนใจติดตาม และชื่อก็เป�นเหตุเป�นผลทั้งสิ้นไม�ว�าจะเป�น 

โครงการแก�มลิงที่รับน้ํามาเก็บไว�เหมือนลิงที่กินอาหารมากและเอาไปเก็บที่กระพุ�งแก�ม 

หรือ โครงการ “แกล�งดิน” ในการแก�ไขป�ญหาดินเปรี้ยวให�สามารถนํามาใช�ประโยชน� 

ทางการเกษตรได� 

ป�ญหาดินเปรี้ยวจะพบในพื้นที่ที่เป�นพรุ 

ซึ่งมีน้ําขังตลอดป� 

ในจังหวัดภาคใต� 

ทรงพบว�าราษฎรมีความเดือดร�อนมาก ดินพรุเป�นดินเปรี้ยวจัด 

เพราะดินมีอินทรียวัตถุ 

ความลึกประมาณ 1 – 2 เมตร อยู�ด�านบน 

มีลักษณะดินเลนสีเทาปนน้ําเงิน 

และมี 

สารประกอบไพไรต�หรือกํามะถันอยู�มาก 

เมื่อดินแห�ง 

สารประกอบไพไรต�จะทําปฏิกิริยา 

กับอากาศทําให�เกิดกรดซัลฟูริก เมื่อพระองค�ทรงทราบป�ญหา 

จึงได�ทรงศึกษาวิธี 

แก�ป�ญหาดินเปรี้ยวที่ศูนย�ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ 

และเป�นที่มาของโครงการ 

“แกล�ง 

ดิน” คือแกล�งให�ดินเปรี้ยวจนสุดขีด 

แล�วจึงหาทางปรับปรุงดินดังกล�าวทีหลัง ให� 

สามารถปลูกพืชเศรษฐกิจได� วิธีการต�างๆ ที่ใช�ได�แก� 

การควบคุมระดับน้ําใต�ดินให�อยู� 

เหนือชั้นดินที่มีไพไรต� 

ใช�น้ําขังไว�และปล�อยออก 

ทําหลายๆ ครั้ง 

หรือใช�ปูนผสมคลุก 

หน�าดิน หรือผสมผสานทั้ง 

3 วิธีเข�าด�วยกัน ใช�ปูน ใช�น้ําล�าง 

และควบคุมระดับน้ําใต�ดิน



12 “การอนุรักษ�และพัฒนาป�าพรุ” จากการแก�ไขดินเปรี้ยว 

เพื่อเข�าทํา 

ประโยชน� โดยโครงการ “แกล�งดิน” พระองค�ท�านยังมีพระราชประสงค�ให�สงวนและ 

อนุรักษ�พื้นที่ป�าพรุบางส�วนไว�ด�วย 

ทรงยึดหลักการใช�ประโยชน�จากธรรมชาติพร�อมกับ 

ปรับปรุงสภาพป�าให�เกิดความสมดุลในระบบนิเวศ และได�กําหนดการใช�พื้นที่พรุใน 

จังหวัดนราธิวาส ออกเป�น 3 เขต คือ เขตสงวน เขตอนุรักษ� และเขตพัฒนา 


13 กล�าวถึงหน�วยงานที่ประสานโครงการต�างๆ 

ในภาคใต� “ศูนย�ศึกษา 

และพัฒนาพิกุลทองอันเนื่องมาจากพระราชดําริ” 

ก�อตั้งขึ้นเมื่อ 

พ.ศ.2525 อยู�ที่ตําบล 

กะลุวอเหนือ อําเภอเมือง จังหวัดนราธิวาส ซึ่งนอกจากดําเนินงานตามโครงการแกล�งดิน 

การอนุรักษ�และพัฒนาป�าพรุ ยังรับผิดชอบงานพัฒนาด�านต�างๆ อีกเช�น การผลิตพืชสวน 

ประดับ การพัฒนาอาชีพ และการทําสวนยางครบวงจร เป�นต�น 

หนังสือเล�มนี้ผู�เขียนได�ถ�ายทอดความเป�นพระมหากษัตริย�นักเกษตรผู�ยิ่งใหญ� 

ได�เป�นอย�างดี โครงการพระราชดําริเกี่ยวกับดิน 

นอกจากที่กล�าวในหนังสือแล�ว 

ยังได� 

ทรงศึกษาในโครงการอื่นๆ 

อีก ได�แก� โครงการศูนย�ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ�อนอัน 

เนื่องมาจากพระราชดําริ 

จังหวัดฉะเชิงเทรา โครงการศูนย�ศึกษาการพัฒนาห�วยทรายอัน 


จังหวัดเพชรบุรี โครงการศูนย�ศึกษาการพัฒนาห�วยฮ�องไคร�อัน 


จังหวัดเชียงใหม� โครงการพัฒนาลุ�มแม�อาว 

จังหวัดลําพูน 

โครงการศึกษาวิธีการฟ��นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ�ม 

จังหวัดราชบุรี และโครงการ 

ทดลองแก�ป�ญหาดินเปรี้ยว 

จังหวัดนครนายก ป�ญหาด�านดินเป�นป�ญหาที่มีมาอย�าง 

ยาวนาน และจากการทุ�มเทพระวรกายศึกษาป�ญหาอย�างยาวนานเช�นกัน 

นํามาสู�การใช� 

หลักการที่ง�ายไม�ซับซ�อนในการแก�ไขป�ญหา 

แต�ได�ผลในทางปฏิบัติจนได�รับการยอมรับ 

ไปทั่วโลก 

พระองค�ท�านได�ทรงสอดแทรกหลักการดํารงชีวิตเข�าไปในวิธีการแก�ป�ญหา 

ด�วย อย�างเช�นความพอเพียง จากกรณีทรงเลือกหญ�าแฝก ซึ่งเป�นทรัพยากรที่มีในท�องถิ่น 

ให�เกิดประโยชน�สูงสุด พระมหากรุณาธิคุณของพระองค�ท�านต�อประชาชน ทั้งทางด�าน 

การพัฒนาการเกษตรและในด�านอื่นๆ 

เป�นสิ่งที่พสกนิกรของพระองค�ท�านซาบซึ้งและ 

ได�อยู�ในใจของประชาชนคนไทยทุกคนตลอดไป

130 


คําแนะนําในการเตรียมต�นฉบับ 

กองบรรณาธิการวารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต ขอเรียนเชิญ 

สมาชิกและผู�ที่สนใจทุกท�านส�งบทความวิชาการหรือรายงานการวิจัย 

เพื่อพิมพ�เผยแพร� 

ในวารสารฯ ทั้งนี้บทความหรือรายงานการวิจัยที่ส�งต�องไม�เคยตีพิมพ�ในวารสารอื่นมา 

ก�อนหรือไม�อยู�ในระหว�างส�งไปตีพิมพ�ในวารสารฉบับอื่น 

ผู�เขียนจะได�รับวารสารที่ลง 

ผลงาน จํานวน 5 เล�ม 

การกําหนดวาระการออกวารสาร 

วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต โดยกําหนดวาระการออก 2 ฉบับ 

ต�อป� สําหรับฉบับแรกกําหนดให�ออกเดือนธันวาคม 2548 ทั้งนี้เพื่อให�วารสารฉบับ 

แรกมีความสมบูรณ�มากที่สุด 

สําหรับป� 2549 เป�นต�นไป กําหนดออก 2 ฉบับ คือ 


1 เดือนมกราคม – มิถุนายน และฉบับที่ 

2 เดือนกรกฎาคม – ธันวาคม 

การเตรียมต�นฉบับ 

1. ต�นฉบับต�องพิมพ�ด�วยคอมพิวเตอร�โปรแกรมไมโครซอฟเวิร�ด วินโดว� 

ต�นฉบับ ภาษาไทย Cordia New Size 16 ต�นฉบับภาษาอังกฤษ Time New Roman size 

12 และใช�กระดาษ เอ 4 เว�นห�างจากขอบ 1 นิ้วโดยรอบ 

ความยาวไม�เกิน 10 – 15 หน�า 

2. ชื่อเรื่อง 

(ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ) พิมพ�ไว�หน�าแรกตรงกลาง ชื่อผู�เขียน 

พร�อมทั้งคุณวุฒิอยู�ใต�ชื่อเรื่องเยื้อไปทางขวามือ 

ส�วนตําแหน�งทางวิชาการและสถานที่ 

ทํางานของผู�เขียนให�พิมพ�ไว�เป�นเชิงอรรถในหน�าแรก 

3. ทั้งบทความทางวิชาการและรายงานการวิจัยต�องมีบทคัดย�อภาษาไทย 

พร�อม 

ทั้งคําสําคัญ 

(key words) ภาษาไทย 2 - 5 คํา 

4. คําแนะนําในการเขียนบทความ 

4.1 การเขียนบทความวิจัยประกอบด�วย 

1) ชื่อเรื่อง 

ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ


2) ผู�แต�ง 

ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ 

3) บทคัดย�อ ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ 

4) คําสําคัญ ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ 

5) บทนํา 

6) วัตถุประสงค� 

7) วิธีการวิจัย 

8) ผลการศึกษา 

9) สรุปและอภิปรายผล 

10) เอกสารอ�างอิง 

4.2 การเขียนบทความทั่วไป 

1) ชื่อเรื่อง 


2) ผู�แต�ง 


3) บทคัดย�อ ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ 

4) คําสําคัญ ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ 

5) บทนํา 

6) เนื้อหา 

7) บทสรุป 

8) เอกสารอ�างอิง 

4.3 บทวิจารณ�หนังสือ 

1) ข�อมูลทางบรรณานุกรม ของหนังสือที่วิจารณ�พร�อมปกหนังสือ 

2) ชื่อผู�วิจารณ� 

3) บทวิจารณ� 

5. ตารางหรือไดอะแกรมจะต�องบรรยายและพิมพ�แยกจากเนื้อหาของบทความ 

6. ภาพประกอบ ถ�าเป�นภาพลายเส�นให�เขียนด�วยหมึกดําบนกระดาษอาร�ต 

เส�นขนาดพองาม ถ�าเป�นภาพถ�ายให�ใช�ขนาดโปสการ�ด เขียนหมายเลขลําดับภาพ และ 

ลูกศรแสดงด�านบนและด�านล�างของภาพด�วยดินสอที่หลังภาพเบาๆ 

โดยจัดทําเป�นไฟล� 

สรุปรูป (กองบรรณาธิการสงวนสิทธิ์การเลือกตีพิมพ�ภาพสี)


การเขียนเอกสารอ�างอิง 

การเขียนเอกสารอ�างอิงใช�ระบบ APA โดยมีรายละเอียดดังนี้ 

1. การอ�างอิงในเนื้อเรื่อง 

เมื่อสิ้นสุดข�อความที่ต�องการอ�างอิง 

ใส�ชื่อผู�แต�ง 

ป�ที่พิมพ�และเลขหน�า 

ไว�ใน 

วงเล็บต�อท�ายข�อความนั้น 

คนอื่นๆ 

ในกรณีที่มีผู�แต�งมากกว�า 

6 คนขึ้นไป 

ให�เขียนชื่อ 

ผู�แต�งคนแรกตามด�วย 

et al หรือ และคนอื่นในการอ�างอิงทุกครั้ง 

เช�น 

1.1 ผู�แต�ง 

1 คน 

- ภาษาไทย : (สมศักดิ์ 

ศรีสันติสุข, 2544 : 20) 

- ภาษาอังกฤษ : (Walker, 1992 : 102) 

1.2 ผู�แต�ง 

2 คน หรือมากกว�า 

- ภาษาไทย : (สมเกียรติ พงษ�ไพบูลย�, สิทธิศักดิ์ 

จุลศิริพงษ� 

และสมพงษ� สิงหะพล, 2542 : 16) 

- ภาษาอังกฤษ : (Fitzpatrick, Whall,…, & Avant, 1907 : 50) 

1.3 ผู�แต�งมากกว�า 

6 คน 

- ภาษาไทย : (จุมพล วนิชกุล และคนอื่นๆ, 

2543 : 72) 

- ภาษาอังกฤษ : (Kneip, et al, 2002 : 2) 

2. การอ�างอิงท�ายบทความ ให�ปฏิบัติดังนี้ 

2.1 เรียงลําดับเอกสารภาษาไทยก�อนภาษาอังกฤษ 

2.2 เรียงลําดับตามตัวอักษรชื่อผู�แต�ง 

ถ�าผู�แต�งคนเดียวกันให�เรียงลําดับป�ที่ 

พิมพ� สําหรับภาษาอังกฤษ ใช�ชื่อสกุลในการเรียงลําดับ 

ตัวอย�างการเขียนเอกสารอ�างอิง 

บทความจากวารสาร 

Kimoski, R., & Palmer, S. (1993). The ADA and the tiring Process in 

organizations. Consulting Psychology Journal : Practice and 

Research. 45(2) : 10-36.


บทความในหนังสือพิมพ� 

ภาคภูมิ ป�องภัย. (2542, กรกฎาคม 3). มุมที่ถูกลืมในพระราชวังบางประอิน. 

มติชน. หน�า 12. 

รายงานการประชุมสัมมนาวิการ 

นิทัศน� ภัทรโยธิน. (2540). ตลาดซื้อขายสินค�าเกษตรล�วงหน�า. 

ในการ 

ประชุมนักบัญชีทั่วประเทศ 


15 วิสัยทัศน�นักบัญชีไทย 

วันที่ 

27 – 28 มิถุนายน 2540. หน�า 19 -35. กรุงเทพฯ : สมาคม 

นักบัญชีและผู�สอบบัญชีรับเงินอนุญาตแห�งประเทศไทย. 

แหล�งข�อมูลอิเล็กทรอนิกส� 

อรรถศิษฐ� วงศ�มณีโรจน�. (2542). ประวัติความเป�นมาของวิชาการความ 

อุดมสมบูรณ�ของดิน. [On-line]. Available : http://158.102.2001/ 

soil/009hom~1/009421/chap1.htm#eral (2542, ตุลาคม 25 ). 

หนังสือ 

ไพรัช ธัชยพงษ� และกฤษณะ ช�างกล�อง. (2541). การพัฒนาโครงสร�าง 

ขั้นพื้นฐานสารสนเทศแห�งชาติเพื่อการศึกษา. 

กรุงเทพฯ : 

สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแห�งชาติ สํานักนายกรัฐมนตรี. 

วิทยานิพนธ� 

พรพิมล เฉลิมพลานุภาพ. (2535). พฤติกรรมการแสวงหาข�าวสารและการ 

ใช�เทคโนโลยีการสื่อสาร 

ของบริษัทธุรกิจเอกชนที่มีต�อยอดขาย 

สูงสุดของประเทศไทย. วิทยานิพนธ�วารสารศาสตรมหาบัณฑิต 

คณะวารสารศาสตร�และสื่อมวลชน 

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร�. 

การส�งต�นฉบับ 

สามารถส�งต�นฉบับ 1 ชุด พร�อม disketle หรือ แผ�น CD มายัง 

กองบรรณาธิการวารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

สํานักงานบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

ตําบลรัษฎา อําเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต 83000

� 


ใบบอกรับเป�นสมาชิก 


ข�าพเจ�า................................................................................................................................ 

ขอสมัครเป�นสมาชิกวารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

ตั้งแต�ป�ที่......................ฉบับที่........................ถึงป�ที่........................ฉบับที่........................ 

โดยจัดส�งไปที่..................................................................................................... 

........................................................................................................................................... 

........................................................................................................................................... 

พร�อมกันนี้ได�ส�งเงิน 

โดย � ธณานัติ จ�ายในนาม มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

� ดร�าฟ จ�ายในนาม มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

อัตราค�าสมาชิก 1 ป� (2 ฉบับ) มูลค�า 200 บาท 

ส�งมาที่ 

กองบรรณาธิการวารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต 

สํานักงานบัณฑิตศึกษา ตึกอํานวยการ ห�อง 113 

มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต ตําบลรัษฎา 

อําเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต 83000

P R U A J 

Phuket Rajabhat University Acadamic Journal

ธันวาคม 2552 Phuket Rajabhat University Academic Journal Volume

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?